Kriz makinesi

Türkiye 16 Nisan'da oylanacak yeni anayasaya odaklandı. Millet, sandıkta vereceği 'evet' veya 'hayır' oylarıyla parlamenter sisteme 'tamam' ya da 'devam' diyecek.

Ayfer Mallı Yeni Şafak
Kriz makinesi
CHP liderliğindeki 'hayır' cephesi sürekli kriz üreten mevcut düzenin sürmesinden yana kampanya yürütürken, AK Parti ise parlamenter sistemin sancılarını bir kitapçıkta topladı. 'Cumhurbaşkanları ve Başbakanlar Arasındaki Sorunlar' başlığı altında sunulan veriler, mevcut sistemin sadece darbe girişimleri nedeniyle sekteye uğramadığını, çift başlı yönetim sisteminin doğurduğu krizlerin hem ekonomiye hem de ülke geleceğine darbe vurduğunu ortaya koydu. Analizde 1937'den 2001 yılına kadar olan süreçteki sorunlar ve sonuçları anlatıldı. İşte Türkiye'nin demokrasi tarihinde cumhurbaşkanları ile başbakanlar arasında yaşanan ve kapalı kapılar ardında kalmayan 'meşhur' krizler




























0. 1937- Büyük tasfiye
SORUN: Atatürk'ün, Celal Bayar'ın iktisat vekilliğine devam etmesini istemesi.
SONUÇ: Buna direnen İsmet İnönü, Cumhurbaşkanı Atatürk tarafından görevinden azledildi. Bayar, başbakan olarak atandı. Bir yıl sonra İnönü cumhurbaşkanı oldu; Atatürk'ün yakın çalışma arkadaşlarını tasfiye etti. Bu sebepten dolayı reformlar yarıda kaldı.

O dönem Mustafa Kemal Cumhurbaşkanı, İsmet İnönü ise Başbakandı.


1. 1946- Fakirleştirdi
SORUN: Atamalar ve ülkenin genel yönetim politikaları.
SONUÇ: Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ilk devalüasyonu gerçekleşti. Türk Lirası ABD dolarına karşı yüzde 116 oranında değer kaybetti.

Recep Peker Başbakan, İsmet İnönü Cumhurbaşkanıydı.

2. 1980- Darbe geldi
SORUN: Genelkurmay Başkanı'nın atanması.
SONUÇ: İki liderin adayları da emekli oldu. Bunun üzerine Kenan Evren 'Genelkurmay Başkanı' olarak atandı. Evren, kanlı 12 Eylül 1980 darbesini gerçekleştirdi.

Fahri Korutürk Cumhurbaşkanı, Süleyman Demirel Başbakandı.




3. Bozguna doğru-1992
SORUN: Süleyman Demirel'in Turgut Özal'ı devirmek için yürüttüğü kulis çalışmaları.
SONUÇ: Kritik ekonomik kararlar alınamadı. Atamalar zamanında yapılmadı. Neticede ülkenin mali yapısı bozuldu.

Süleyman Demirel Başbakan, Turgut Özal Cumhurbaşkanıydı.
4. 1991- Fırsatın kaçışı
SORUN: Körfez Savaşı
SONUÇ: Anlaşmazlık neticesinde Türkiye, Musul ve Kerkük konusunda herhangi bir adım atamadı. Böylece şartlar uygun olmasına rağmen Misak-ı Milli hedeflerine ulaşma fırsatı tepildi. Irak'tan kaçan yüzbinlerce insan Türkiye'ye sığındı.

Süleyman Demirel Başbakan, Turgut Özal Cumhurbaşkanıydı.



5. 1992- Sadece baktık
SORUN: Azerbaycan-Ermenistan Savaşı
SONUÇ: Özal'ın tüm girişimlerine rağmen Demirel, Azerbaycan'a destek verilmesine engel olunca binlerce Azerbaycan Türkü, Ermenilerce katledildi. Ermenistan, Dağlık Karabağ bölgesini katliamların ardından işgal etti.

Süleyman Demirel Başbakan, Turgut Özal Cumhurbaşkanıydı.



6. 1994- Camdan atardım
SORUN: Güç mücadelesi
SONUÇ: Demirel bir ifadesinde, “Bayan olmasa Tansu Hanım'ı camdan atardım" dedi. Bu gerginlikler ekonomiye kriz olarak yansıdı, Türk Lirası dolara karşı yüzde 100 oranında değer kaybetti.

Tansu Çiller Başbakan, Süleyman Demirel Cumhurbaşkanıydı.



7. 1996- Post modern soygun
SORUN: Demirel'in Refah-Yol Hükümeti'nin düşürülmesinde aktif görev alması.
SONUÇ: Necmettin Erbakan post-modern darbe ile görevinden uzaklaştırıldı. Bu süreç bankaların hortumlanmasına ve 2001 ekonomik krizine giden ilk adım oldu.

Necmettin Erbakan Başbakan, Süleyman Demirel Cumhurbaşkanıydı.



8. 2001- Kitapçık fırlattı
SORUN: Ahmet Necdet Sezer'in Milli Güvenlik Kurulu toplantısında Bülent Ecevit'e Anayasa kitapçığı fırlatması
SONUÇ: Cumhuriyet tarihininin en büyük krizi yaşandı. Kriz neticesinde Türk Lirası devalüasyona uğradı, faizler gecelik yüzde 7 bin 500'lere kadar çıktı.

Bülent Ecevit Başbakan, Ahmet Necdet Sezer Cumhurbaşkanıydı.