Orta Asya'nın yüzde 90'ı dağlarla kaplı küçük ülkesi ve son beş yılda iki halk devrimi yaşayan Kırgızistan Cumhuriyeti'nde, önce siyasi ardından sosyal, ekonomik, iktisadi ve göç krizlerinin bedeli ağır oldu.
Kırgızistan'da iktidar değişikliklerine ve iç kargaşaya yol açan olaylar nisan ayında başladı. Ülkenin kuzeyinde 6 Nisanda, Talas kentinde güvenlik güçleri ile vatandaşlar arasında kargaşa çıktı. Göstericiler polis karakolunu bastı, silahlara el koydu ve mahkumları serbest bıraktı. Bu arada, valilik binası da işgale uğradı ve bazı bakanlar rehin alınarak darp edildi. Olaylar sırasında, Bişkek'te muhalif liderler, gece yarısı tek tek tutuklandı.
7 Nisanda liderlerini kurtarmak için ayaklanan Kırgızlar, güvenlik güçleri ile çatıştı, polisin silahlarına el koyarak başkentteki birçok devlet binasını bastı. Devlet Başkanı Kurmanbek Bakiyev, ülkenin güneyindeki Calalabad eyaletine bağlı Suzak ilçesi Teyyit köyündeki baba evinde akraba ve taraftarlarının yanına sığındı.
Calalabad'da taraftarları ve yakınları tarafından düzenlenen mitinge katılan ve Oş kent merkezinde halkın karşısına çıkan Bakıyev, kargaşa çıkması üzerine konuşamadan silahlı korumaları tarafından meydandan uzaklaştırıldı.
Teyyit köyüne dönen ve bölgede durumun gergin hale geldiğini gören Bakiyev ve ailesi, AGİT dönem başkanı Kazakistan, Rusya ile ABD yönetiminin teşebbüsleriyle Kazakistan'ın Taraz kentine tahliye edildi.
Taraz kentinde devlet başkanlığı görevinden istifa ettiğini açıklayan Bakiyev, birkaç gün sonra Belarus'un başkenti Minsk'e sığındı.
Bu arada Kırgızistan'da kurulan geçici hükümet meclisi feshetti, anayasa mahkemesini kaldırdı, 27 Haziranda anayasa referandumunun, 10 Ekimde meclis seçimlerinin, 2012 yılının Ocak ayında da devlet başkanlığı seçimlerinin yapılacağını ilan etti.
Geçici hükümet ayrıca, başkentteki olaylar sırasında hayatını kaybeden 86 kişinin ölümünden sorumlu tuttuğu Bakiyev ve yakınları hakkında 100 ayrı dava açtı, yakalanmaları için İnterpol'den resmen yardım istedi.
Hükümet, Bakiyev ve yakınlarına ait olduğu iddia edilen ve birileri tarafından zorla el konulmasını engellemek amacıyla şirketlerini, bankalarını, basın yayın organlarını, araçlarını, bankadaki hesaplarını devletleştirdi.
19 Nisanda önce Bişkek'teki Mayevka köyünde yaşayan Ahıska Türklerine, ardından Tokmok kentinde Uygurlara ait evler ateşe verildi.
12 Mayısta ülkede istikrarı sağlayamayan geçici hükümeti protesto etmek amacıyla toplanan binlerce genç, meclis binasını işgal etmek istedi. Ertesi gün olaylar ülkenin güneyindeki Oş kentine sıçradı. Devrik lider Bakiyev taraftarları Oş, Calalabad ve Batken kentlerinde valilik binalarını işgal etti.
13 Mayısta, Calalabad'da devrik liderin taraftarları ile geçici hükümetin yandaşları arasında çıkan çatışmaların ardından Bakiyev'in babasına, akrabalarına ve aynı köyde yaşayan Özbek asıllı eski milletvekili Kadircan Batırov'a ait evler ateşe verildi.
19 Mayısta, Calalabad kentindeki Kırgız göstericiler, Kırgızlar ve Özbekler arasında çatışmaları kışkırtmakla suçladıkları Özbek topluluğun liderlerinden ve Calalabad'daki Özbek Kırgız Üniversitesi sahibi Kadircan Batırov'un cezalandırılmasını istedi.
1 Haziranda, Oş eyaletinde, Kırgızistan ile Özbekistan sınırında yaşayan köylüler arasında ortak araziler yüzünden gerginlik çıktı. Bunun üzerine iki ülke hükümetleri arasında sağlanan diyalog çerçevesinde, 20 yıldır Kırgızistan'da Özbeklerin yoğun yaşadığı yerleşim biriminde bulunan Özbekistan tankları ve askeri bölgeden çıkarıldı. Özbek tankları köyden ayrılırken, Kırgız plakalı otomobillerin üzerinden geçmesi yerli halkın tepkisine neden oldu.
6 Haziranda geçici hükümet, ülkenin güneyindeki gelişmeler ve mafya ayaklanmasını güvenlik toplantısında ele aldı.
7 Haziranda Calalabad kentinde olayları tahrik eden ve vatandaşlara silah dağıtmakla suçlanan yer altı dünyasının lideri, Kara Aybek lakaplı Aybek Mirsidikov, Calalabad'ta korumalarıyla uğradığı silahlı saldırıda öldü.
Başbakan Yardımcısı Azimbek Beknazarov, Aybek ile Özbek asıllı eski milletvekili Batırov arasında eskiye dayanan bir problem bulunduğunu öne sürdü.
10-11 Haziran gecesi Oş kentinde, Kırgızlar ile Özbekler arasında silahlı çatışma çıktı. Geçici hükümet, çatışmaları önleyemedi ve Rusya'dan askeri destek istedi, ancak Rusya, Kırgız hükümetinin talebini geri çevirdi.
Oş eyaletinde iki gün süren çatışmalar, 100 kilometre uzaklıktaki Calalabad kentine sıçradı.
Kırgızistan'ın güneyindeki yaklaşık 3 milyon nüfusuyla Oş ile Calalabad eyaletlerinin, Özbekistan ile sınırı bulunuyor.
Toplam 1300 kilometrelik ortak sınırı olan Kırgızistan ile Özbekistan arasındaki 60 yerleşim birimindeki sınır meselesi Sovyet Birliği'nin dağılmasından sonra hala çözümlenemedi.
Fergana vadisinde bulunan bu eyaletlerdeki sorunlar, nüfus yoğunluğundan kaynaklanan işsizlik, yoksulluk, içme suyu ve toprak yetersizliği, yerel sorunların hükümetlerce zamanında çözülememesinden kaynaklanıyor.
Kırgızlar ile Özbekler arasında çatışma ilk kez 20 yıl önce, 4 Haziran 1990'da çıktı. Rus askerlerin müdahalesi sonucu Oş ve Calalabad eyaletlerindeki etnik çatışma bir ay içinde durduruldu. Resmi rakamlara göre bu etnik çetışmada, 1200 kişi öldü.
Kırgızistan'ın güneyindeki Batken eyaletinde de, 30 Temmuz 1999 yılında aşırı dinci silahlı gruplar Tacikistan ile Özbekistan tarafından gelerek Kırgız yetkilileri rehin aldı. Özbekistan Hava kuvvetleri'nin ve Rus askerlerin desteği ile rehinler kurtarıldı.
ABD'deki 11 Eylül olaylarının ardından Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te Amerikan hükümeti, Afganistan'a operasyon düzenlemek için askeri hava üssü açtı.
2003 yılında Ekim ayında başkent Bişkek yakınlarındaki Kant kentinde Ruslar da, BDT ülkelerinin sınırlarını korumak amacıyla askeri hava üssü açtı. Ancak devrik lideri Kurmanbek Bakiyev, 4 Şubat 2009'da Moskova'da yaptığı açıklamada, Amerikan üssünü kapatacağı konusunda Rus yönetimine söz verdi.
Amerikan hükümetinin Bişkek'teki üssün kira ücretini üç katına çıkarması üzerine Bakiyev sözünden geri döndü.
2010'da üssün kapanmamasına ve Rusya'nın verdiği kredinin ticari bankalarda değerlendirilmesine tepki gösteren Rusya ile Kırgızistan arasında ilişkiler gerildi.
7 Nisan 2010'da Bakiyev iktidarı devrildi. Oluşturulan geçici hükümetin başbakanı ve 27 Haziran anayasa referandumu ile 1,5 yıl süreyle devlet başkanlığı yetkilerini üzerine alacak olan Orta Asya'nın ilk kadın lideri Roza Otunbayeva, Amerikan üssünün kaderini, 10 Ekimde seçilecek yeni meclisin karar vereceğini açıkladı.
