POS cihazından kaçma, dolaylı yoldan vergi vermeme, fiş kesmeme ve banka komisyonundan kaçma gibi durumlar için IBAN’a para göndererek alışveriş yapma yöntemi yaygınlaşıyor. Bu uygulama; giyim sektöründen teknoloji mağazalarına, sağlık sektöründen semt pazarına kadar kullanılıyor. Hatta küçük esnaf bakkallar bile bu yöntemle ödeme alıyor.
TÜKETİCİ HATALI ÜRÜNÜ KANITLAYAMAZ
Hızlı para transferi sağlayan IBAN (Uluslararası Banka Hesap Numarası), son zamanlarda alışverişte birçok işletme tarafından kullanılmaya başladı. İşletme, müşterisine ‘nakit yoksa IBAN olur’ önerisinde bulunuyor. Ancak vatandaş için pratik olan bu ödeme bazı riskleri barındırıyor. Bakkal, pazarcı, tuhafiyeci, berber, gibi küçük işletmeler de bunu kullanıyor. Tüketici Konfederasyonu (TÜKONFED) Başkanı Aydın Ağaoğlu tüketicileri uyararak, "Fatura, fiş kesmemek için kullanılan bu yöntem son zamanda daha da yaygınlaştı. İyi niyetli işletmeler de var ama sonuç olarak vergi kaybına neden oluyor. Tüketici açısından sorun teşkil ediyor. IBAN’a ödeme yapan müşteri ayıplı bir mal ya da hizmet aldıysa bunu kanıtlayamaz çünkü ortada fiş ya da fatura yok” ifadelerini kullandı. Buna, POS cihazı geçmeyen işletmenin sadece nakit kabul etmesinin devletin takip edememesinden dolayı banka düzeyine aktarılmış versiyonu diyebiliriz.
DENETLENMESİ GEREKİYOR
Böylece, vergi ya da yasal yükümlülüklerden taraflar kurtulmuş oluyor. Yüksek miktarlarda yapılan transferlerde açıklama kısmına, "elden alınan ödemenin iadesi" şeklinde yazılıyor. Bir kafede bir şeyler içtiniz, aldığınız hizmetin ya da ürünün parasını IBAN’la öderseniz ne KDV veriyorsunuz ne de gelir vergisi ödenmiş oluyor. Uzmanlara göre, yazarkasa POS'ları yerine IBAN kullanılması büyük bir vergi kaybı anlamına da geliyor.
Mali Müşavir Murat Bal, kayıt dışı ekonomi oluşturduğunu belirterek, “Kartlı ödemeler her geçen gün artarak vatandaş tarafından daha sık tercih ediliyor. Kart kullananların yüzde 5’i de IBAN’a başvuruyor. Yani her 20 müşteriden biri bu yöntemi kullanıyor” değerlendirmesini yaptı. Bal, sorunun olası çözümleri konusunda şunları söyledi: “Bunun önlenmesi için esnaf, işletme hesaplarının kontrol edilmesi ve gelen transferlerin faturalandırılmasının incelenmesi gerekir. Önemli olan gelen paranın faturayla belgelendirilmesi. Bu iş yasal ama kontrol altına alınmalı. Eğer önlenemezse büyük bir vergi kaybı demek. Maliye Bakanlığı’nın denetlemesi gerekiyor.”
Kıyafet satın alıp bahis suçundan yargılanabilirsiniz
Ödemeler, bilinçsizce yapılırsa ilerleyen süreçte kişinin soruşturma geçirip suça karışma ihtimalini de artırıyor. Açıklama yapılmadan gönderilen paralar, ileride o hesabın sahibi uyuşturucu, terör gibi suçlara karışırsa para transferleri araştırmaya alınabilir. Kıyafet satan bir dükkandan birkaç ürün aldınız ve IBAN’la ödeme yaptınız diye bahis suçundan dolayı zan altında kalabilirsiniz. Kendinizi ispat edene kadar da sancılı bir süreç geçirebilirsiniz.
