Türkiye, Fetullahçı Terör Örgütü'nün (FETÖ) 15 Temmuz'daki darbe girişiminin ardından ekonomik denklemde yeni bir saldırıyla karşı karşıya.
Moody's, Fitch Ratings ve Standard & Poor's gibi uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları, FETÖ'nün ekonomiye vuramadığı darbeyi manipülatif kararlar alarak vurmaya çalışıyor.
Geçtiğimiz hafta Moody's'in Türkiye'ye yönelik olarak ortaya koyduğu iki zıt tutum da bu sürecin bir parçası olarak görülüyor. İlk olarak 15 Temmuz darbe girişimi ile yaşadığı ekonomik olumsuzlukları atlattığını bildirdi. hemen ardından 18 Temmuz'da başlatılan negatif izleme sonucu "Baa3"ten "Ba1"e revize edildiği bildirildi.
Moody's'in Türkiye'ye yönelik olarak manipülatif hamlesi akıllara 1994 krizini getirdi. Moody's bugün yaptığının tıpkısını 94'te yapmış ve ülkeyi ekonomik krizin ortasına sürüklemiş. Bugün Moody's'in oynadığı oyunun 1994'e uzanan hikayesini derledik...
Türkiye'nin 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın 17 Nisan 1993 tarihinde şaibeli ölümünün ardından, Türk ekonomisinde negatif bir ivme kaydedildi. Gelişen süreç boyunca tüm çabalar yetersiz kalırken, Moody's gibi kuruluşlar Türkiye'nin kredi notunu düşürerek ekonomiye son darbeyi yaptı ve 1994 krizi patlak verdi.
- Moody's, Türkiye'ye ilk kez 5 Mayıs 1992 tarihinde 'yatırım yapılabilir' notu vermişti. 19 ay sonra, yani 13 Ocak 1994'te Baa3 seviyesindeki bu notu Ba1'e, yani 'yatırım yapılamaz' derecesine düşürdü.
Piyasalarda durum Türkiye'yi ani ekonomik dalgalanmaya iterek, 1994 krizini etkileyen unsurlardan biri olarak değerlendirildi. Bu süreç içerisinde S&P ve Fitch de Türkiye'nin notunu yatırım yapılabilir seviyeden, spekülatif seviyeye indirdi.
- Kredi derecelendirmede etkin faktörler
- Kredi derecelendirme notunu belirleme yöntemi kredi derecelendirme kuruluşlarında benzer şekilde işliyor. Örneğin, Standard and Poor's'un (S&P) kredi notu belirleme sürecinde ülkenin derecelendirme notunu politik, ekonomik, dışsal, mali ve parasal skorları olmak üzere beş ana faktör üzerinden inceleniyor fakat hangi faktöre ağırlık verdiği bilinmiyor.
Hızla büyüyen bu kayıptan çıkmak için 1994'te yılında Çiller-Karayalçın Hükümeti ekonomik program hazırladı. Bu programa göre, kamu harcamaları ve borçlanmaları azaltılacak, OECD ülkeleriyle ihracat artırılacak, vergi gelirleri artırılacak, 8.9 milyar dolar dış borç ödenecek, 8 milyar dolar kredi alınacaktı. Bu planlar uygulamaya da konuldu.
- Ekonomi ne durumdaydı?
- -Kamu kesiminin borçluluğu ve bütçe açığı yüksekti.
- -Cari açık, finanse edilebilir durumda değildi.
- -Hanehalkının döviz varlığı düşüktü.
5 Nisan 1994'te hükümet dengeleri yeniden kurmak gerekçesiyle bir paket açıkladı. 5 Nisan Kararları'nın amaçları, şöyle açıklandı: "Bu programın amacı; enflasyonu hızla düşürmek, Türk Lirasına istikrar sağlamak, ihracat artışını hızlandırmak, ekonomik ve sosyal kalkınmayı sürdürebilir bir temele oturtmaktır."
2016 yılına gelindiğinde Moody's aynı senaryo ile Türk ekonomisini hedef aldı. Aynı hafta içinde önce pozitif yorumlarda bulunan kuruluş, daha sonra kredi notunu düşürdü.
- Ekonomi ne durumda?
- -Türk ekonomisi 2016 yılının yarısında %3.9 büyüdü.
- -Cari açık düşürüldü ve bütçe fazlası verildi.
- -Özel sektör ve kamu kesiminin dış finansman koşullarında bozulma gözlenmedi.
- -Hanehalkının döviz varlığı yüksek durumda olduğu bildirildi.
