|

Bir günün 28 açıdan fotoğrafı

Takvimler 28 Şubat 1997’yi gösterdiğinde askerin siyasete ve doğal olarak yaşam şartlarına müdahalesi yeni bir yüz kazanıyordu. İz Yayıncılık etiketiyle raflarda yerini alan “Yirmi Sekiz”, aralarında Mustafa Kutlu, Cihan Aktaş, Fatma Barbarosoğlu, Cemal Şakar gibi isimlerin bulunduğu 28 edebiyatçıdan o günlere dair farklı öyküler sunuyor.

Yeni Şafak
11:32 - 8/03/2017 Çarşamba
Güncelleme: 11:34 - 8/03/2017 Çarşamba
Yeni Şafak
Bir günün 28 açıdan fotoğrafı.
Bir günün 28 açıdan fotoğrafı.
AKİF HASAN KAYA


Her büyük kırılma kendi dilini oluşturur. Çünkü yaşananlar o kadar büyüktür ki, artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktır. Bu bir sınırdır. Bundan dil de etkilenir. Kullanabildiği yegâne malzemesi dil olan edebiyat bu değişimin en önemli ayağıdır. Havsalamızın almakta güçlük çektiği kimi olayları edebiyat anlatma iddiasındadır. Burada direkt olarak meselenin kendisinden bahsetmese bile yaşanılan değişim dil üzerinden görülebilir.


MUHALİF EDEBİYAT DAMARI

Edebi metinler yazıldıkları döneme dair derin izler taşırlar. Hatta belli bir döneme ait edebiyat eserleri dikkatle incelendiğinde diğer alanlara göre daha fazla ve nitelikli veri elde edilebilir. Çünkü yazınsal bilinç toplumsal bilinçle kesişmiştir. Biri olmadan diğerinden söz etmek imkânsız hale geleceği için bir iç içelikten söz edilebilir. Hâl böyle iken, iktidarın dil ve kültür üzerinden yürüttüğü politik ataklar anlaşılabilir bir şeydir. Zira iktidarlar, hemen her dönemde dil ve kültüre müdahale ederek iktidarlarını bu müdahale üzerinden kurmaya ve meşrulaştırmaya çalışmıştır. Bu bir yerde kaçınılmazdır. Bizi asıl ilgilendiren ise bunun dışında, bütün baskılara rağmen bir dip akıntısı olarak devam eden ve muhalif duruşunu korumayı başarabilen edebiyat damarıdır. Karşılaştırmalı edebiyat ve eleştiri güçlendikçe bu damarın daha iyi okunur hale geleceği muhakkaktır.


Bu bağlamda, bir dönemi edebiyat daha doğrusu öykü üzerinden okumak ve anlamak isteyenler için yakın zaman önce bir kitap yayımlandı. Öykücü Abdullah Harmancı ve Mehmet Kahraman'ın editörlüğünde yayıma hazırlanan 'Yirmi Sekiz – 28 Şubat'a 28 Öykü' İz Yayıncılık'tan çıktı. Adından da anlaşılacağı üzere kitapta 28 Şubat temalı öyküler yer alıyor.


Kitapta öyküsü yer alan yazarların hemen tamamının halen öykü yazmaya devam ettiklerini, dergilerde öykü yayımlamaya devam ettiklerini söylemeliyim. Bu önemli çünkü yazarlar, yalnızca bir mesele için eline kalem almamış, öyküsünü tek bir mesele etrafında kurmamış, zaten yazmakta olduğu için bir dönemi de öyküleştirmiş olmaları dikkate değer bir husus diye düşünüyorum.


TOPLU OKUMA İMKÂNI

Kitapta yer alan öyküler zaten yazarların kitaplarında yer alıyor olsa da, söz konusu kitapları tarayıp bu öyküleri ardı ardına okumak imkânsız gibi. İşte kitap, okuyucuya aynı tema etrafında yazılmış öyküleri tek bir kitapta okuma imkânı sunuyor. Yazarlar meseleyi doğal olarak farklı bakış açılarıyla ele alsalar da, temelde yaslandıkları asıl mesele etrafında öykülerini yazmış olmaları okuyucuya farklı yazarlardan aynı temayı okuma fırsatı sunuyor.


Bir dönemin karanlık dehlizlerine ışık tutan, onu irdeleyen, en önemlisi de insani olmayan kimi uygulamaları eleştirel bir dille karşısında duran bir öykü seçkisi ile karşı karşıyayız. Dolayısıyla edebiyattan beklenen çağının tanığı olmanın yanında belki de sanatı kıymetli kılan yönüyle, olanı anlatsa bile asıl gücünü var olmayanı anlatmanın verdiği güçle, okuyucuyu muhayyel bir yolculuğa çıkarması, bu bağlamda kıymetli diye düşünüyorum.


28 Şubat gibi, belli bir kimliğe mensup insanlar üzerinden yürütülen baskı ve zulmün edebiyata yansımaması neredeyse imkânsız. Yalnızca başörtülü oldukları için en temel eğitim hakları elinden alınan ve ikna odalarında baskıya maruz kalan öğrencilerin yanında, vatana hizmet etmesi ve vatanını koruması için askere gönderdiği oğlunun yemin törenini tel örgülerin gerisinden seyretmek zorunda kalan annelerin, başörtülü fotoğraf kabul etmeyen hastanede tedavi görebilmek için kimlik kartına, sağlık karnesine fotoşop ile saç ekletmek zorunda kalanlara, okuluna girmekte ısrar eden genç kızların türban üzerine peruk takmak zorunda kalmalarına kadar birçok gayri insani durum elbette edebiyatı ilgilendirir. Geriye dönüp baktığımızda ya da yıllar sonra bu olayları yaşamamış ve yalnızca bir olay olarak öğrenen gençlerin yapılanları imkânsıza yakın, bunun yanında kara mizaha yakın bulacakları muhakkaktır. Çünkü birçoğu gerçekten hakikat olmaktan öte, saçma uygulamalarla dolu bir zaman dilimi. Öyküler bu gözle okunduğunda, ortaya konulan eserlerin yalnızca bir kayıt düşme ve tanıklık olarak okunmaları da elbette eksik olacaktır.


TOPLUMSAL BİLİNCİN OLUŞUMUNA KATKI

Öykücülerin yalın bir gerçek olarak karşılaştıkları bir olayı, kendi muhayyilelerinde yeniden ele alarak, sahip oldukları dünya görüşü ve kimlik üzerinden ortaya koymaları, toplumsal bilincin oluşmasında en önemli basamaklardan birisi olduğunu kabul etmemiz gerekir. Bugün, toplum üzerinde ne kadar etkili olabilir ki diye küçümsediğimiz kimi filmleri ele alıp bir tahlil yapsak, ortaya çıkan gerçeklerin ne kadar ürkütücü olduğunu görürüz. Filmler yüzünden bugün, imam tipi bir din adamı olarak değil, zihinlerde sahtekâr, güvenilmez, yalancı, düzenbaz bir kişi olarak canlanmaktadır. Bu bakımdan ortaya konulan eserlerin yaslandığı bilinç zemini toplumsal bilinçle de direkt alakalıdır. Bu bakımdan ortaya konulan eserler, taşıdıkları nitelik olarak hem bir sanat dalı olarak edebiyatın kendisine hem de toplumsal bilincin oluşmasına katlı sağlarlar. Bunun için ayrıca ve çok kıymetlidirler.


Adından da anlaşılacağı üzere kitap 28 Şubat temalı olmasının yanında, 28 öykü içeriyor. Türk öykücülüğünün yetkin ve usta kalemlerinin öyküleri bir araya getirilmiş. Kitapta sırayla; Mustafa Kutlu, Cihan Aktaş, Fatma Barbarosoğlu, Cemal Şakar, A. Ali Ural, Yıldız Ramazanoğlu, Sibel Eraslan, Sadık Yalsızuçanlar, Köksal Alver, Kamil Yeşil, Ahmet Sarı, Mehmet Harmancı, Handan Acaryıldız, Selvigül Kandoğmuş Şahin, Suavi Kemal Yazgıç, Mukadder Gemici, Akif Hasan Kaya, Mihriban İnan Karatepe, Hüseyin Akın, Nehir Aydın Gökduman, Fatma Zehra Sunay, Müzeyyen Çelik, Numan Altuğ Öksüz, Yunus Nadir Eraslan, Emine Acar, Ali Güney, Mehmet Kahraman ve Abdullah Harmancı'nin öyküleri yer alıyor.



Kitabın künyesi:


Yirmi Sekiz – 28 Şubat'a 28 Öykü


Kolektif


İz Yayıncılık


Şubat 2017


230 sayfa


#28 Şubat
#Darbe
7 yıl önce