|

Güney Kafkasya'da üçlü işbirliğinin 25 yılı

Her 3 ülkenin dış politikasında farklı yaklaşımlar olsa bile üçlü formatta ulusal çıkarlara dayalı işbirliği kurulabilmiştir. Bilindiği gibi Türkiye NATO üyesidir, Gürcistan Avrupa Birliği ile Ortaklık Anlaşması imzalamıştır, Azerbaycan ise hiç bir askeri-siyasi blokta yer almıyor ve tüm taraflarla karşılıklı yararlı eşit işbirliğini tercih ediyor. Bu farklı yaklaşımlara rağmen her 3 ülke çeşitli alanlarda işbirliği imkanlarını gittikçe daha da derinleştirebilirler.

Yeni Şafak ve
04:00 - 20/06/2017 Salı
Güncelleme: 04:02 - 20/06/2017 Salı
Yeni Şafak
İLLUSTRASYON: CEMİLE AĞAÇ YILDIRIM
İLLUSTRASYON: CEMİLE AĞAÇ YILDIRIM
Dr. Arastü Habibbeyli- Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı İdaresi Dış Politika Meseleleri Şubesi Müdür Yardımcısı

Bütün dünyanın gündemi Ortadoğu’da yaşanan savaş ve krizlere odaklanmışken Güney Kafkasya`da Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye arasında önemli gelişmeler yaşanmaktadır.

Aslında günümüzde Güney Kafkasya odaklı birkaç üçlü işbirliği mekanizması geliştirilmiştir. Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye, Azerbaycan-İran-Türkiye, Azerbaycan-Türkiye-Türkmenistan ve Azerbaycan-Rusya-İran üçlü işbirliği formatları bölgesel sorunların müzakeresi, işbirliğinin geliştirilmesi ve ortak projelerin gerçekleştirilmesi açısından önemli imkanlar sunmaktadır. Azerbaycan`ın dahil olduğu bütün bu üşlü işbirliği mekanizmaları Azerbaycan’ın Ermenistan hariç tüm komşularıyla karşılıklı faydalı ilişkilere açık olduğunun göstergesidir.

EN İŞLEVSEL İŞBİRLİĞİ

Azerbaycan’ın girişimcisi olduğu üçlü işbirliği formatlarından ilki ve şu an itibariyle en çok işlevsel olanı Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye üçlüsüdür. Bu üçlü Güney Kafkasya’dan başka Hazar-Karadeniz-Akdeniz havzalarını birleştiren stratejik alanı kapsamaktadır. Bu üçlü işbirliğinin temelinde tarihi ve kültürel ilişkiler, coğrafi yakınlık, tek tranzit koridorun parçası olmak, ortak ekonomik işbirliği için zeminin ve siyasi irade duruyor. Her 3 ülke birbiri ile stratejik ortaktır. Öyle ki, Azerbaycan hem Türkiye, hem Gürcistan, hem de Türkiye ile Gürcistan kendi aralarında stratejik ortaklık hakkında anlaşmaları bulunuyor. 5 Mayıs 1997 tarihinde «Azerbaycan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında stratejik işbirliğinin derinleştirilmesi hakkında Bildiri», 18 Şubat 1997 yılında «Azerbaycan Cumhuriyeti ile Gürcistan Cumhuriyeti arasında stratejik işbirliğinin derinleştirilmesi hakkında Bildiri» imzalanmıştır.

2017 yılı Azerbaycan Cumhuriyeti’nin her iki ülke ile diplomatik ilişki kurmasının 25`inci yıldönümüdur. 1991 yılında bağımsızlığını kazanmış Azerbaycan Cumhuriyeti ülkelerle diplomatik ilişkiler kurmaya 1992’den başlamıştır. İlginç tesadüf ki, aynı yıl içinde Azerbaycan’ın 69 devletle kurduğu diplomatik ilişkilerin birincisi kardeş Türkiye ile Ocak ayının 14`ünde, sonuncusu ise Kasım ayının 18`inde Gürcistan ile kurulmuştur.

GÜVENİLİR ÜLKE

Jeopolitik açıdan dünyanın en hassas bölgelerinden biri olan Güney Kafkasya`da bulunan devletlerin farklı formatlarda işbirliği kurması farklı tepkilere neden olabiliyor. Bu tepkilerin varlığı Güney Kafkasya’nın tarihsel acıdan sadece bölgesel güç merkezlerinin değil, hem de küresel güç merkezlerinin ilgi odağında olmasından kaynaklanmaktadır. Buna göre Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye üçlü işbirliği için öncelikle siyasi iradenin önemi vurgulanmalıdır. Son 25 yılda Ulu Önder Haydar Aliyev tarafından oluşturulan ve Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından daha da geliştirilerek sürdürülen iyi komşuluk ve güvenilir ortak anlayışı yaşanan krizlerden başarıyla çıkmıştır, Azerbaycan ortakları ve komşuları nezdinde güvenilirliğini daima kanıtlamıştır. Gürcistan enerji krizi ile karşı karşıya kaldığında, Türkiye Azerbaycan’la ortak enerji koridoru oluştururken, ABD uluslararası anti-terör operasyonları sırasında, Rusya ve İran onlara karşı yaptırımlar uygulandığında her zaman Azerbaycan’ın itibarına tanık olmuşlardır. Öte tarafdan, Azerbaycan bu üçlü işbirliği formatının başka bir devlete karşı olmadığını da kanıtlamıştır. Bu anlamda izlenen dış politika çızgisi üçüncü tarafların baskılarına boyun eğmemiş ve komşularına karşı oluşumlarda yer almamıştır. 28 Mayıs 2017 tarihinde Cumhuriyet günü dolayısıyla Cumhurbaşkanı İlham Aliyev`in, Azerbaycan bizim çıkarlarımızla örtüşmeyen, şüphe doğuran hiçbir uluslararası eylemlere, maceralara katılmıyor, açıklaması söz konusu politikanın en yetkili ağızdan seslendirilmesidir.

Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye üçlü işbirliğinin oluşması ekonomik çıkarlar üzerinden başlamıştır ve öncelikle her 3 ülkenin ulusal çıkarlarına hizmet ediyor. Öyle ki, Azerbaycan’ın enerji kaynakları ve üretimi, Gürcistan’ın coğrafi konumu ve transit olanakları, Türkiye’nin ise iç enerji talebi ve bölgesel kavşak olması üçlü işbirliğinin doğal temellerini oluşturmaktadır. Ortak enerji ve ulaştırma koridorlarının oluşturulması bu yaklaşımı hem de tarihi zarurete dönüştürmüştür. Artık kullanılmakta olan Bakü-Tiflis-Ceyhan, Bakü-Tiflis-Erzurum boru hatları, ayrıca yapılmakta olan Bakü-Tiflis-Kars demir yolu ve TANAP bu üçlü formatın temel dayanaklarıdır. Efsaneleri gerçeğe dönüştürmüş bu dev projeler bölgenin gelişmesine hizmet etmekle birlikte, tarihi İpek Yolu’nun yeniden kurulmasına önemli katkıdır. Azerbaycan kendi ortakları ile birlikte Avrupa’nın enerji güvenliğinin vazgeçilmez unsurlarından biridir.

İŞBİRLİĞİ İMKANLARI
DERİNLEŞTİRİLEBİLİR

Şu anda hem Azerbaycan, hem de Türkiye Gürcistan’da önemli yatırımcı ve bu ülkenin temel ticaret ortaklarından biridir. Azerbaycan şirketleri Gürcistan bütçesine en çok vergi ödeyen şirketler arasında bulunuyor. Tüm bunları dikkate alarak Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye üçlü işbirliğinde ekonomik faktörün ve ortak projelerin bölgenin refahı ve kalkınması açısından önemli olduğunu söylemek mümkündür.

Her 3 ülkenin dış politikasında farklı yaklaşımlar olsa bile üçlü formatta ulusal çıkarlara dayalı işbirliği kurulabilmiştir. Bilindiği gibi Türkiye NATO üyesidir, Gürcistan Avrupa Birliği ile Ortaklık Anlaşması imzalamıştır, Azerbaycan ise hiç bir askeri-siyasi blokta yer almıyor ve tüm taraflarla karşılıklı yararlı eşit işbirliğini tercih ediyor. Bu farklı yaklaşımlara rağmen her 3 ülke çeşitli alanlarda işbirliği imkanlarını gittikçe daha da derinleştirebilirler.

İLİŞKİLERDE ZİRVE NOKTASI

Bağımsızlık yılları boyunca üçlü ilişkiler siyasi, ekonomik, enerji, ulaşım ve güvenlik-savunma alanlarını kapsayabilmiştir. Şimdiye kadar Devlet Başkanları, dışişleri, savunma ve ekonomi bakanları arasında ayrı ayrı görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca üçlü formatta «düşünce kuruluşları»nın toplantıları yeni fikirler, girişimler, akademik bakış için zemin hazırlıyor. Azerbaycan Cumhurbaşkanı yanında Stratejik Araştırmalar Merkezi, Türkiye Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi ve Gürcistan Rondeli Vakfı’nın birlikte düzenledikleri ortak dördüncü görüşme yapılmıştır. 2017 yılı Haziran ayı başında Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye ortak askeri tatbikatı üçlü işbirliğinin zirvesi olarak kabul edilebilir.

Böylece, bağımsızlığın 25 yılı boyunca oluşmuş bu başarılı işbirliği üçgeni başka bir devlete karşı yönelmemiştir. Bu işbirliği çeşitli alanları kapsayan ve büyük enerji ve ulaştırma projelerinin ortak fikir babası olarak ortaya çıktı. Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye işbirliği bölgede barışın ve istikrarın korunmasına ve refah düzeyinin artırılmasına hizmet etmektedir. Ermenistan ise bölgede barış ve güvenliğe en büyük tehdit ve engeldir. Şu anda Ermenistan’ın üç komşusuna karşı asılsız toprak iddiaları var. Azerbaycan topraklarını işgal etmiş, Türkiye ve Gürcistan’a karşı ise toprak iddiaları mevcuttur. Bir tarafta bölgede tüm alanlarda sorun çıkaran Ermenistan, diğer tarafta ise bölgesel gelişmeye olumlu katkıda bulunan üçlü işbirliği örneği. Bu nedenle Kafkasya’da sürekli barış ve ilerleme için Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye üçlü formatı başarılı model olarak nitelendirilebilir.

#Güney Kafkasya
#İlham Aliyev
#Azerbaycan
7 yıl önce