Geçen yıl düzenlenen 53. Antalya Film Festivali'nde gösterilen Türk filmleri, son yıllarda sinemamızda yaşanan hikâye ve senaryo sıkıntısını bir kez daha hatırlatmış, bu filmlerden çıkan seyircinin hoşnutsuzluğuna da bizzat tanık olmuştum. Önemli bir kısmı özentiden beslenen, sinema duygusundan büyük ölçüde yoksun yerli filmlerin bazı teknik/deneysel çabalarla işi kurtarmaya çalıştıkları aşikardı. Bu duygular içinde aynı festivalde gösterilen Asgar Ferhadi'nin Satıcı'sını görmüş, derinlikli hikâyesi, etkileyici senaryo ve sahneleriyle 2 saati aşkın bir süre soluksuz seyrettiğimiz filmden çıkınca 'sinema budur' demiştim. Batılı bir tiyatro metninden yola çıksa da sırtını kendi coğrafyasının gerçeklerine dayamış, meselesini kendine özgü bir teknik ve anlatımla ortaya koyan, olgun bir sinema filmiyle karşı karşıyaydık. Antalya'da biletlerin adeta kapışıldığı Satıcı, bu hafta vizyon girdi.
Başrollerini Shahab Hosseini, Taraneh Alidosti, Babak Karimi ve Mina Sadati'nin paylaştığı film, tiyatro oyuncusu bir karı-kocanın başından geçen olayları konu ediyor. Arthur Miller'ın meşhur oyunu 'Bir Satıcının Ölümü'nü sahneleyen karı-koca, bir yandan yeni evlerine yerleşme derdindedirler. Bir saldırı ve sonrasında ortaya çıkan söylentiler genç çifti travmanın eşiğine getirir. Yönetmenin hikâyesinden de esinlendiği anlaşılan oyunun provalarına paralel biçimde ilerleyen olaylar, genç karı-koca ile birlikte ekip arkadaşları ve komşuları da polisiyeyi aratmayan bir maceraya sürükler. Bir taraftan karısı Rana'ya saldıran şahsı yakalamaya çalışan Emad, yasadığı şaşırtıcı olaylar karşısında inancı ve ahlaki değerlerine karşı büyük bir sınav verir.
Asgar Ferhadi, ilk sahnesinden finaline değin incelikle işlediği olay örgüsü ve hemen her sahnesini yasladığı muhtelif meselelere getirdiği yorumlarla yine usta işi bir film çıkarmış ortaya. Eşlerin saldırının ardından yaşadığı travma, ortaya çıkan kimi sürprizler ve karakterlerin dönüşümlerini etkileyici bir dille yansıtan yönetmen, tepkilerin arka planında yatan zaaflara yoğunlaşarak adeta seyircinin sinir uçlarına dokunuyor. Öfke, hırs, intikam gibi kavramların şekil değiştirerek her türlü inanç, ilke ve değeri aşındırdığına dikkat çeken Ferhadi, başkahramanı Emad üzerinden intikam ve öfkenin insan ruhunda açtığı yaralar ve özellikle de ilişkilerde sebep olduğu yıkıcı sonuçlara göndermelerde bulunuyor.
Geri planda Tahran'ın sosyo-ekonomik panoraması, kentleşme, insan ilişkileri ve modernizmin kimi sancılarına dair yorumlar barındıran Satıcı, tiyatro provalarında kadın karakterden birinin yaşadığı trajikomik sansür hikâyesiyle de yasak ve sınırlandırmalara eleştiriler yöneltiyor. Filmin 69. Cannes Film Festivali'nde En İyi Senaryo ve En İyi Erkek Oyuncu ödüllerini kazanmasının yanında İran'ın bu yılki Oscar adayı olduğunu da hatırlatmış olalım.
