Kırgızistan'da tarifi kuşaktan kuşağa aktarılan sümölök tatlısı, nevruz için hazırlanan bayram sofralarının olmazsa olmazı. Bolluk ve bereketin simgesi Nevruz Bayramı'nda hazırlanan sümölök tatlısı, bir gün önceden pişiriliyor.
Yağ, filizlenmiş buğday, un ve su kullanılan tatlının yapımı oldukça zahmetli. Dev kazanlarda pişirilen sümölök tatlısının, kıvamı koyulaşana dek yaklaşık 12 saat karıştırılarak kaynatılması gerekiyor. Rengi kahverengiye döndüğünde piştiği anlaşılan sümölök, 2 ila 4 saat kadar közde üstü kapalı demlendikten sonra ikram ediliyor. Tatlının pişirilmesinde emeği geçen herkes, dilekte bulunuyor. Küçük parmağını kazanın içine daldırarak tatlının tadına bakanın dileğinin gerçekleşeceğine inanılıyor.
Bu arada saatlerce ateş üstünde kalan kazanın dibinin tutmaması için altına kazanın büyüklüğüne göre 41 ya da 101 taş yerleştiriliyor. Celalabad bölgesindeki Karakol kentinde küçüklüğünden bu yana sümölök tatlısı hazırlayan Toktohan Tölönova, tatlının yapımını anne babasından öğrendiğini söyledi. 50 yıldır sümölök yaptığını ve tarifini yeni kuşaklara öğrettiğini belirten Tölönova, sümölök tatlısının hikayesini şöyle anlattı:
"Bir zamanlar yoksul bir kadın varmış. Kadın, çocuklarının karnını doyurmak için çimlenmiş buğday ve taş toplayıp eve getirmiş. Kazana attığı taşlara ve buğdaya su ekleyip sürekli karıştıran anne, çocuklarını avutmak için yemek hazırladığını gösterirmiş. Yemeği beklemekten usanan çocuklar, kazandaki taşların birbirine değmesinden çıkan gürültü yüzünden uyuyakalırmış. Sabah kalktıklarında bir kazan dolusu yemek bulan anne ve çocukları, böylece açlıktan kurtulmuş."
Her yıl 21 Mart'ta Nevruz Bayramı'nı coşkuyla kutlayan Kırgız halkı, misafirlere kendine özgü lezzeti olan sümölök tatlısı ikram ediyor. Tatlıya farklı bir tat elde etmek için ceviz, fıstık, kuru üzüm, kuru erik ve şeker de katılıyor. Nevruz Bayramı çerçevesinde sümölök festivalleri de düzenleniyor.
