Ağustos ayının başında, Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar kitabı üzerine sosyal medyada iki yabancı çevirmenin başlattığı tartışma, çeviri kitaplar meselesinin sorgulanmasına yol açtı. Günlerce süren tartışmada Sevin Seydi imzalı çevirinin kötü olduğunu iddia eden çevirmenlerin tartışması çeviri üzerine yeniden düşünmemizi sağladı. Yazar ve çevirmenlere, çevirinin edebiyat dünyasındaki etkisini sorduk. Yazarlar, her metnin çevirilmesi gerektiği ve bunun çeşitli kişiler tarafından yapılmasının iyi olacağını öne sürerken, ikinci dile aktarılan metnin aynı tadı vermeyeceğini de dile getirdi.
Her çeviri biraz tahriftir
Her çevirinin yeni bir üretim olduğuna dikkat çeken yazar ve çevirmen Kadir Daniş, bir kitabın kayba uğramadan diğer dile aktarılmasının mümkün olmadığını dile getirdi. Daniş, “Evet, her yazar ve her metin bir şekilde çevirilir ama her yazar ve her metin çevirilirken bir şeyler yitirir. Yine de bir kitabın çevirilmesi, hem çevirildiği dil hem de o kitap için çevirilmemesinden iyidir. Çok kötü bir tercüme bile kitabı çevirildiği dile katar. Her çeviri, biraz da tahriftir. Kitaplar ancak yazıldıkları dilde okunduklarında ‘tamamen’ okunabilirler. Bir kitap birden fazla kez çevirilebilir, hatta ne kadar çok çevirilirse o kitap için o kadar hayırlı olur. Özellikle edebi eserler ne kadar çok çevirilirse, kitabın ‘aslına’ o kadar yaklaşılır. Bir de her kuşağın dili farklı oluyor, en azından Türkiye’de. Bu yüzden bazı kitapların 20-30 yılda bir yeniden çevirilmesi okurlar için iyi olur” dedi.
Çeviri ustadan ustaya mektuptur
İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Türk Dili Ve Edebiyatı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Turgay Anar ise çeviri sayesinde daha güzel bir eser ortaya koyulabileceğini anlatarak, “Teknik anlamda bir dilden başka bir dile yapılan çeviriler zaman zaman bütüncül anlamı bazen imaları bazen de o dilin yansıtmak istediği ama bunu başaramayan yönlerini içerir. Çevirmen bu yönüyle o meşum ve belki de ironik bir doğruluğu olan sözün en ciddi muhatabıdır: ‘Çevirmen haindir.’ Aslında çevirmen, zarif ihanetlerle metni yeniden yaratır ama bazen bir örneği olmayan Homunculus’un (eciş bücüş bir yaratık) çıkması da muhtemel. Çeviri işi, aslında ustadan başka bir ustaya mektup göndermeye benzetilebilir. Onun doğru adrese ulaşıp ulaşmadığını iş bittikten sonra ancak anlarız” diye konuştu.
