İslam ve tasavvuf üzerine yoğun bir şekilde yazmış etkili bir Alman Oryantalist olan Annemarie Schimmel'in, Sayıların Gizemi kitabı bu ay Alfa Yayınlarından Mustafa Küpüşoğlu çevirisiyle raflarda yerini aldı. Doktora çalışmasını henüz on dokuz yaşındayken Berlin Üniversitesinde İslam dilleri ve medeniyeti üzerine yapan Annemarie Schimmel, yirmi üç yaşında profesör oldu ve ikinci doktorasını dinler tarihi alanında yaptı. Aynı zamanda uluslararası bir üne sahip olan Harvard Üniversitesinde de, 1967-1992 yılları arasında profesörlük yaptı.
Annemarie Schimmel, Sayıların Gizemi'nde sayı sembolizmine dair bize oldukça ilginç bilgiler sunuyor. Edebiyattan, halk kültürüne ve özel batıl inançlara kadar sayılar gündelik yaşamlarımızda da belirgin bir rol oynamaktadır. Ancak bu çalışmada Annemarie Schimmel, sayıların en eski zamanlardan beri ve her toplumda gizemli ve anlam dolu olduğunu göstermektedir. “Sayıların Gizemi”nde, Schimmel, bizi yüzyıllar boyu sayılara atfedilen gizemleri aydınlatan bir yolculuğa davet ediyor. Örneğin, sayı sistemlerinin kökenlerine yönelik bilgilendirici ve genellikle şaşırtıcı bir giriş yaparak başlıyor: Roma öncesi Avrupalılar örneğin onluk sayı sistemi yerine yirmilik sayı sistemini kullanıyor olabilirken Mayalar bizim kullandığımız sayı sisteminden daha sofistike bir sayı sistemi kullanıyorlardı. Schimmel, rakamlara olan hayranlığımızın, matematiksel bilginin zengin döllenmesine yol açtığını da ortaya koyuyor: Örneğin, “Arapça” rakamlar, daha önce onları Hint kaynaklarında “Algoritma” olarak kabul edilmiş rakamların tekrar kullanımıdır, Araplar'dan da Avrupalılar'a geçmiştir.
Kitap, sayı sembolizmi için cazip bir kılavuz örneği oluşturuyor. Sayı sembolizminin Batı kültürüne, Pisagorun ve Platoncuların felsefesinden Kabala'nın ve İslam mistisizmine, Kepler'in gezegensel hareket yasalarının matematiksel açıdan zarif olması gerekliliğine, şansız sayılan on üç rakamının sembolizminin kaynaklarını keşfettikten sonra, Schimmel, sayıların Hint, Çin ve Yerli Amerikan kültürlerinden örneklerle de Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam gelenekleri için taşıdıkları anlamları birebir tartışarak sayıları on bine kadar inceliyor. Örneğin, iki rakamı bir takım çelişki ve kutupsallıkları içinde barındırırken, altı rakamı, Antik ve Neo-Platonik düşünceye göre en mükemmel sayı kabul ediliyor çünkü altı hem parçaların toplamı hem de ürünüdür. (1 + 2 + 3 = 6 ve 1 x 2 x 3 = 6) İncil'den Mayalar'a ve Shakespeare'e kadar çeşitli örnekler kullanarak, sayıların dişil ve eril, kutsal ve kötü, şanlı ve şansız sayıldığını örnekleri, incelikli araştırmalarıyla bize sunuyor.
Schimmel sayı sembolizminin kaynaklarını açıkladıktan sonra 1'den 10000'e kadar sayıların Yahudilikte, Hıristiyanlıkta ve İslamiyetteki anlamlarını Hint, Çin, Kızılderili, Aztek, Türk ve Batı kültüründen örneklerle de destekliyor. Sayı sistemlerinin kökenlerine dair verdiği bilgiler hem bilgilendirici, hem de eğlendirici; sayıların büyüleyiciliğinin matematiğin gelişimine koşut olarak nasıl arttığını gösteriyor. Kitap, Pisagorların, gnostisizmin, Kabala'nın, İslam mistisizmi, Ortaçağ numerolojisi ve sayısal bulmacaları kapsayan sayı sitemleri ve inançları hakkında kısa bir girişle başlıyor. Kitabın büyük bir kısmı bir tür ansiklopedi şeklinde, 21'e kadar sayıların her birine ayrı bir bölüm ayırıyor ve devamında sayılar topluca ele alınıyorlar. Her bölüm çoğunlukla Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam kültürü içerisinde sayıların, kültürler arası karşılaştırmalı analizine odaklanıyor. Üstelik, Schimmel tarihsel ve edebi ayrıntılara ilişkin muazzam bir bilgi ortaya seriyor.
İslam kültürünün saygın bir bilim insanı olan Annemarie Schimmel'in bu kitabı, sayısız anlamların zengin, kültürlerarası bir portresini çizmek için verdiği geniş bilgilere dayanan etkileyici bir kaynaktır.
Sayıların Gizemi
Annemarie Schimmel
Çev: Mustafa Küpüşoğlu
Alfa Yayınları
Şubat 2017
292 sayfa
