günümüzün geçer akçesi demokrasi, halk idaresi anlamına gelmektedir.. halk, ülkenin yönetimine ya doğrudan doğruya iştirak eder.. yahut da yine halk tarafından idareye memur edilmek için seçilerek hükümetin kurulmasına katılır ve fiilen idareci olur.. eşitlik, hürriyet ve adalet; demokrasinin en önemli unsurlarıdır.. adaletin diğer adı (hukukun üstünlüğüdür..)
demokrasi fikri ilk defa m.ö. 5. yüzyılda atina'daki şehir devletlerinde ortaya çıkmıştır.. atina'da kölelerin ve kadınların oy hakkı bulunmuyordu.. ancak 20. yüzyılda bütün yetişkinlerin oy hakkı kazandığı demokrasiler vücuda gelmiştir.. ingiliz haklar bildirgesi (magna carta: 1215); abd anayasası:1689; 1789 fransız ihtilâli; köleliğin kaldırılması:1833; demokrasinin gelişmesindeki kilometre taşlarıdır.. 1972'de dünyada 40 ülke demokrasiyi tatbik ediyordu.. 2007'de ise 123 ülke demokrat bir idareye sahip bulunmuştur..
demokrasinin esası, esasları sabit ve belli olmasına rağmen, bazı değişik çeşitleri ve tipleri görünmektedir: doğrudan demokrasi saf demokrasi sayılır: halk bir araya gelerek hükümet kararlarını alır.. eski yunan sitelerinde uygulanmıştır.. bugün isviçre gibi küçük ülkelerde de başvurulduğu görülmüştür..
temsili demokrasi ise; (doğrudan olmayan halk idaresidir..) seçim yapılarak halkın iradesi, hükümet katına aksettirilmektedir.. nüfusu (doğrudan demokrasiye müsait olmayan ülkeler bu usulü kullanmaktadırlar..) türkiye, almanya, fransa bu metodu tatbik ediyorlar..
demek ki doğrudan demokrasi, arada temsilci olmadan, halkın kendisini yönetmesidir.. devlete ait bütün kararlar aracısız olarak insanların oyuyla alınıyor.. bu tarz ideal demokrasidir, ama uygulanması zordur.. bir de (yarı doğrudan demokrasi) var.. halkın hem kendisi ile hem de temsilcileri ile kendisini yönetmesidir.. yasa tasarıları referanduma = halkoyuna sunuluyor.. temsil ile doğrudan demokrasinin birleşimidir.. iktidarın tasarrufu ve kullanımı temsilciler yoluyledir.. ancak halkın isteğine uymak için de referandum yapılmaktadır.. referandum, halkın, oyları ile bir tercihte bulunmasıdır.. parlamento tarafından kabul edilen yasaların halk tarafından referandumda yürürlükten kaldırılmasına da (halk vetosu) denilmektedir..
partilerin aldıkları oy miktarıyle orantılı olarak milletvekili kazanmalarıdır..
çoğunluğun yönetim hakkının, azınlığın temel hakları ile sınırlı bulunmasıdır.. yani muhalefet partilerinin mevcudiyeti, halk rey verdiği müddetçe garanti altında tutulacaktır..
seçimde en çok oyu alan adayın seçilmesi prensibidir.. devletin çoğunluk oyları ile yönetilmesini gerektirir..
bu prensibe göre genel seçimde en çok oyu alan parti iktidar olacaktır..
mecliste çoğunluğu olmayan bir partinin, başka partilerin hükümette yer almadıkları halde dışarıdan desteklenmeleri suretiyle hükümet kurması prensibi, zaruret halinde işletilebilir..
birden fazla partinin birleşip güven oyu alacak şekilde hükümeti kurmasıdır.. bu da demokrasi prensiplerindendir..
oyların üçte iki, veya beşte üç gibi nispetlerdeki çoğunluğudur..
demokrasinin ağır işleyen, ağır karar alan bir mekanizma olduğu söylenir..
bazı entelektüel grupları, bir amele ile bir işçi ile bir ilim adamının oylarının değeri niye eşit kabul ediliyor, demektedir..
yunan filozofu platon (eflatun), bütün yönetim sistemlerinin zamanla bozulacağını ileri sürer.. demokrasinin de yozlaşarak despotizme dönüşeceğini düşünür.. aristo, demokrasi, dejenere olma tehlikesi taşımaktadır, diyor..
thomas hobbes, john locke, j.j. rousseau, montesquieu demokrasi fikrinin teşekkülüne, gelişmesine etki eden filozoflardır.. ama en iyi tek sistem olduğunu belirtmemişlerdir..
oy'un geçerliliği, ferdin, siyasi düşünceler hakkında bilgilenmesine, bilgilendirilmesine bağlıdır.. bir görüşün dikte ettirildiği, baskı olduğu ülkelerde halk, diğer görüşler hakkında bilgi sahibi olmadığı için, sağlıklı bir seçim yapılmış sayılmaz.. toplumda bencillik yok edilmedikçe demokrasinin temel prensipleri uygulanamaz gibi fikirler ortaya atılmaktadır.. bununla beraber, demokrasi yine de en ehvenişer sistemdir diyenler, günümüzün çoğunluk sayılan grupları arasındadır...
