Teknoloji de içinde olmak üzere çevre koşulları insanı tektipleştirmeye dönük çalışırken, insan teki kendini başkasından ayırmanın yollarını arıyor.

Aslında moda denilen olay, tam da insan tekini tektipleştirmeye yönlendiriyor. İnsan teki modaya uymak suretiyle kendini kendi geçmişinden ayırıp sözde bireyleştirmeye veya biricikleştirmeye yönlendiriyormuş gibi dururken, gerçekte onları tektipleştirmektedir. Amorf kalabalıklar, temelde, aynı odak tarafından aynı biçimde giyinmeye, aynı biçimde düşünmeye sevkediliyor.

Şu sıralarda çok kullanılan “algı yönetimi” deyimi insan tekinin algılama yetisini de tektipleştirmenin bir başka tezahürüdür.

Peki, buna karşı insan teki kendini savunmak, kendi bireyliğini, biricikliğini korumak için eli kolu bağlı mı duruyor? Kendini farklılaştırmak için ne yapıyor?

Hemen akla gelen şu: sarı çizmeler... Sarı Çizmeli Mehmet Ağa'nın giydiği sarı çizmeler... Mehmet Ağa, ayağına giydiği sarı çizmeyle başkasından tefrik ediliyor veya temayüz ediyordu. Ama Mehmet Ağa'nın sarı çizmeleri taklit edilerek herkesin ayağında bir çift sarı çizme görüldüğünde (moda) durum ne olacak? Ne olur? Bu takdirde Sarı Çizmeli Mehmet Ağa, köpeğinin tasmasını gülle donatarak kendini başkasından ayırmaya teşebbüs eder. Ya da bıyığının sol yanını kazıyarak bir acayiplik yaratmaya çalışır.

Mehmet Ağa sarı çizmesiyle temayüz etmişken, sarı çizme giymekle temayüz edeceğini düşünen herkes sarı çizme giymeye özenir.

Modern tüketim kültürü herkesi sarı çizme giymeye teşvik ederek bir yandan tüketimi körüklerken, bir yandan da bireyliği söndürüyor, onları amorf kalabalığın üyelerine dönüştürüyor.

İnsan tekiyse, onu amorf kalabalığın başkasından ayırt edilmesini önlemeye çalışan sistemin baskısından kurtulmayı denemeye çabalıyor. Modern çağın modern aygıtları bireyi, bireyliği, insan tekinin biricikliğini törpüleyen, onun biricikliğinin üstünden silindir gibi geçip kişiliklerin silinmesini sonuçlayan entrikasına karşı, insan tekinin de biricikliğini öne çıkarma savaşımının sürüp giden tezahürleridir.

Modern çağ, insanın bireyliğini yok etmeyi hedefliyor. İnsan tekinin bireyliği yok edildikçe, onu tüketim kültürünün kölesi haline getirmek kolaylaşacaktır. İnisiyatif şimdilik modern aygıtları elinde tutan odakların güdümünde görünüyor. Ama insan tekinin bireyliğini koruma güdüsü de kolay kolay pes edeceğe benzemiyor.