Nuland’ın istifâsı son günlerin en mühim hâdiselerinden birisidir. Azılı bir neocon olan bu hanımefendi, artık enkâza dönüşen bir Avrupa manzarası bırakarak köşesine çekildi. Bu istifâ, Biden devrinin de târihsel başarısızlığını ortaya koyuyor. Buna ilâveten Trump’ın gelişinin de köşe taşlarından birisini meydana getiriyor. Nitekim istifânın arkasından gelen haberler tam da buna işâret ediyor. ABD ordusunun özel birlikleri Tayvan’a yerleşmeye başladı. Demek ki, ABD’nin nihâî hükümlerini veren bâzı derin odaklar ikinci Trump devrine hazırlanıyorlar. Artık Çin yeniden odağa alınmış vaziyette.
Bunun en baskın neticesi, Biden’ın kesin olarak Trump gibi bir çılgını ârızî ve kazâî bir sayfa gibi buruşturup çöpe attığına inanan ve şartsız sualsiz NATO disiplinine giren Avrupa devletleri ile Avrasya’yı temsil eden Rusya ilişkilerinde tâkip edilebilecektir.
Evvela hâlihazırdaki umûmî manzaraya bir bakalım. Rusya-Ukrayna savaşı Biden devri açısından tam bir fiyaskoya dönüşmüş durumda. Rusya’yı çökertme projesi ters tepti. Rusya bu savaştan daha da güçlenerek çıktı. Son perdede, İsrâil-Filistin savaşı Putin için çok rahatlatıcı bir işlev gördü. Ele geçirdiği toprakları sıkı, hattâ aşılmaz bir şekilde tahkim etti. Ukrayna bu savaşı taşıma suyu ile çevirmeye çalıştı. Bunun, durgunluk yaşayan Batı toplumlarında, bilhassâ ABD’de askerî sanâyileri tam kapasite ile çalıştıran bir tesiri oldu. Lâkin kapasiteler sınırlı kaldı. Ukrayna’ya yapılan askerî ve mâlî yardımlarda kesilmeler ve aksamalar yaşanmaya başladı. Ukrayna’nın son taarruzunun başarısızlığa uğraması bardağı taşırdı. Birkaç aydır tedârik sorunları yaşayan Ukrayna ordusu hakikâten de çok zor durumda.
Avrupa’ya gelince, durum daha da açmaza girmiş durumda. NATO garantileri ile yaşamaya alışmış Avrupalılar on senelerdir savaş ekonomileri açısından çok zayıflamış bir durumdaydı. AB’nin kuruluş rûhunun antimilitarist bir ruh olarak şekillendiğini biliyoruz. 1980-2000 arasında Avrupa’da estirilen liberâl rüzgârları hatırlayalım. Savaşı geçmişte kalan bir barbarlık olarak telâkki eden bir yaklaşımın ne kadar da yaygın olduğunu görürüz. Aslında bu, milletleri millet yapan iki temel sütun, vergi ve askerliktir. Bu iklim, sütunlardan birisinin ne kadar da gözden çıkarıldığına delâlet etmektedir. Zâten AB rûhu, millet fikrinin de medenî gâyeler doğrultusunda aşılmasını arzuluyordu. Askerlik vazifesi bireylerin tercihlerine bırakıldı. Vicdânî redcilik kampanyaları yürütüldü. Mecbûrî askerlik pek çok yerde kaldırıldı. Askerî harcamalar da büyük oranlarda tenkisatlara gidildi. İşte Biden ABD’sinin Rusya karşısına sürdüğü Avrupa’nın hâli buydu. Ukrayna, Avrupa devletlerinin mevcut ve mahdut kaynaklarını nâfile yere yedi bitirdi. Avrupa’nın zayıf altyapıları yeni talepleri karşılamaktan çok uzak kaldı. Telâfî edilmez boşluklar ortaya çıktı. Aceleyle sanâyilerini askerîleştirmek, mecbûrî askerliği yeniden yürürlüğe sokmak yolunda adımlar atmaya başladılar. Ama bu adımların, sanâyisi zâten askerî ağırlıklı olan ve kapasite artışını kolaylıkla sağlamış Rusya karşısında geç kalınmış adımlar olduğunu düşünebiliriz.
Bu manzara Avrupa’yı içinden bölmeye başladı. AB’ye sonradan eklemlenmiş, Sovyet artığı ve Rusya’ya karşı duyulan nefreti büyüten intikamcı Doğu ve Baltık Avrupası ile başta Almanya olmak üzere Avrupa’nın sert çekirdeğini meydana getiren Avrupa hızla ayrıştı. Kurucu sert çekirdek Avrupa, Macaristan ve Slovakya ve Sırbistan gibi hâlâ Rusya tesiri taşıyan Orta ve Balkan Avrupası ile İsveç, Norveç ve bilhassa Polonya gibi Baltık ve Doğu Avrupa arasında sıkıştı kaldı. Dahası, Biden’a destek veren Avrupa siyâsal elitinin temel iddialarından birisi olan Yeşil Mutabakat siyâsetleri de açmaza düştü. Avrupa rûhunun avangartları olan Yeşillerin yaşadıkları metamorfoz ve hâl-i pürmelâli tam da bunu işâret ediyor.
Mesele aslında orta sınıf düşkünleşmesi meselesi. Orta sınıf olarak tesmiye edilen ve aslında ahlâkî burjuva ilke ve değerlerinin refah temelli aşırı bencillikle yozlaştırılarak tasfiye edildiği bir sürecin sonuna geliyoruz. Liberâl Avrupa rûhunun albenili ve gûya çok incelmiş çoğulculukla taçlanan söyleminin arkasında bu bencillik ve sorumsuzlaşma yatıyor. Orta sınıfların çöküşü olarak, çok yüzeysel târif edilen bu süreç aslında iki mühim noktaya işâret ediyor. Bir defâ bu çöküş dışarıdan gelen tesirlere dayalı olmaktan çok içine doğru bir çöküş. Orta sınıflaşmayı bizzât kendisi bitiriyor. Yükselen aşırı sağ yine orta sınıfların içinden geliyor. Doyurulamayan orta sınıfların mahsulüdür faşizmler. Burada gârip olan husus, bunun antimilitarist olmasıdır. II. Umûmî Harp evvelinde gelişen nazizm, faşizm ve türevleri, hem içerideki düşmanlar; Yahudiler ve komünistleri tasfiye etmeyi hedeflemekte hem de militarist-irredantist (yayılmacı) iddiaları taşımaktaydı. Bugün manzara farklı. Avrupa liberâlleri Rusya’ya karşı militarizmin bayrağını yükseltirken aşırı sağın temel meselesi içe dönük olarak göçmen ve bilhassa İslâm düşmanlığı. Aşırı sağ Rusya ile Avrupa’nın savaşmasına açık bir şekilde karşı çıkıyor. Bir de şunu kaydetmekte fayda var: Avrupa aşırı sağı iştahla Trump’ın gelişini bekliyor. Macar lider Orban ABD ziyâretinde bunu açıkça ortaya koydu.
Evet, Biden arkasında bir Avrupa enkâzı bırakarak gidecek görünüyor. Bu küllerden neyin doğacağı belirsiz görünüyor. Ama düşündükçe bâzı şeyler sislerin arkasından da olsa görünüyor. Trump muhtemeldir ki Rusya-Ukrayna savaşını bitirecektir. Çin’i daha fazla odağa alacağı da iddia edilebilir. Ama benim emin olduğum yeni bir enerji birikiyor. Avrupa sağı, Hindistan ve Trump’ın arkasındaki Evanjelist destek Rusya-Ukrayna savaşına karşı çıkıyor ve elbirliği ile taşıdıkları yoğun İslâm nefretiyle İsrâil’i destekliyor. Trump’ın bunların orkestrasyonuna soyunacağını ve bu enerji birikimini açığa çıkarabileceğini az çok tahmin edebiliriz. Buna nüfusu içinde Müslümanları barındıran Rusya’nın hattâ Doğu Türkistan meselesiyle başı ağrıyan Çin’in bile ses çıkarmayacağını da öngörebiliyorum. Bir sonraki yazımda teferruatlarını yazmayı düşündüğüm bu tespit, ABD tarafından ne kadar itilip kakılsalar da neticede ABD’ye oynamaya her dâim hazır ve nazır olan, Biden nefreti üzerinden için için Trump’a sempati geliştiren çevrelere bir erken uyarı olsun...
