Matematikte Norveçli dahi matematikçi Niels Henrik Abel (1802-1929) adına verilen "Abel Ödülü" bu yıl Amerikalı matematikçi John Tate'e takdim edildi.
Norveç Kralı V. Harald, 6 milyon kronluk (900 bin dolar) ödülü, başkent Oslo'daki törende yaşlı matematikçiye sundu.
Abel Matematik Ödülü'nü kazanan, 24 martta açıklanmıştı.
"Abel jürisi" Başkanı Kristian Seip, Tate'i, "modern bilgisayarların gelişmesinde önemli rol oynayan sayılar teorisinin önemli mimarı" olarak niteledi; Tate'in, "matematiğin en ayrıntılı ve karmaşık dallarından birini geliştirerek modern matematikte aşikar iz bıraktığını" bildirdi.
Emekli Tate'in Austin-Texas Üniversitesi ve Harvard Üniversitesi'nde kürsüsü var. Tate, bugün Associated Press ajansına verdiği demeçte, bu önemli güdüleyici ödülün dünyada hükümetlerin temel araştırmalara devlet desteği sağlamasına yarayacağını umduğunu söyledi.
Norveç hükümeti tarafından 2003 yılında verilmeye başlanan Abel matematik ödülü, beş kişilik jüri tarafından seçilen matematik bilimine katkı sağlayan bilimadamlarına veriliyor.
Stavanger-Findö adası doğumlu Niels Henrik Abel, 1829'da 26 yaşında Froland'da veremden öldü. Ölümünden iki gün sonra Berlin Üniversitesi'nden gönderilen mektupta, Abel'in ölümünden habersiz, genç matematikçiye çalışmalarının dikkat çektiği ve üniversitede iş teklif edildiği bildiriliyordu.
Öldükten sonra anlaşılma olgusunun bu denli tez gerçekleştiği görülmedi.
Abel, matematikte, eliptik integral adıyla bilinen bazı tür integrallerin kavram olarak anlaşılmasını sağladı. Altında yatan temel kavramlar Abel'in ve çağdaşlarının çalışmalarıyla aydınlandı.
Abel'in matematik dünyası dışında da tanınmasını sağlayan çalışması ise, beşinci derece polinom denklemlerinin çözümleriyle ilgili. Birinci ve ikinci derece polinom denklemlerinin çözümü yıllardır biliniyordu.
Üçüncü derece polinom denkleminin çözümünü, 15. yüzyılda İtalyan matematikçi Cardano, dördüncü derece polinom denklemin çözümünü de Cardano'nun arkadaşı Ferrari, katsayılar cinsinden çözmeyi başardı. İnsanlar dördüncü derece denklemlerden sonra beşinci derece denklemlerle tam üç yüzyıl hiçbir sonuç almadan uğraştı. Abel burada tarih sahnesine çıktı ve beşinci dereceden genel bir polinomun köklerinin bilinen yöntemlerle bulunmasının mümkün olmadığını gösterdi. Bazı özel beşinci derece denklemlerin çözümünün bulunduğu halde, her denkleme aynı şekilde uygulandığında, çözümü verecek yöntemin olmadığını ispatladı.
Abel, matematikte elde ettiği parlak sonuçlara rağmen hayatı boyunca doğru dürüst iş bile bulamadı. Matematikçi olarak kendisini Avrupa'daki matematik çevrelerine bir türlü kabul ettiremedi. Sonunda 26 yaşında, yokluk içinde veremden öldü.
