|

Çin’in Ortadoğu hamlesi dengeleri değiştirdi

Suudi Arabistan ile İran yedi yıl sonra diplomatik ilişkilere başladı. Küresel bir güç olma yolunda ilerleyen Çin'in arabuluculuğu ile gerçekleşen bu tarihi adım Ortadoğu'da pek çok ülkeyi doğrudan doğruya etkileyecek, İsrail ve ABD’nin bölgedeki planlarını baltalayacak.

Hatice Saka
04:00 - 20/03/2023 Pazartesi
Güncelleme: 10:49 - 20/03/2023 Pazartesi
Yeni Şafak
Suudi Arabistan ve İran arasında Çin’in arabuluculuğu ile gerçekleşen anlaşma.
Suudi Arabistan ve İran arasında Çin’in arabuluculuğu ile gerçekleşen anlaşma.

Suudi Arabistan ile İran’ın yedi yıl sonra diplomatik ilişkileri yeniden tesis etme kararı almasının yankıları sürüyor. Küresel bir güç olma yolunda ilerleyen Çin’ in arabuluculuğu ile gerçekleşen bu tarihi adım Ortadoğu’da pek çok ülkeyi doğrudan doğruya etkileyecek. Peki uzun vadede Riyad ve Tahran’ın yakınlaşması bölgeyi nasıl etkileyecek? Katar Üniversitesi öğretim üyesi ve Atlantic Council’de kıdemli araştırmacı Dr. Ali Bakir, Riyad ve Tahran yakınlaşmasının İsrail’in İran’ı vurma planını ve Suudi Arabistan ile normalleşme emellerini baltalayacağını ifade etti. Uluslararası ilişkiler uzmanı Mısırlı akademisyen Dr. Essam Abdelshafy, bu anlaşmadan İran’ın daha kazançlı olacağının altını çizdi. Yemenli siyasi analist ve gazeteci Nabilah Saeed ise 10 yıldan bu yana sıcak çatışmalara sahne olan bölgelerde yaşanacak olan siyasi hareketin iddialı veya hayal kırıklığı yaratan bazı dönüşümler ortaya çıkarabileceğini söyledi.

Katar Üniversitesi öğretim üyesi ve Atlantic Council’de kıdemli araştırmacı Dr. Ali Bakir.

KÖRFEZ-TAHRAN YAKINLAŞACAK

Katar Üniversitesi öğretim üyesi ve Atlantic Council’de kıdemli araştırmacı Dr. Ali Bakir, birçok değişken nedeniyle Suudi-İran anlaşmasının uzun vadeli etkilerinin tahmin edilmesinin zor olduğunu belirtiyor. Ali Bakir, “Bununla birlikte, kısa vadede anlaşma, bölgenin iki önemli gücü arasında tansiyonun düşmesine, Yemen krizinde çözüm ihtimalinin güçlenmesine ve bu iki ülkenin kendi içişleriyle bölgesel önceliklerine yönelmesine yol açacak. Ayrıca bölgedeki Bahreyn, Ürdün ve Mısır gibi diğer ülkelerin de İran ile diyalog kanalları açmasını teşvik edecek. Öte yandan Riyad ve Tahran yakınlaşması; İsrail’in İran’ı vurma planını ve Suudi Arabistan ile normalleşme emellerini baltalayacak” değerlendirmesinde bulunuyor. Kıemli araştırmacı, “Çin’in bölgedeki imajını ve etkisini artırırken ABD’nin bölgedeki konumunu baltalayacak” değerlendirmesini yapıyor. Bu tarihi yakınlaşmanın “Sonuç olarak, ilk kez Körfez ülkeleri, İran ile neredeyse birleşik bir pozisyona sahip olabilecek. Her iki ülkeyle de iyi ilişkiler sürdüren Katar’ın Körfez’deki konumunu güçlendirecek.”

İRAN DAHA KAZANÇLI

‘Riyad ve Tahran yakınlaşmasının uzun süreceğini söylemek zor’ diyen uluslararası ilişkiler ve siyaset bilimi uzmanı Dr. Essam Abdelshafy, “Çünkü iki ülke arasında stratejik değil taktiksel siyasi değişimlerle bağlantılı olan bir yakınlaşma söz konusu” değerlendirmesini yapıyor. Abelshafy, bu yakınlaşmanın devamını ve istikrarını varsayılması halinde, “ Bunun pek çok ülkede yaşanan sorunlara özellikle Irak, Suriye, Lübnan, Yemen ve Bahreyn dosyalarına yansımaları olacaktır. Benim açımdan Suudi Arabistan’dan çok İran için kazançlı çıkacak. Çünkü İran, Suudi Arabistan ile arasındaki gerilimin azalması halinde yaptırım politikaları nedeniyle kaybettiklerini yerine koymak ve güç toplamak için daha fazla zaman kazanacak” senaryosuna ağırlık veriyor. Mısırlı akademisyen, Riyad ve Tahran yakınlaşmasının Kahire’ye yansımalarını, “Mısır’daki rejim için hiçbir şey değişmeyecek. Çünkü bu aşamada finansman ihtiyacını sağlamada BAE’ye güveniyor. Önemli ekonomik sektörlerdeki şirketlerin hisselerini onlara devrediyor. Öte yandan Mısır’daki yönetim de Suudi-İran yakınlaşmasının uzun sürmeyeceğini varsayıyor” değerlendirmesiyle özetliyor.

Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimi Uzmanı Dr. Essam Abdelshafy.

YEMEN’DEKİ İNSANİ KRİZ ÖNEMLİ

Yemenli siyasi analist ve gazeteci Nabilah Saeed, Suudi Arabistan ve İran yakınlaşmasının etkisinin uzun vadede tahmin edilemeyeceğinin altını çizdi.

Yemenli siyasi analist ve gazeteci Nabilah Saeed.

Saeed, “Ancak kısa vadede on yıldır sıcak çatışmaların yaşandığı bölgede siyasi bir hareket gerçekleşecek. Bu gerilimlerin belki de en büyük nedenin Suudi Arabistan ile İran arasındaki gizli çatışma olduğunu söyleyebiliriz. Bu yakınlaşmayla Irak, Lübnan, Yemen ve Suriye’deki çatışma ülkelerinde iddialı veya hayal kırıklığı yaratan bazı dönüşümler ortaya çıkabilir. Ancak en acı olan şey, tüm Arap bölgesinin, özellikle Rusya-Ukrayna savaşından sonra Çin’in bu uzlaşmayı kamuoyuna ilan etmesi için pozisyonlarını yeniden düzenleyen küresel güç dengesine tabi olmasıdır” değerlendirmesini yaptı. Haftalardır Yemen’in siyasi geleceği ile ilgili analizlerin uçuştuğunu ifade eden Saeed, “Ama kimse yaklaşık on yıldan bu yana süren savaş ve istikrarsızlıktan sonra Yemen’de yaşanan büyük insani krizden bahsetmiyor. Durumun vahameti ortada ve bu kriz giderek derinleşiyor. Üstelik bu çöküş herhangi bir şekilde iyimser olmayı da öngörmüyor maalesef.” dedi.

Reisi’ye Riyad daveti

Suudi Arabistan Kralı Salman bin Abdülaziz, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’yi Riyad’a davet etti. İran Cumhurbaşkanlığı Ofisi’nden konuyla ilgili açıklama yapıldı. Açıklamada Reisi’nin, Tahran-Riyad arasında varılan ilişkileri normalleştirme anlaşmasının ardından Kral Selman bin Abdülaziz’in davetini memnuniyetle karşıladığı bildirildi. Riyad ve Tahran, 7 yıl aradan sonra 10 Mart’ta diplomatik ilişkilerin iki ay içinde yeniden başlatılması konusunda anlaşmaya varmıştı.

Bahreyn’le görüşmeler başlıyor

Suudi Arabistan’dan sonra Bahreyn-İran görüşmeleri yeniden başlayacak. Manama’nın 11-15 Mart tarihlerinde ev sahipliği yaptığı Parlamentolar Arası Birlik toplantıları kapsamında, Bahreyn Parlamentosu Başkanı Ahmed bin Salman Al-Musallam İran parlamentosu heyetiyle görüştü. İranlı parlamenter İlham Azad, Bahreyn tarafının Meşhed ve Tahran şehirlerine hava bağlantılarının açılması da dahil olmak üzere birçok konuda taleplerini sıraladıklarını söyledi. Diplomatik ilişkilerin en kısa sürede eski haline getirilmesi için adımların atılacağı belirtildi.


#Çin
#İran
#Ortadoğu
#Katar
#Körfez
#Yemen
#Bahreyn
#Selman bin Abdulaziz
1 yıl önce