Tarihin en feci uçak kazası Polonya'nın tüm yönetim erkini yok etti. Cumhurbaşkanlığına bağlı Rus yapımı külüstür Tupolev tipi uçak Rusya'nın Smolensk kentinde iniş sırasında düştü. Devlet Başkanı Lech Kaczynski ve eşi, Genel Kurmay Başkanı, Hava, deniz ve kara kuvvetleri komutanı, diğer özel kuvvet komutanları, İstihbarat Şefi, Merkez Bankası Başkanı, Başpapaz, bakan yardımcıları ve milletvekilleri olmak üzere 96 devlet görevlisinin tamamı hayatını kaybetti.
Tupolev Tu-154 tipi uçak Smolensk Havaalanı'na 1.5 kilometre mesafede önce ormanlık alanda ağaçların tepesine çarparak yere çakıldı ardından alev aldı. Olayın pilotaj hatasından kaynaklandığı düşünülürken, kulenin pilota aşırı sis yüzünden Moskova veya Minsk'e yönelmesini önerdiğini, ancak pilotun Smolensk'e inme konusunda ısrar ettiği iddia edildi. Ancak olayın bir kaza olduğuna dair bilgiler henüz netleşmiş değil. Ölen Devlet Başkanı, Alman ve Rus karşıtlığı ile tanınmakla birlikte, uçakta bulunmayan tek devlet devlet büyüğü ve Rusya yanlısı başbakan Donald Tusk ile şiddetli bir muhalefet içerisindeydi. 'Kaza'nın ardından Başbakan 60 gün içinde erken seçim yapılacağını açıkladı.
Uçaktaki 96 kişilik devlet erkanı Rusya sınırındaki Smolensk kentinin Katin kasabasına, Sovyet döneminde öldürülmüş 22 bin Polonyalının 70. Anma Yılı törenleri için gidiyordu. Uçağın aynı bölgede düşmesi Polonya'yı daha derin bir yasa boğarken kaza “ikinci büyük katliam” olarak nitelendirildi. Binlerce kişi Başkanlık Sarayı'nın önünde toplanarak mumlar yaktı. Olay dünyada da şok etkisi yaratırken Türkiye dahil bir çok ülke lideri taziyelerini iletti.
Bu arada kazanın ardından acil bir toplantı yapan Rusya Devlet Başkanı Dimitry Medvedev ile Başbakan Vladimir Putin, Putin'in başkanlığında bir soruşturma komisyonu kurulmasını kararlaştırdı.
Polonya devletinin 'başı', İkinci Dünya Savaşı yıllarında Sovyet ordusu tarafından öldürülen binlerce Polonyalının toplu mezarlarının ortaya çıkartıldığı, Rusya-Polonya sınırında yer alan Katin kasabasındaki anma törenlerine gidiyordu. Uçağın tam da o bölgede düşmesi Rusya-Polonya arasındaki Katin katliamı düğümünü daha da karmaşık hale getirdi. Kara kutular incelenirken, pilotaj hatası üzerinde durulsa da suikast şüphesi sıcaklığını koruyor. Sovyetler Birliği liderlerinden Josef Stalin, 1940'ta Kızılordu tarafından esir alınan 22 bin Polonyalı esirin öldürmesi emrini vermişti. Katin ormanındaki kamplarda tutulan doktor, avukat, öğretim üyesi ve mühendislerden oluşan Polonyalı 22 bin savaş esiri katledilmişti. Katliamın sorumluluğu önce Hitler'e yüklenmiş, ancak Boris Yeltsin, Katin'de kısmi sorumluluğu kabul etmişti. Rusya'nın resmen özür dilemesinin ardından da iki ülke ilişkileri son dönemde düzelmeye başlamıştı. Son olarak Putin, Polonyalı meslektaşı Donald Tusk'la 7 Nisan'da katliamın gerçekleştiği bölgede bir anıt açılışı yapmıştı. Polonya'nın efsanevi lideri Leh Walesa ise 'kaza' için şu ifadeleri kullandı: “1. Polonya Cumhuriyeti Katin'de çökmüştü. 3. Cumhuriyet de aynı yerde yok oldu.”
Başbakan Erdoğan, Polonya Devlet Başkanı Lech Kaczynski'nin uçağının düşmesiyle ilgili taziyelerini dile getirirken 'Temenni ederiz ki bir kaza olarak gerçekleşmiştir” ifadesini kullandı. 2007'de ülkemize gelen Kaczynski, “Yılın Yabancı Devlet Adamı” ödülünü Başbakan Erdoğan'ın elinden almıştı.
1949'da ikiz kardeşi Jaroslaw ile birlikte dünyaya gelen Lech Kaczynski, Varşova Üniversitesi Hukuk ve İdari Bilimler fakültesini bitirdi. 2005'te devlet başkanı seçilen Lech Kaczynski, o dönem başbakan olan kardeşi Jaroslaw ile birlikte, komünistlerle işbirliği yapanları ortaya çıkarmaya ve komünizm sonrası seçilen bazı liderlerin aksine, “yolsuzluklardan uzak, temiz politikacı” imajı çizmeye çalıştı. Kaczynski, liberal ekonomi politikası izleyen son hükümeti eleştiriyor ve çıkardığı yasaları veto ediyordu. Kaczynski ocakta hükümetin Moskova ile doğalgaz görüşmelerini eleştirmiş ve hükümeti Rus gazına bağımlılığı artırmakla suçlamıştı. Kaczynski, özellikle Almanya'yla yaşadığı tartışmalarla gündeme geldi. Başkanlığı sırasında, dış politikada Alman karşıtlığının yanı sıra enerji güvenliği konusunu ön plana çıkardı.
Polonya'yı yasa boğan uçak kazasıyla bir devlet yönetimi yıkıldı. Devlet Başkanı Kaczynski ve eşinin yanı sıra uçakta bulunan diğer üst düzey devlet erkanının ismi ise şöyle: Genelkurmay Başkanı Franciszek Gagor, Merkez Bankası Başkanı Slawir Skrzypek, Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrej Kremer, Polonya'nın sürgündeki son Devlet Başkanı Ryszard Kaczorowski, Ulusal Güvenlik Bölümü Başkanı Aleksander Szczyglo, Devlet Başkan Yardımcıları Pawel Wypch, Mariusz Handzlik, Parlamento Başkan Yardımcısı Krzysztof Putra, İkinci Dünya Savaşı Anıtları'nın korunmasından sorumlu Bakan Andrej Przewoznik, milletvekilleri Przemyslaw Gosiewski, Zbigniew Wassermann, Grzegorz Dolniak, bir dönem Irak'ta görev alan Polonya askerlerinin komutanı General Bronislaw Kwiatkowski, Hava Kuvvetleri Komutanı General Andrew Blasik, Kara Kuvvetleri Komutanı General Tadeusz Buk, Özel Kuvvetler Komutanı General Wojciech Potasinski, Deniz Kuvvetleri Komutanı General Andrzej Karweta, Sivil Haklar Komiseri Janusz Kochanowski ve Başpiskopos Tadeusz Ploski.
Devlet Başkanı Lech Kaczynski'nin ölümünden sonra yerini kimin dolduracağı sorusuna cevap aranırken, ülkede Lech Kaczynski'nin yerine ikiz kardeşi Jaroslav'ın geçebileceği söyleniyor. Kaczynski ile eski başbakan olan ikizi Jaroslaw ilk kez, çocuk yıldızlar olarak 1962'de oynadıkları “Ay'ı Çalan İki Kişi” filmiyle kamuoyunda tanındı. Polonya'nın 1990'da yapılan ilk serbest seçimlerinde Lech ve Jaroslaw kardeşler, Dayanışma Sendikası lideri Leh Valesa'nın zaferinin arkasındaki itici güçtü. Lech Kaczynski, 2005 yılında şu anki başbakan Donald Tusk'a karşı zaferini ilan ederek Devlet Başkanı olurken, ikizi, Hukuk ve Adalet partisi lideri Jaroslaw Kaczynski'yi ise Temmuz 2006'da başbakan olarak atadı. İkiz kardeşler, Devlet Başkanı ve Başbakan sıfatıyla 2007'ye kadar Polonya'yı beraber yönetti. Öte yandan Devlet Başkanvekili Bronislav Komorovski ise devlet başkanlığı seçim tarihini yakında açıklayacağını açıkladı.
Polonya lideri Kaczynski dahil olmak üzere çok sayıda devlet adamının hayatını kaybettiği kazanın ardından geriye Rusya yanlısı bir politika izleyen ve ölen devlet başkanına keskin muhalefetiyle tanınan Başbakan Donald Tusk kaldı. Tusk, Kaczynski'nin uçağın düşmesinin, “Polonya'nın savaş sonrası tarihinin en trajik olayı olduğunu” söyledi. Kaczynski'nin aksine Rusya'ya yakın bir imaj çizen Polonya Başbakanı geçtiğimiz hafta içerisinde Moskova'nın daveti üzerine bölgedeki anma törenlerine katılmıştı.
'Kaza'yla ilgili en ilginç bilgilerden biri en az 20 yaşında olan Rus yapımı başkanlık uçağının, kaynak sıkıntısından dolayı bir türlü değiştirilememiş olması. Tu-154 tipi başkanlık uçağının değiştirilmesi daha önce gündeme geldi fakat ödenek yetersizliği nedeniyle hayata geçirilemedi. Şu ana kadar, 6'sı son 5 yılda olmak üzere 66 Tu-154 tipi uçak düştü. Rus Havayolları Aeroflot, eskidikleri gerekçesiyle Tu-154 tipi uçakları kullanımdan çekmişti.
