Makedonya ile Yunanistan arasındaki isim meselesini çözen anlaşmanın kabulüne ilişkin 30 Eylül'de Makedonya'da yapılacak tarihi referandum, "ülkenin ikinci bağımsızlığı" olarak nitelendiriliyor.
Makedonya'nın adının "Kuzey Makedonya Cumhuriyeti" olarak değiştirilmesini öngören anlaşmanın kabulüne ilişkin bu referandumda halka "Makedonya ve Yunanistan arasındaki anlaşmayı kabul ederek Avrupa Birliği (AB) ve NATO üyeliğine var mısınız?" sorusu yöneltilecek.
- Pazar günü yapılacak referandum, ülke tarihindeki üçüncü referandum olacak. Makedonya'da daha önce yapılan iki referandumun birinde "evet" kazanırken, diğeri yetersiz katılım nedeniyle geçersiz sayıldı.
Tarihi referandum öncesindeki kampanyalar, 10 Eylül'de başlamıştı. İktidardaki Makedonya Sosyal Demokratlar Birliği (SDSM) öncülüğündeki "Avrupa Makedonya'sı için hep birlikte" isimli ittifaka, Makedonya'nın NATO ve AB üyeliği ile referandumdan olumlu sonuç elde etmek adına "evet" oyu kullanma çağrısıyla birçok siyasi parti katılıyor.
Başarılı bir referandumu, ülkenin Avrupa-Atlantik entegrasyonu yolunda ileriye dönük bir adım olarak nitelendiren ittifak, bunun Makedonya'da refah, daha iyi bir gelecek, güvenlik, yatırımlar ve vatandaşların yaşam kalitesine olumlu etki yapacağını ifade ediyor.
- Makedonya Başbakanı Zoran Zaev, referandum kampanyasındaki konuşmalarında, bu referandumu "Makedonya'nın ikinci bağımsızlığı" olarak nitelendirirken, yapılan araştırmaların, vatandaşların çoğunluğunun NATO ve AB üyeliğini desteklediğini gösterdiğine işaret ediyor.
Hükümeti oluşturan koalisyonunun bir diğer önemli parçası Arnavut partisi Demokratik Bütünleşme Birliği (BDİ) de "evet" kampanyasına destek veriyor.
BDİ de vatandaşların referandumda "evet" oyu kullanması gerektiğini, zira bunun Makedonya'nın daha kolay bir şekilde NATO ve AB üyesi olmasına yardımcı olacağı görüşünü paylaşıyor.
BDİ'ye göre, Makedonya ile Yunanistan arasındaki anlaşma, Makedonya'nın güçlü ilerleyişi, vatandaşlar için garanti, istikrarlı barış ortamı, ekonomik kalkınma ve ülkedeki tüm etnik toplulukların kimliğinin güçlendirilmesi için bir ön şartı teşkil ediyor.
Öte yandan isim sorununu çözen anlaşmanın zararlı olduğunu savunan muhalefetteki İç Makedon Devrimci Örgütü-Makedonya Ulusal Demokratik Birliği (VMRO-DPMNE) ise vatandaşlara referandumda kendi takdirlerine göre karar alıp oy kullanmaları çağrısında bulunuyor.
VMRO-DPMNE Genel Başkanı Hristiyan Mickovski, referandum sorusunun devletin isminin değiştirilmesini içermediğinden dolayı içinde birçok anlam barındırdığını ve manipülatif olduğu öne sürüyor.
Referandumda "evet" veya "hayır" oyu kullanma yönünde çağrılar yapan taraflar dışında, referandumun boykot edilmesi gerektiğini düşünen sivil toplum kuruluşları da bulunuyor.
Vatandaşlara referandumda "evet" oyu kullanmaları çağrısında bulunan bazı sivil toplum kuruluşları ise referandumda "evet" sonucunun çıkmasının ülkede adalet reformları, ekonomik ve sosyal gelişme, daha kaliteli eğitim, sağlık ve kültür alanlarında gelişmeyi teşvik edeceğini öne sürüyor.
Öte yandan anlaşmanın Makedonya'nın ulusal çıkarları için zararlı olduğunu öne süren Makedonya Cumhurbaşkanı Gyorge İvanov, daha önce anlaşmanın mecliste kabul edilmesinin ardından bunu imzalamayacağını duyurmuştu. İvanov, meclise ilettiği mektupta, ülkenin anayasal ismi olan "Makedonya Cumhuriyeti" isminin değişmesi gibi Makedonya'nın ulusal kimliğini zedeleyen fikirleri kabul etmediğini vurgulamıştı.
Uluslararası temsilcilerle gerçekleştirdiği görüşmelerde ise Makedonya'nın refahı için büyük önem arz eden Avrupa-Atlantik entegrasyonunu desteklediğini söyleyen İvanov, stratejik hedeflerin Makedon toplumunun ulusal çıkarları adına suistimal edilmemesi gerektiğini savunuyor.
İvanov, yaptığı bir konuşmada, "zararlı" olarak nitelendirdiği anlaşma referandumda kabul edilse de AB ve NATO üyeliklerinin otomatik bir şekilde gelmeyeceğini belirterek, referandumda oy kullanmayacağını ifade etti.
Makedonya Devlet Seçim Komisyonunun verilerine göre, referandumda 1 milyon 806 bin 336 seçmenin oy kullanma hakkı bulunuyor. Referandumun geçerli sayılabilmesi için bu sayının yarısından fazlasının yani en az 903 bin 169'unun oy kullanması gerekiyor.
Öte yandan 30 Eylül'deki referandumun sonuçlarının bağlayıcı bir tarafı olmasa da hükümet, vatandaşların referandumda göstereceği iradenin bağlayıcı olarak kabul edileceğini belirtiyor.
Referandumun ardından, iki ülke arasındaki anlaşmada yer alan anayasal değişikliklerin onaylanması için Makedonya meclisindeki milletvekillerin en az üçte ikisinin (120 milletvekilinden 81'inin) bunu desteklemesi gerekiyor.
Başta Türkiye olmak üzere birçok devlet, Makedonya'yı anayasal adı olan "Makedonya Cumhuriyeti" ismiyle tanısa da Yunanistan, kendi sınırları içinde "Makedonya" isimli bir bölge bulunduğu gerekçesiyle ülkenin isminin değiştirilmesini talep ediyordu.
Makedonya, bağımsızlığını ilan ettiği 1991'den bu yana güney komşusu Yunanistan ile devam eden isim sorunu nedeniyle AB ve NATO'ya üye olamıyor.
Makedonya'nın uluslararası tanınırlığı, ülkenin Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu'nda oy birliğiyle BM üyeliğine kabul edildiği 1993 yılının Nisan ayında kesinlik kazanmış ancak güney komşusu Yunanistan'ın itirazıyla geçici referans olarak "Eski Yugoslavya Cumhuriyeti Makedonya (FYROM)" adıyla üyeliğe kabul edilmişti.
Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras ile Makedonya Başbakanı Zaev 12 Haziran'da ülkelerinde düzenledikleri basın toplantılarında görüşmeler neticesinde "Kuzey Makedonya Cumhuriyeti" adı üzerinde anlaştıklarını açıklamış, iki ülke hükümet temsilcilerin katılımıyla 17 Haziran'da imzalar atılmıştı.
