İHH Afrika Direktörü Serhat Orakçı'nın hazırladığı raporda 14,5 milyon nüfusa sahip Mali'nin kuzey bölgelerinde Tuareg ve Songhai kökenli nüfusun, başkent Bamako ve çevresinde ise yoğunlukla Mande kökenli nüfusun yaşadığını belirtiliyor. Mali'nin yaklaşık yüzde 60'ını kontrol eden ve Fransa'nın müdahalede bulunduğu isyancı gruplar hakkında ise raporda şu bilgiler yer alıyor:
Bölgede yaşayan Tuareg etnik grubunu temsil eden Azavad Ulusal Kurtuluş Hareketi'nin (AZAVAD) amacı bölgede bağımsız bir Tuareg devleti kurmak ya da en azından federal yapıda bir idare oluşturmak. Mali'nin Fransız sömürgesinden kurtulmasından bu yana Bamako yönetimine karşı direnen Tuaregler ilk kez örgütlendiler. Güçlenmelerinin temel nedeni ise Kaddafi döneminde Libya'da bulunan Tuareglerin Kaddafi sonrası dönemde Libya'dan askeri teçhizatlar getirmeleri. Uluslararası basın kuruluşları, Paris'te temsilciliği bulunan AZAVAD'ı bölgedeki diğer gruplardan ayırarak seküler yapısını ön plana çıkarıyorlar.
AZAVAD'ın lideri, Libya'nın devrik Lideri Muammer Kaddafi döneminin albaylarından Ağ Muhammed Naciim, Temmuz 2012'de silahlı adamlarıyla birlikte Mali'nin kuzeyindeki topraklarına döndü. Hareketin Siyasi Büro Şefi ise Mahmud Ağ Ali. Ülkede dini inançlara dayalı yönetim kurmak isteyen gruplara karşısında gerileyen ve ard arda elindeki bölgeleri kaybeden AZAVAD birçok sorunla karşı karşıya kaldı. Bunların içinde ekonomik sorun, silah ve mühimmatın tükenmesi etkili oldu. Grubun elemanlarının birçoğu en kalabalık silahlı grup olan Ensaruddin'e katılmayı tercih etti.
AZAVAD, 27 Haziran'da Gav şehrinde Tevhid ve Cihad Hareketi militanlarına yenildikten sonra mensuplarının büyük bir kısmı Ansogo şehri ve çevresine sığındı.
Tuareg ve diğer etnik yapıdan insanları barındıran grubun lideri Iyad Ağ Ghaly aslında Tuaregler arasında hatırı sayılır bir yere sahip. Mali devleti adına bir dönem Suudi Arabistan'da ataşelik görevi yürüten Iyad, 1990'larda Mali ile isyancılar arasındaki esir değişimlerinde de görevler üstlenmiş bir isim. 2011'de kurulan Ensaruddin hareketinin amacı, Mali genelinde bir dini inançlara dayalı bir devlet kurmak. Mali'deki Yüksek İslam Konseyi, Ensaruddin hareketinin lideri Iyad Ağ Ghaly'ı yakından tanıyor ve aralarında dostane ilişkiler bulunuyor. Mali'ye askeri müdahale yapılmasına sıcak bakmayan Cezayir de Ensaruddin hareketini önemsiyor ve diyalog arayışlarında Ensaruddin'in bulunmasını talep ediyor.
Ensaruddin, Mali'nin orta ve kuzey kesimlerindeki Timbuktu ve Kidal kentlerine hakim durumda.
"Batı Afrika'daki El Kaide" yapılanması olarak bilinen hareket El-Kaide ile bağlantılı ilişkili biçimde "küresel cihad" sloganını kullanıyor. 2002'den bu yana bölgede aktif olan grubun son yıllardaki eylemleri daha çok ses getiriyor. Örgüt sadece Mali'de değil tüm Batı Afrika'da "birleşik İslam devleti" kurmayı hedefliyor. Çoğunlukla ülkenin kuzeyindeki Mali-Cezayir sınırında mevzileniyor.
Bu grup, bölgedeki Mağrib El-Kaidesi'nden ayrılarak kuruldu. Ancak grup El Kaide ile ilişkilerini tamamen kesmiş değil. 2011 sonunda silahlı eylemlerine başlayan grubun amacı da Mağrib El-Kaidesi gibi bölgesel bir "İslam devleti" kurmak. Hatta Batı Afrika'daki diğer Müslüman ülkelerin de dini inançlara dayalı bir yönetime geçmelerini istiyor. Mali dışından da savaşçıları olan hareket, ülkenin kuzeydoğusundaki Gao kentini kontrol ediyor.
