Kahramanmaraş merkezli olarak 6 Şubat’ta meydana gelen depremler tarihe “asrın felaketi” olarak geçerken pek çok can ve mal kaybına da sebep oldu. Yaşanan iki büyük depremde 50 bini aşkın vatandaşımızı yitirdik. Deprem yaşanır yaşanmaz devlet ve millet teyakkuza geçti. Bölgeye giden gençler, yaşlılar, anne-babalar günlerce gönüllü hizmetlerde bulundular. Bugün afetin üzerinden 5 ay geçmiş durumda. Yitirdiğimiz canların acısı hâlâ yüreğimizi sızlatsa da yaraları hep birlikte sarmaya devam ediyoruz. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan her konuşmasında “Afet bölgesinde hayatın normale dönmesi birinci önceliğimiz.” vurgusu yapıyor. Evet, şüphesiz 85 milyon Türk milletinin birinci önceliği afet bölgesidir. Şükürler olsun ki kudretli devletimiz ve müşfik milletimiz sayesinde afetzede kardeşlerimizin ihtiyaçları karşılanıyor.
Bununla beraber kalıcı konutlarına geçebilmeleri adına da hummalı bir çalışma yürütülüyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülen bu çalışmada ciddi bir ilerleme var. Yapılan açıklamaya göre hasar tespit çalışmalarından sonra ortaya konulan hedef şu: Bir yıl içerisinde 319 bin konut inşa edilecek. 680 bin köy evi ve konut ile 170 bin depo/dükkân olmak üzere toplamda 850 bin bağımsız bölüm inşa edilerek afet bölgesindeki 11 şehre kazandırılacak.
TOKİ, Emlak Konut ve Yapı İşleri Genel Müdürlüğü uhdesinde sürdürülen bu çalışmalar hızla devam ederken Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’den afet bölgesinde güvenli ve hızlı dönüşümü temin edecek bir açıklama geldi. Otuz yılı aşkın siyasi hayatında belediye başkanlığı, AK Parti Yerel Yönetimler Başkanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yapan Mehmet Özhaseki özellikle terörden zarar gören Doğu Anadolu illerinin yeniden inşa sürecindeki başarısı ve hızıyla herkes tarafından takdir toplamıştı. Şimdi açıkladığı projeyle de afet bölgesindeki dönüşüm sürecinin güvenli, hızlı ve yerinde olmasını temin etmekte kararlı olduğu görülüyor.
VATANDAŞIN TALEBİ
Afet bölgesindeki dönüşüm için atılan bu adım gerçekleştirilen şehir ziyaretleri esnasında şehrin dinamikleriyle uzun süren görüşmelerden sonra alınmış bir karar. Afetten zarar gören 11 şehre yapılan ziyaretler genellikle Valilik koordinasyonunda gerçekleşir. Buradaki toplantılarda Vali ile birlikte il ve ilçe belediye başkanları, kaymakamlar, meslek odaları, mühendis ve mimarlar, STK temsilcileri, muhtarlar ve vatandaşlar görüşlerini beyan eder. Aksamalar varsa altı çizilir, beklentiler ve talepler dinlenir. Kısa sürede çözümler üretilir.
İşte bu istişarelerde şehrin tüm bileşenlerinin standart afet dönüşüm uygulaması olan “rezerv alanlarda” inşaya sıcak bakmadığı güvenli bir mühendislik uygulamasıyla şehir merkezlerinin yeniden ihyasını talep ettiği anlaşılıyor. Zaten sosyal medyaya da bir göz attığınızda vatandaşın şehre ait alışkanlıklarından, muhitinden, çevresinden vazgeçmek istemediğini anlayacaksınız. Yine Ankara’da parti ayırmaksızın bütün belediye başkanlarıyla yapılan toplantının da bu kararın alınmasında etkili olduğu ifade edildi. Peki, nedir o karar?
İSMİYLE MÜSEMMA
Geçtiğimiz hafta cuma günü yapılan bir lansmanla duyurulan uygulamanın/projenin/modelin adı çok net ve yalın: Yerinde Dönüşüm. Hâlihazırda devam etmekte olduğu ifade edilen toplam 180 bin köy evi ve konut inşası rezerv alanlarda sürüyor. Vatandaşın talebi, şehrin önde gelenlerinin beklentisi ve zemin etüdü/mikro bölgeleme çalışmalarının da sağladığı kolaylıkla birlikte Yerinde Dönüşüm Projesi, 17 Temmuz’da resmen başladı. Bu projenin esasını şu ilke oluşturuyor: Zarar gören 11 şehrin yüzyıllara sâri olan kültür zenginliğini, tarihsel tecrübesini, ekonomik birikimini, şehir mirasını ve kent hayatını ihya edip güçlendirmek. Peki, bu süreç nasıl gerçekleşecek? Afetten zarar gören yerlerde konutların inşası nasıl olacak?
Burada dört ilke belirlendi. Fay hatlarının/kırıklarının üzerinde inşa faaliyeti olmayacak. Zemin sıvılaşmasının olduğu bölgelerle birlikte dere yataklarına yakın mesafeler imara açılamayacak. Mimarlık ve mühendislik hizmetlerinde hata kabul edilmez bir şekilde “sıfır tolerans” uygulanacak. Yapılacak zemin etütlerine göre konut/iş yeri yapımı mümkün olan yerlerde Yerinde Dönüşüm gerçekleşecek. İnşa faaliyetinin ifası için de vatandaşa hibe ve kredi desteği verilecek. Hibeler ise konutlarda 500 bin TL, iş yerleri için 250 bin TL olarak belirlendi. Metrekarenin artışına göre konutlardaki kredi 500 bin ile 800 bin TL arasında, iş yerlerindeki kredi ise 250 bin ile 400 bin TL arasında değişecek. Verilecek krediler 2 yıl ödemesiz, faizsiz ve toplam 10 yıl vadeli olacak. Projeye başvurular e-Devlet üzerinden yapılabilecek. Başka bir soru: Süreç nasıl işleyecek, denetleme nasıl olacak?
TÜM AŞAMALAR DENETLENECEK
Meydana gelen büyük afetten sonra şüphe yok ki herkes yeni inşa faaliyetlerine çok daha fazla önem veriyor, titiz davranıyor. Yerinde Dönüşüm sürecindeki konutların belirlenen dört kırmızı çizgiyle birlikte güncellenmiş deprem yönetmeliğine uygun şekilde inşa süreci de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından adım adım takip edilecek. Afetten zarar gören illerdeki 22 noktada kurulacak Yapım ve Dönüşüm Ofisleri bütün imar ve inşa süreçlerini titiz bir şekilde takip ederek kontrol edecek. Bu ofisler aracılığıyla vatandaşa sunulmak üzere tip projeler, müteahhitlerle sorun yaşanmaması adına örnek sözleşmeler hazırlanacak. Yine yapılacak ödemeler de hak edişlere göre verilerek bir aksama yaşanmasının önüne geçilecek. Son olarak çok beklenmese de yaşanacak bir inşa aksamasında TOKİ devreye girerek konutun/iş yerinin inşasını bitirecek. Bu projenin maliyet avantajı sağlamasıyla birlikte şehir mimarisini, mahalle kültürünü, afet dönüşüm sürecini hızlandıracağı aşikâr. Bununla birlikte zarar gören 11 şehirde durmuş olan ekonomik çarkları da güçlü bir şekilde çalıştıracağı şüphesiz. 17 Temmuz’da başvuruları başlayan projenin afet bölgesindeki yaraları bir an evvel sarmasını temenni ediyoruz.
