|

Savaşın sıra dışı fenomenleri: Özel askeri şirketler

Devletler varlıklarını güvence altına almak amacıyla kendi bünyesinde asker yetiştirmiş, ordular kurmuş veya belli bir ücret karşılığında savaşçı temin etmeye çalışmışlardır. Ücretli çalışan bu savaşçılar, günümüzdeki özel askeri şirketlerin tarihsel açıdan öncülü konumundadır.

00:00 - 16/06/2022 Perşembe
Güncelleme: 17:07 - 15/06/2022 Çarşamba
Yeni Şafak
BlackWater
BlackWater
Umut Berhan Şen -
SASAM Uzmanı

Savaşın ontolojisi insanlığın yazılı tarihinden bile daha eskidir. Zira, yaşamını sürdürebilmek için bireysel veya toplumsal olarak var olabilmek için, çeşitli tehditlere karşı silah üreten ve kullanan insanoğlu, yerleşik yaşama geçişle beraber site kavramını ortaya atmış ve bu kavram ticaretin ortaya çıkmasıyla beraber devlet olgusuna evrilmiştir. Devletler varlıklarını güvence altına almak amacıyla kendi bünyesinde asker yetiştirmiş, ordular kurmuş veya belli bir ücret karşılığında savaşçı temin etmeye çalışmışlardır. Ücretli çalışan bu savaşçılar, günümüzdeki özel askeri şirketlerin tarihsel açıdan öncülü konumundadır.

MODERN PARALI ASKERLER

Günümüzdeki adıyla özel askeri şirketlerin elemanları veya geçmişteki adlarıyla paralı askerler retorik olarak katıldıkları çatışmanın siyasî veya ekonomik sonuçlarıyla genelde ilgilenmeyerek hizmetlerini daha çok bir meslek olarak benimseyen kişilerdir. Antik Çağ’dan 21. yüzyıla değin geçen tarihi süreçte paralı asker kavramının kullanılmasının nedeni paralı askerliğin genel olarak toplumun alt tabakasına ait, eğitimsiz ve yoksul kişilerin geçim kapısı olarak görülmesidir. Mesela, tarihteki ilk paralı askerlere örnek olarak, Mısır ve Hititler arasındaki Kadeş Savaşı’nda, Mısırlıların Numidyalı gönüllü savaşçılardan oluşturduğu maaşlı özel birlikleri gösterebiliriz. Bizans İmparatorluğu’nda ise “Varegler” olarak tanımlanan bir seçme birlik vardı. Bu birliği oluşturanlar ise İskandinav toplumunun namlı savaşçıları olan Vikingler idi.

Paralı askerlerin 21. yüzyıldaki modern konfigürasyonu olarak görülen, özel askeri şirketler, uluslararası barışı koruma operasyonlarında, düzenli ordularla eşit bir konuma gelmeyi başarmıştır. Hatta, Pentagon’na bağlı çalışan RAND Corporation başta olmak üzere ABD merkezli düşünce kuruluşları uzmanlarının vardığı sonuçlara göre, özel askeri şirketler gelecekte meskun mahal çatışmalarda ve sokak savaşlarında sonucu tayin edici bir rol oynayacaktır. Halihazırda dünyada 90’a yakın özel askeri şirket mevcuttur ve bu şirketler 110 ülkede faaliyet göstermektedirler. Bu şirketler içerisinde sektör lideri ise Academi BlackWater adlı ABD şirketidir. Academi BlackWater’a rakip olarak ise Rus menşeli Wagner’i örnek olarak gösterebiliriz.

ULUS DEVLETLER TEHDİT ALTINDA

Özel askeri şirketler, Delta Force Operasyonlar, cephe gerisi sızma faaliyetleri ve meskun mahal çatışma kabiliyetlerine sahiptir. Ancak tüm bu üstün kabiliyetlerinin yanında, azaltılmış şeffaflık, düşük hesap verebilirlik, savaş, çatışma ve kaos ortamlarının varlığının desteklenmesi vb. dezavantajları nedeniyle ise ulus devletlerin kamu düzeni ve güvenliği açısından potansiyel tehdit olarak da değerlendirilebilmektedir.

Özellikle 2009 sonrası, PKK mensuplarının üzerinde ele geçirilen ABD menşeli silahların sorgulanması, Blackwater’ın adını ülkemiz kamuoyunda da gündeme getirmiştir. Ayrıca Irak’ta insanlara yapılan işkencelerin uygulayıcısı olarak da itham edilmektedirler. Dolayısıyla, BlackWater kamuoyundaki şaibeli ve kötü ününü silmek için 2009 yılında adını Xe Services olarak, 2011 yılında ise Academi BlackWater olarak değiştirmiştir. Günümüzde ABD ordusu delta force ve top secret statüdeki operasyonlarda BlackWater’la müşterek çalışma içerisindedir. Kuşkusuz BlackWater dünya genelinde, Wagner ise Rusya’nın yoğunlaştığı belli çatışma bölgelerinde sahip oldukları bilgi, donanım ve amfibik kabiliyetler nedeniyle kendi sektörlerinde tekel konumundadırlar. Hatta Irak’ta ve Suriye’de birçok silah mekanizmasının kurulumunda BlackWater başı çekmiştir. Özellikle 11 Eylül saldırıları sonrası ulusal güvenlik ve istihbarat anlayışında radikal değişiklikler yapan ABD’nin uluslararası istihbarat konusunda da BlackWater’a özel bir rol verdiği bilinmektedir. Dolayısıyla bu doğrultuda Irak, Afganistan ve Pakistan’da istihbaratın yüzde 50’si BlackWater tarafından sağlanmaktadır.

Nihayetinde, savaşın değişen modelinin operatif ve taktiksel fenomeni haline gelen özel askeri şirketleri artık daha fazla ciddiye almak, takip ve gözetimini yapmak elzem hale gelmiştir. Özellikle de güvenlik kurumlarımızın, güvenlik alanında çalışan akademisyenlerin ve strateji kuruluşlarının bu konuya daha fazla önem vermesi gerekmektedir.

#ABD
#Pentagon
#BlackWater
#Wagner
#Afganistan
#Pakistan
#PKK
2 yıl önce
default-profile-img