Yaklaşık bir yıldır uygulanan Türkiye Ekonomi Modeli, finans piyasalarında köklü bir dönüşüm sağladı. Merkez Bankası’nın faiz indirimleriyle başlayan ve Kur Korumalı Mevduat uygulamasıyla devam eden liralaşma politikası, Türkiye’nin finansal bağımlılığını azaltma yolunda önemli bir başarı getirdi. Merkez Bankası’nın dün açıkladığı Finansal İstikrar Raporu, paranın nasıl bollaştığını rakamlarla ortaya koydu. Düşük faizle hem işletmeler hem de vatandaş rahatladı, Türkiye’nin finansal bağımlılığı azaldı. Raporda, bankacılık sektörünün tarihsel olarak en güçlü seviyesine ulaşan aktif kalitesi göstergelerinin daha da iyileştiği, tahsili gecikmiş alacak oranının yüzde 2,2 ile tarihsel olarak en düşük seviyeye gerilediği bildirildi.
9 AYDA 878 MİLYAR TL İŞLETME KREDİSİ
Makroihtiyati düzenlemelerin katkısıyla ihracat ve yatırım oranı daha yüksek olan imalat sektörü firmalarının kredilerden aldığı pay artmaya devam ediyor. Uygulanan politikalar sayesinde; KOBİ, ihracat ve yatırım kredileri bu yılın ocak-eylül döneminde önceki yıla kıyasla 12 kat artışla 65 milyar TL’den 878 milyar TL’ye çıktı. Reel sektörün net döviz açık pozisyonu 2022'de 32,7 milyar dolar azalarak son 12 yıldaki en düşük seviye olan 89,1 milyar dolara geriledi.
MEVDUATIN YARISI TL
Hanehalkı ve reel sektörün finansal dayanıklılık göstergelerinde iyileşme devam ediyor ve emsal ülkelere göre olumlu yönde ayrışıyor. Vatandaşın TL mevduatı ve TL cinsinden finansal varlıkları belirgin düzeyde artarken, yabancı para mevduat tercihi azalıyor. Bankalardaki döviz mevduatında son iki haftada 6 milyar dolarlık çözülme oldu. Bankalardaki mevduatın TL ve yabancı para dengesi yarı yarıya yaklaştı. 18 Kasım ile biten haftada bankalardaki 8 trilyon 661 milyar liralık mevduatın 4 trilyon 278 milyarı TL, 4 trilyon 382 milyarı ise yabancı para cinsi mevduatlardan oluştu.
VATANDAŞIN BORCU 2,5 YILDIR AZALIYOR
Gelişmiş ülkelerin uzun vadeli tahvil getirilerindeki oynaklık ve fonlama maliyetlerindeki artışın, gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ilişkin riskleri canlı tuttuğu aktarılan raporda, Türkiye'de emsal ülkelere göre oldukça düşük olan hanehalkı borçluluğunun, son 10 çeyrek boyunca kesintisiz azalmaya devam ettiği vurgulandı. Raporda, hanehalkı borçluluğunun büyük ölçüde sabit gelirli kesime ait olmasının hanehalkının borç ödeme performansına ilişkin göstergeleri daha da güçlendirdiğinin altı çizildi.
REEL SEKTÖRÜN KASASI SAĞLAM
Raporda; reel sektörün finansal varlıklarının, yükümlülüklerine göre daha güçlü artışını sürdürdüğü, likidite, kârlılık ve borç ödeme göstergelerinin olumlu seyrettiği vurgulandı. Reel sektör firmalarının yabancı para borçlarını azaltmaya devam ettiği aktarılan raporda, “Kur riski görünümündeki iyileşme de sürüyor. Firmaların yurt dışı finansmana erişimi ve dış borç yenileme oranındaki yüksek seviye korunmakta. Reel sektör firmalarının kârlılığı, güçlü seyreden iktisadi faaliyet, ihracat ve stok yeniden değerlemelerinin etkisiyle artmakta. Firmaların borç ödeme kabiliyetine ve likiditesine yönelik göstergelerdeki iyileşme korunmakta” denildi.
BANKALARA İNCE MESAJ
Merkez Bankası, yılın son finansal istikrar raporunda bankalara mevduat ve kredi büyümesi üzerinden mesaj verdi: “Azalan dış borca karşın bankaların döviz likiditelerini yüksek düzeyde tutuyor. Bu durum olası şoklara karşı sistemin direncini güçlü kılmaktadır. Bilançolardaki liralaşma ile TL mevduatta gerçekleşen güçlü büyüme genel likidite görünümünü desteklerken, TL kredi büyümesi TL mevduat büyümesinin gerisinde seyretmektedir.”
TAHSİLİ GECİKMİŞ ALACAK ORANI EN DÜŞÜK SEVİYEDE
- Vatandaşın ve reel sektör bilançolarının güçlenmesi sayesinde, bankaların aktif kalitesi iyileşmeye devam ediyor. “Tahsili gecikmiş alacak oranı yüzde 2,2 ile tarihsel olarak en düşük seviyeye indi” denilen raporda, yakın izlemede bulunan kredi oranındaki iyileşmenin devam ettiği aktarıldı. Raporda, “Yurt içinde bollaşan kaynak sayesinde bankaların dış borcu azaldı. Güçlü yabancı para varlığı sayesinde tamponları ile bankaların likidite şoklarına karşı dayanıklı yapısı korunmaktadır” denildi.
BANKALARIN DÖVİZ BORCU AZALIYOR
Raporda, bankacılık sektörünün YP dış borcu azalmaya devam ederken güçlü YP likidite tamponlarının korunmasının likidite şoklarına karşı bankaların dayanıklılığını artırdığı belirtildi. Raporda, bankaların dış borçları azalırken, güçlü yabancı para likidite tamponları ile likidite şoklarına karşı dayanıklı yapısının korunduğu vurgulandı. Küresel finansal koşullardaki sıkılaşma ve jeopolitik riskler nedeniyle dış borç maliyetlerinin yükseldiğine işaret edilen raporda, buna karşın Türk bankalarının güçlü bir borç geri ödeme ve yenileme performansı sergilediği vurgulandı.
