Çalışma Bakanlığı'nın "bürokratik işlemlerin basitleştirilmesi" konusunda hazırladığı bir rapor, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın sık sık şikayet ettiği katı bürokrasinin yerli ve yabancı yatırımcıların önünde nasıl bir engel oluşturduğunu çarpıcı bir şekilde gözler önüne serdi. Rakamlar, Türk bürokrasisinin Senegal, Tanzanya, Gana, Mozambik, Zimbabwe, Mali, Moroko gibi geri kalmış birçok Afrika ülkesinden bile daha 'katı' olduğunu gösterdi.
Rapora göre; işyerinin ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına kaydı, arazi ve fabrika yapımı ile işyerinin işletilmesi sırasında zorunlu kılınan işlemlerin hem işlem hem de harcanan gün sayısı bakımından fazla olması, yerli ve yabancı yatırımcıyı çileden çıkarıyor. Yabancı yatırımcının Türkiye'ye yönelmesini engelliyor.
Bir anonim şirketin kurulması için 24 belge, bir fabrikanın kurulması için 123 belge ve onay, vergi, çalışma ve sosyal güvenlik idarelerine kayıt için 38 belge, odalara zorunlu kayıt için 38 belge hazırlanması gerekiyor. Böylece bir anonim şirketi kurup fabrika açmak isteyen yatırımcının işbaşı yapabilmesi için 193 belge hazırlaması zorunlu görülüyor.
Türkiye, basit bir işyeri açılmasına ilişkin işlemlerde 11 ayrı işlem ile 33 ülke arasında ikinci, arazi ve fabrika kuruluşu işlemlerinde 125 işlem sayısı ile birinci sırada yer alıyor. Şili, Gana, Madagaskar, Moroko, Mozambik, Senegal, Mali, Tanzanya, Uganda, Zambia, Zimbabwe'deki işlem sayıları Türkiye'nin çok çok gerisinde kalıyor. Örnek olarak Gana'da yatırım aşamasında kayıt için 8, arazi için 19, üretim için 12 işlem gerekirken, Türkiye'de kayıt için 22, arazi için 125, üretim için 8 işlem zorunlu. Bu bürokratik işlemler sırasında harcanan iş günü bakımından da Türkiye ilk sıralarda yer alıyor. Gana'da kayıt için 34, arazi için 255, üretim için 30 işgünü kaybı olurken, bu rakamlar Türkiye'de 985 iş gününe kadar uzuyor.
Bürokratik işlemler açasından, yabancı yatırımcıların durumu, yerli yatırımcılara göre daha da kötü. Çoğunluğunu Afrika ülkelerinin oluşturduğu 33 ülke arasında yabancı yatırımcı, işyerinin kaydı için ortalama 68 gün harcarken Türkiye'de bu süre ortalama 121 iş gününe ulaşıyor. İşyerinin kaydı için harcanan gün sayısı bakımından Türkiye 4. sırada yer alıyor. Arazi ve fabrika kurulması işlemlerinde ise yabancı yatırımcının 985 iş gününe ihtiyacı var. Tatil günleri de eklenirse, yabancı bir yatırımcının ülkemizde yatırım yapabilmesi için 1106 iş günü, yaklaşık 4 yıl sürünmesi gerekiyor.
Dünya Ekonomik Forumu verilerine göre, Türkiye, katı devlet bürokrasisi açısından 59 ülke arasında 10. sırada yer alıyor. IMF verilerine göre de Türkiye, 50 ülke arasında 13. sırada bulunuyor. Başka çarpıcı bir veriye göre, Türkiye'de işletme faaliyetlerine ilişkin zamanın yüzde 20'si bürokrasi tarafından heba ediliyor. Zaman kaybı, Avrupa ülkelerinde yüzde 8, Latin Amerika ülkelerinde yüzde 4 oranında.
Kayıt işlemleri; şirket kuruluşu, sermaye konulması ve yatırım kodu alınması, çalışma ve oturma izinleri, istatistik enstitüsü kayıtları, açılış bildirgeleri, vergi dairesi ve sosyal güvenlik kurumları kayıtlarını içeriyor. Arazi işlemleri; arazinin alınması, planlar, genel teftişler ve onaylar, yapı izinleri, elektrik, su ve telefon bağlantılarını içeriyor. Üretim işlemleri; ithalat, ihracat işlemleri ve izinleri, yabancı döviz kontrolleri, sağlık, sosyal güvenlik teftişleri ile sosyal refah planlarını içeriyor.
----------------- imza------------------
