Kahramanmaraş ve Hatay depremlerinde en büyük acıyı çürük binalar yaşattı. 24 bin 165 bina yerle bir oldu, 759 bin 229 bina az hasarlı olarak kayıtlara geçti. Depremden sonra yapılan çalışmalar inşaat sürecinde denetimin önemini ortaya koydu. Depremin etkilediği 11 ilde yapı denetim yönetmeliği yürürlüğe girdikten sonra yapılan 151 bin 990 binadan sadece 132’si yıkıldı. Yıkılmayan bina oranı yüzde 99,9 oldu.
PİLOT İLLER ARASINDAYDILAR
Adana, Gaziantep ve Hatay, 2001 yılında yapı denetimi uygulamasının başlandığı 19 pilot il arasındaydı. Aradan geçen 22 yılda Adana’da 27 bin 736 bina denetime tabi tutuldu, bu binalardan sadece 1’i yıkıldı. Gaziantep’te denetimli 28 bin 859 binadan 26’sı, Hatay’da 30 bin binadan 41’i yıkıldı.
BURALARDA YIKIM OLMADI
- Depremin etkilediği diğer illerde ise uygulama 2011 yılında yürürlüğe girdi. Adıyaman’da 6 bin 404 denetimli binadan 33’ü, Malatya’da 6 bin 390 binadan 5’i, Kahramanmaraş’ta 15 454 binadan 26’sı yıkıldı. Diyarbakır denetimden geçen 9 bin 877, Elazığ’da 7 bin 443, Şanlıurfa’da 17 bin 584, Kilis’te bin 368, Osmaniye’de 5 bin 878 binadan yıkılan olmadı.
TEMELDEN BAŞLIYOR
FSRA Teknik Yapı Yönetim Kurulu Başkanı İnşaat Yüksek Mühendisi Ferhat Sakallı, Yapı Denetim Yönetmeliği ve inşaat sürecindeki denetimleri Yeni Şafak’a anlattı. Sakallı, satır başları ile şunları kaydetti: “Yapı denetim şirketleri inşaatları projesinden başlayarak yakın markaja alır. Bina yapmak isteyen kişi ya da kurum bir proje müellifini, projeyi yapacak mimar ya da mühendis bulur. Projesini, zemin etüdünü, statik projesini, tesisat projelerini yaptırıp belediyeden ruhsat alır.”
TUTANAKLA TESLİM ALINIR
“Vatandaş ruhsatı alıp inşaat başladıktan sonra saha denetimi başlar. Binanın temel derinliğinden, temel izolasyonuna kadar bütün süreç denetlenir. Katların inşasına geçildiğinde de kolon-kiriş kalıpları hazırlandıktan sonra denetim firması çağrılır. Firma kalıbı tutanakla teslim alır. Sonra demir imalatına başlar. Sonra beton döküm aşamasına geçilir. Beton döküm aşamasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın görevlendirmiş olduğu bir laboratuvar firmasının nezaretinde beton numuneleri alınır. Eğer numuler %70 düzeyinde bir dayanım gösteriyorsa binanın devamına izin verilir, aksi durumda inşaat durdurulur. Her katta bu işlem tekrar edilir.”
Yeni binalar yıkıldı algısı gerçek dışı
Denetim yapılan binalarla ilgili yıkım raporlarının Deprem Yönetmeliği’ne göre yapılan binaların büyük oranda görevini yaptığını gösterdiğini belirten Ferhat Sakallı, yeni binaların depremde yıkıldığını algısının yanlış olduğunu söyledi: Depremin ivmesi, yönetmelikte öngörülenin çok üzerinde. Biz mühendisler olarak, 7.5- 8 şiddetindeki depremde binanın ayakta kalmasını isteriz. Eğer ayakta kalıyorsa, kolunu kirişi patlasa da bina görevini yapmıştır. Ayrıca burada iki deprem birden oldu. İlk depremde kolonlarda, kirişlerde patlak oldu, bina yoruldu, ikinci depremde ise yıkıldı. Denetime rağmen yıkılan binalarla ilgili bilirkişi raporları da bunun neden kaynaklandığını ortaya koyacaktır. Rakamlar da ortaya koyuyor ki depremden sonra yayılan yeni binaların çoğu yıkıldı algısı gerçek dışı.
