Güneydoğu, özellikle son 10 yılda büyük gelişme gösteren sanayi sektörüyle büyük dikkat çekerken, bu gelişme 'Güneydoğu'nun makus talihi değişiyor' şeklinde yorumlanıyor.
Yakın zamana kadar geçim kaynağının sadece tarım ve hayvancılıkla sınırlı olduğu ifade edilen Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde aslında son yıllarda gözden uzak ve hızlı şekilde sanayileşme yolunda büyük adımlar atıldı. Uzun yıllar boyunca yöredeki bazı il ve ilçelerde kamu tarafından kurulan TEKEL, Türkiye Süt Endüstrisi Kurumu (SEK) ve Sümerbank dışında üretim tesisinin yer almadığı Güneydoğu'da, kamuya ait bu fabrikaların kapatılmasına rağmen son yıllarda uygulamaya konulan 'doğru teşvik' uygulamalarıyla özel sektör tarafından 3 bin 500'ün üzerinde fabrika üretime açıldı. Son teknolojiye sahip fabrikalarda dünya standartlarında kaliteli ürünler üretilirken, bu ürünler yurt içinin yanı sıra 100'ü aşkın dünya ülkesine ihraç ediliyor.
Yatırımcıların bir bir devreye soktuğu tesisler sayesinde özellikle organize sanayi bölgelerinde kurulan fabrikaların sayısı her geçen gün artarken, yapım ve proje aşamasında olan yüzlerce fabrika da kısa vadede üretime geçmeye hazırlanıyor.
Gaziantep, Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Şanlıurfa, Siirt ve Şırnak'ta gıda, tekstil, mermer, kimya, yapı, plastik ve mobilya başta olma üzere çeşitli dallarda üretim yapan 3 bin 500'ü aşkın tesiste 150 bini aşkın kişi çalışıyor. Üretim tesislerine bağlı olarak gelişen yan sektörlerle birlikte bölgede artık 1 milyonu aşkın kişinin geçim kaynağını, sanayi sektörü oluşturuyor.
AA muhabirinin edindiği bilgilere göre, Gaziantep'te bin 800, Diyarbakır'da 600, Şanlıurfa'da 575, Adıyaman'da 265, Batman'da 125, Mardin'de 108, Siirt'te 55 ve Şırnak'ta 10 olmak üzere toplam 3 bin 538 üretim tesisinde 150 bini aşkın işçi istihdam ediliyor.
Bu işçilerin 100 binden fazlası Gaziantep'teki tesislerde çalışırken, Diyarbakır'da 16 bin, Şanlıurfa'da 15 bin, Adıyaman'da 11 bin, Batman'da 3 bin 200, Mardin'de 3 bin, Siirt'te bin 300 ve Şırnak'ta ise 200 kişi istihdam ediliyor. Üretim tesisleri beraberinde başta hizmet sektörü olmak üzere birçok sektörün de gelişmesini sağlarken, bu yan sektörler sayesinde de on binlerce kişi istihdama kavuştu.
Sanayi sektöründe küçümsenmeyecek oranda kadın işçiler de çalışırken, sanayileşmenin aynı zamanda sosyal değişime ve beraberinde bölgede uzun yıllardır hakim olan feodal yapının kırılmasını da sağladığı belirtildi.
Güneydoğu'daki organize sanayi bölgelerinde hemen hemen tamamını yerel girişimcilerin kurduğu fabrikalarda üretim tüm hızıyla sürüyor.
Bölgede gelişen sanayi sektöründe yerini almak isteyen girişimciler, bu yatırım alanlarına büyük rağbet gösteriyor. Gaziantep 4'üncü organize sanayi bölgesini yatırımcının hizmetine sunup, 5'nci bölgenin hazırlıklarına başlarken, yoğun talep nedeniyle Diyarbakır, Batman, Adıyaman, Şanlıurfa ve Mardin ikinci organize sanayi bölgesi oluşturmaya çalışıyor.
Gaziantep OSB Yönetim Kurulu Başkanı Cahit Nakıpoğlu, AA muhabirine, bölgelerinde üretimde olan ve yaklaşık 90 bin işçinin istihdam edildiği fabrikaların tam kapasiteyle çalıştığını belirterek, halı başta olmak üzere tekstil, gıda makine ve ambalaj sektöründe dünya markası olan bir kent haline dönüştüklerini kaydetti.
Yatırım yapmak isteyen çok firma bulunduğunu, talepleri karşılayamadıklarını anlatan Nakıpoğlu, 'Kısa sürede tamamlanacak yatırımlar sayesinde bölgedeki fabrikalarda çalışan işçi sayısı 100 bini aşacaktır. Bugün bölgedeki fabrikalar işçi bulamıyor. OSB'yi dolaştığınızda fabrikaların üzerinde çok sayıda işçi arandığına ilişkin yazı göreceksiniz. Fabrikaların en büyük sıkıntısı ara eleman ihtiyacıdır. Bu ihtiyacı karşılamak için de Milli Eğitim Bakanlığı ile iş birliği yaparak, yatılı meslek lisesi kuracağız' dedi.
Diyarbakır Organize Sanayi İşadamları Derneği (DOSİAD) Başkanı Aziz Özkılıç, bölgede yatırım yapmak isteyen çok sayıda girişimcinin bulunduğunu, ancak bu yatırımcılara OSB'de yer kalmadığı için tahsiste bulunamadıklarını belirterek, 'Bu yatırımcılarımız için OSB'ye 3 bin dönümlük bir alan eklemek için çalışma başlattık. Kamulaştırma ve diğer bürokratik işlemleri tamamladık. Bu alanı 90 girişimciye tahsis edeceğiz. Her gün yeni yeni girişimciler beni telefonla arayıp yatırım için yer talebinde bulunuyor. Yer olmadığı için talebi karşılayamıyoruz. İkinci OSB ile ilgili çalışmalarımız sürüyor' dedi.
Mardin OSB Müdürü Abdullah Ensari, toplam 3 bin dönüm alandan oluşan bölgede yatırımcılara tahsis edecek yer kalmadığını ifade ederek, '412 dönümlük ek alan oluşturuyoruz. Burada 38 parsel yer alıyor ancak talep çok fazla. 38 parsel için 100'e yakın başvuru var. İkinci organize sanayi bölgesi için çalışma başlattık' diye konuştu.
Batman OSB Müdürü Zeynep Akbel de 460 dönümden oluşan ve 43 firmanın üretim yaptığı bölgeye yoğun talep olduğunu, bu nedenle 500 dönümlük alan eklemeye çalıştıklarını söyledi.
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in yatırımcılara büyük destek sunduğunu vurgulayan Akbel, OSB'ye kısa sürede doğalgaz geleceğini söyledi.
Sanayileşme yolunda attığı büyük adımlarla ulusal ve uluslararası düzeydeki markalarla rekabet etme başarısını gösteren Gaziantep, 2010 yılında Türkiye'nin en büyük 500 sanayi kuruluşu arasına 10 firmasını sokma başarısını gösterdi.
800 halı tezgahında yılda yaklaşık 250 milyon metrekare halı üretimi yaparak dünyanın en büyük halı üretim merkezi konumuna sahip olan Gaziantep, bu üretim miktarıyla Türkiye'nin makine halısı ihracatının yüzde 85'ini tek başına gerçekleştiriyor. Bu halıları aralarında Avrupa ülkelerinin de bulunduğu 100'ün üzerinde ülkeye ihraç eden ve kısa sürede bu sektörde büyük gelişme gösteren Gaziantep, halı sektöründe dünya markası olmayı başardı. Halı sektöründe en yüksek geliri elde eden dünya lideri Belçika ile tek başına rekabet ederken, yıllık 1 milyar dolar halı ihracatıyla ülke ekonomisine büyük katkı sağlıyor.
Bu yatırımlar sayesinde Türkiye'de ihracat yapan iller sıralamasında İstanbul, Bursa, Kocaeli, İzmir ve Ankara'nın ardından 6. sırada yer alan Gaziantep'in ihracatı da giderek artıyor. Gaziantep, bu yılın ilk 9 ayındaki ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 42,4 oranında artarak 3 milyar 579 milyon dolara ulaştırırken, son verilere göre bu yılın eylül ayında ihracatını en çok arttıran il olma başarısını da gösterdi.
Karavil Grup tarafından Diyarbakır'da Avrupa'nın en büyük, dünyanın 5'nci en büyük entegre kalsit, alçı, alçıpan, yapı kimyasalları ve profil fabrikası kuruldu.
Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi'nde 75 bin metrekaresi kapalı toplam 125 bin metrekare alan üzerine inşa edilen ve aynı zamanda kentin en büyük özel sektör yatırımını oluşturan Karlis Yapı Entegre Tesisi toplam 25 milyon avroya mal oldu. Günlük üretim kapasitesi bin 200 ton olan fabrika 300 kişiye direkt olarak iş sağladı.
Siirt OSB Müdürü Bahattin Çelik, birkaç yıl önce altyapı çalışmaları tamamlanan OSB'de 7 fabrikanın üretime geçtiğini belirterek, AB desteğiyle 10 milyon avro tutarında dünyanın en büyük fıstık işleme tesisinin kısa sürede yapımına başlanılacağını belirtti.
Sanko tarafından Ortadoğu'nun en büyük iplik fabrikasının da yer aldığı Adıyaman OSB'de yoğun yatırım talebini karşılamak üzere çevredeki şahısların arsalarının kamulaştırılmasına başlandı.
Petrol kenti olarak bilenen Batman, kısa sürede hızla gelişen tekstil sektörünün yeni yıldızı olma yolunda emin adımlarla ilerliyor.
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in girişimleri sonucu kısa bir süre önce Batman'daki TEKEL'e ait atıl 60 bin metrekare büyüklüğündeki tütün depolarının yatırımcılara tahsis edilmesiyle tekstil sektörü kısa sürede büyük gelişme gösterdi. Bu alanda 10 tekstil firması üretime başlarken, bu firmalarda istihdam edilenlerin sayısı bine yaklaştı. Tekstil firmalarının kalifiye eleman ihtiyacına cevap vermek amacıyla da Batman Valiliğinin desteğiyle Çok Amaçlı Toplum Merkezi (ÇATOM) ve İŞKUR'da açılan kurslarla yüzlerce işsize eğitim veriliyor. Tekstil kentte fason olarak üretilen giysiler aralarında İngiltere ve Amerika'nın da bulunduğu onlarca ülkeye ihraç ediliyor.
Sektörün kısa sürede gelişmesi üzerine aralarında İstanbul hatta Almanya'daki bir firmanın da bulunduğu çok sayıda tekstil firması yatırım yapmak için yer talebinde bulundu. Batman Valiliği bunun üzerine yaklaşık 100 dönümlük alanda 2. tekstil kenti oluşturma çalışmalarına başladı.
Öte yandan hayvancılığın planlı ve verimli bir şekilde yapılmasının sağlanması için Diyarbakır'da 2 yıl önce yapımına başlanan Güneydoğu'nun ilk organize hayvancılık bölgesi (OHB) yapılıyor.
Merkeze bağlı Övündüler köyünde 1070 dekar alanda yaklaşık 15 milyon liraya mal olan organize hayvancılık bölgesinde faaliyete gelecek ay başlanılacak. 82'si besi, 21'i süt olmak üzere toplam 103 işletmeyle sosyal mekanların yer alacağı organize hayvancılık bölgesi ilk etapta 500 kişiye istihdam alanı sağlayacak.
Organize hayvancılık bölgesi, Diyarbakır ve bölge ekonomisinin gelişiminde çok önemli bir yeri olan tarım ve hayvancılığın mevcut kapasitesinin artırılmasına büyük katkı sunacak.
Doğu ve Güneydoğu Sanayici ve İşadamları Dernekleri Federasyonu (DOGÜNSİFED) Yönetim Kurulu Başkanı Tarkan Kadooğlu, bölge illerinde tarıma dayalı gıda sektörlerindeki yatırımlarda büyük artış olduğunu kaydederek, bunun yanı sıra farklı alanlarda da üretim tesislerinin kurulduğunu söyledi.
'Güneydoğu sanayileşme son yıllarda büyük bir ivme yakalamıştır' diyen Kadooğlu, girişimcilerin bölgedeki organize sanayi bölgelerinde yatırım yapmak için yer bulamadığını kaydetti.
Kadooğlu, bu yatırımların bölgedeki işsizliği gelecekte azaltacağına vurgu yaparak, şöyle konuştu:
'Ortadoğu pazarına yakınlık bu bölgede üretim yapmayı cazip kılıyor. Ancak sadece Ortadoğu ülkelerine değil Avrupa, Afrika ve Uzakdoğu ülkelerine de yönelik çok geniş yelpazede üretim yapan fabrikalarımız mevcut. Bölgemiz her ne kadar tarımla anılsa da artık sanayileşmenin büyük atılım içerisinde olduğunu görüyoruz. Diyarbakır ve Elazığ'da üretilen mermeri dünya ülkelerine ihraç ediyoruz. Sadece Diyarbakır'da 10 bini aşkın istihdam sağlayan ve yıllık 110 milyon dolar ihracat yapan modern mermer fabrikalarımız mevcut. Diyarbakır, Gaziantep, Adıyaman ve Batman'da kurulan büyük tekstil fabrikaları kısa sürede büyük gelişme gösterdi. Dünyanın çok sayıda ülkesine ihraç yaptıkları gibi uluslararası alanda ünlü firmalar için de fason üretim yapıyorlar. Gaziantep bölgenin en büyük sanayi yatırımlarının bulunduğu kent. Son verilere göre Gaziantep, geçen ay 423 milyon 987 bin dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Bu rakamla bir önceki yılın aynı ayına oranla yüzde 49 artış göstermiş. Bu gelişmeler gurur veriyor.'
Karacadağ Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri İlhan Karakoyunlu ise genç ve dinamik nüfus yapısı ile önemli bir potansiyele sahip olan Güneydoğu'nun zengin yer altı kaynakları, jeostratejik konumu, hızla devam eden GAP yatırımlarının yarattığı sinerji, bölgeye yönelik artan teşvik ve destekler, hükümetin bölgedeki komşu ülkelerle geliştirdiği olumlu ekonomik ve siyasal ilişkiler nedeniyle yatırımcı için büyük potansiyel ve fırsat yarattığını söyledi.
Bu potansiyel ve fırsatların değerlendirilmesi için kamu kurum ve kuruluşlarca ulaşım, iletişim ve sanayi altyapısının geliştirilmesine yönelik çok büyük yatırımlar yapıldığını vurgulayan Karakoyunlu, 'Bunun sonucu olarak son yıllarda özel sektörün bölgeye büyük ilgi gösterdiğini görüyoruz. Bu nedenle özellikle Ortadoğu, Orta Asya ve Afrika'ya ihracat yapmayı düşünen iş adamlarımızın bölgemize yatırım yapmak için ellerini çabuk tutmalarını istiyoruz' dedi.
Güneydoğu Genç İşadamları Derneği (GÜNGİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Akbal da son yıllarda uygulanan doğru teşvik uygulamalarının bölgedeki yatırımların artmasına büyük katkı sunduğunu belirterek, ucuz işçilik ve ham madde bolluğu nedeniyle bölgenin yatırım için çok cazip olduğunu söyledi.
Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) ile kalkınma ajanslarının yatırımcıları destekleyici kredi ve hibeler verdiğini vurgulayan Akbal, şöyle konuştu:
'Ayrıca Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının tarıma dayalı sanayinin gelişmesi yönünde çok güzel yatırım destekleri sunuyor. Sayın Bakınımız Mehdi Eker'in bu konuda büyük katkıları var. Bölgede tarım ve hayvancılığın yanı sıra sanayinin gelişmesi için de çok çaba sarf ediyor. Bu çalışmalar sonucunda üretim tesislerinin sayısı her geçen gün artıyor. Bölgede yaşanan olaylarla ilgili yayımlanan haberler nedeniyle başka yerde yaşayanlar bölgemizde yatırımın hiç olmadığını zannediyor. Oysa Gaziantep başta olmak üzere, Adıyaman, Diyarbakır, Batman, Şanlıurfa ve Mardin'de büyük gelişmeler yaşanıyor. Olayların son bulması ve bölgenin tam anlamıyla huzur ve güvenliğe kavuşması durumunda bölgeye adeta yatırım yağacak. Buna kesinlikle inanıyoruz. Çünkü Ortadoğu pazarına yakınlık, ucuz işçilik ve ham madde bolluğu bölgeyi cazip kılıyor. Tüm yatırımcıların bu pastadan pay alabilmesi için geç kalmadan bölgemize gelip yatırımını gerçekleştirmesi lazım. Bölgeye erken yatırım yapan çok kazanır.'
