1967 yılında geçen filmin kahramanı Lary Gopnik bir fizik profesörüdür. Sıradan bir adam olan Gopnik okulda kendine rüşvet veren öğrenciyle, evde kendisini bir aile dostları uğruna terk etmeye çalışan eşiyle uğraşmaktadır. Bunların yanında bir baltaya sap olamamış kardeşi kanepede uyurken, kızı estetik ameliyat olmak, oğlu esrar almak için Lary'nin cüzdanından para aşırmaktadır. Hiçbir şey yapmadığı halde sürekli sıkıntılarla uğraşan Lary sorunları için üç hahama danışmaya karar verir.
İlk bakışta gündelik olaylarla bezeli ancak gerçekçi durmayan bir film Ciddi Bir Adam. Anlatımdaki yarı absürd üslup pek çok seyircinin “Coen kardeşler yaptıysa fazla mantık aramamak lazım” yorumlarına mahal vermekle birlikte ben anlatılanların bu kadar basit olduğunu düşünmüyorum. Coen kardeşlerin filmde çocukluklarının geçtiği Yahudi kasabasından esinlenerek kurdukları dünya, Yahudi toplumuna dair pek çok tespit ve mesajı da bünyesinde barındırıyor.
Ciddi Bir Adam ilk bakışta anlam vermesi güç, filmin ana konusundan bağımsız bir epizotla başlıyor. Filmin yönetmen ve senaristlerinden Joel Coen, eski bir halk hikâyesinden uyarlanan bu bölümün konu akışıyla bir bağlantısı olmadığını ancak seyircinin film üzerine düşünmeye başlamasına yardım edeceğini söylüyor. Buradan da anlaşılacağı üzere böylelikle seyirci bazı üstü örtülü mesajlara hazırlanmış oluyor. Filmin yarı absürd üslubu anlatımda taklitten ziyade temsile yer verildiğinin bir göstergesi. Yani film bize gerçek hayattan bir kesidi kopyalamak yerine, hayattaki bazı şeyleri kendine has bir formda sunmayı tercih ediyor. Bu sebeple filmi seyrederken ve yorumlarken konuyu olay örgüsünden ibaret görmek büyük bir eksiklik olacaktır.
Ana karakter Lary Gopnik problemlerine çözüm bulmak için üç hahama danıştığında aradığı yanıtı bulamaz. Hahamların basit problemleri çözmekten aciz oldukları ortadadır. Hahamlardan biri “Tanrı bizimle nasıl konuşur?” diye sorar. Hamamlar yoluyla konuşmayacağı ortadadır. Tanrının konuşma yönteminin, insanların yaptığı ve yapmadığı eylemler neticesinde başlarına gelen hadiseler olacağı film boyunca karşımıza çıkan bir yanıttır. Bu ansızın yaklaşan hortum ya da röntgende tespit edilen bir sorun olarak kendini gösterebilir. Filmde din adamlarına karşı gösterilen eleştirel tavır dinin bizatihi kendisine getirilen bir eleştiri değildir. Bilakis film Yahudiliğin sevimsiz görünen yüzünü, gülen bir yüze çevirme çabasıdır. Filmde sık sık geçen 'ciddi' sözcüğüyle dalga geçme biraz da bu çabanın bir parçası. Evin haham adayı Denny'in ot çekip, ne yaptığını bilmeden Tevrat okuduğu sahne son derece manidar. Dini uyuşmuş bir kafayla kitap okuyup, ezbere yaşamaya çalışan dindarlara getirilen bir uyarı gibi adeta. Filmin sonunda neredeyse yırtılıp gidecek olan ABD bayrağı, Yahudilerin artık kendi bayrakları altında yaşayacakları günlerin geldiğini işaret ediyor. Özetle film, Yahudiliğin kendi içindeki sorunlarına çözüm arayışıdır adeta.
Ciddi Bir Adam'ın 1967'de geçen bir dönem filmi oluşunun, Coen kardeşlerin nostalji sevdası olduğuna inanmak bilmiyorum ne derece mantıklı. İsrail'in henüz on yıllık bir devlet dahi olmadığı, topraklarını genişletmek için işgaller yaptığı yıllardan bahsediyoruz. O dönemin Yahudilerini anlatmak bu dönemin Yahudilerini uyarmak için iyi bir yöntem olsa gerek. Ciddi Bir Adam projesinin Coenler tarafından hayata geçirildiği yıllar, on yıl önce kurulması planlanan Büyük İsrail Devleti'nin hala hayata geçirilemediği yıllara denk geliyor. Sanki Coenler dindaşlarına biraz silkinip, ayağa kalkmaları için bir mesaj veriyor gibi.
Kare kare değerlendirmeye kalktığımızda yazdıklarımdan çok daha fazlasını söyleyeceğim ciddi Bir Adam'ın temsile dayalı üslubu ve ince mizaha dayalı anlatımı filmi sinema konusunda derinleşmiş, sınırlı bir hedef kitleye mahkûm ediyor. Filmde bolca kullanılan dini ritüel ve sembolleri, Yahudilikle ilgili derin bilgiye sahip olmadan anlamak güç. Coen kardeşler bu çalışmalarında adeta dindaşlarıyla topluluk içinde yabancı dil konuşuyorlar.
