2011 yılında başlayan Suriye iç savaşının ilk gününden itibaren sürekli siyasi çözüm vurgusu yapan Çin, başka ülkelerin iç işlerine müdahale etmeme politikası (non-interference) gereği olarak da Suriye’deki sorunun çözüme kavuşması için sivil yöntemlerin kullanılması gerektiğini vurguladı. Öte yandan Çin, gerek İpek Yolu stratejisi, gerekse İdlib’de bulunan Uygurlu savaşçıların varlığı nedeniyle, başından beri Suriye konusunda politik olarak Moskova-İran-Suriye cephesinin yanında yer aldı. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ndeki tutumuyla da Suriye lehine kararlar alınmasını sağlayan Çin, Amerika’nın bölgedeki varlığından da rahatsız olan ülkelerin başında geliyor. Çin, Trump’ın Suriye’den çekilme kararını olumlu karşılarken, bölgeye yönelik çekincelerini dile getirmeyi de ihmal etmedi.
Suriye’nin Çin için ekonomik ve ticari açıdan büyük bir önemi bulunmuyor. Fakat yaklaşık 5 bin Uygurlu savaşçının bölgede bulunması nedeniyle Çin konuyu ulusal güvenliğine bir tehdit olarak algılamakta. Çinli akademisyen ve siyasi karar alıcılar ABD’nin bölgeden çekilmesine sevinirken, Türkiye’nin müdahalesi sonrasında Uygurlu savaşçıların daha da güçlenmesinden endişe etmekteler. Bununla birlikte boşalan bölgelerin Suriye güçlerince doldurulması da Çin için öncelikli konular arasında bulunuyor.
TÜRKİYE AVANTAJ SAĞLAYACAK
ABD’nin geri çekilme kararı sonrasında birçok Çinli gazeteci, akademisyen ve politikacı konuyu değerlendirerek konuyla ilgili çekince ve arzularını detaylı bir şekilde yazdı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Chunying Perşembe günü gerçekleştirdiği basın toplantısında, Trump’ın kararıyla ilgili sorulan soruya, “Çin, Suriye’nin egemenliğine her zaman saygı duyuyor ve krizin siyasi çözümünü destekliyor. Şu anda, ilgili tarafların siyasi çözüm için ortak çaba göstermelerini umuyoruz” diyerek Çin Halk Cumhuriyeti’nin resmi görüşünü yansıttı. Her zaman olduğu gibi siyasi çözüm vurgusu yapan Hua Chunying, Çin’in geleneksel söyleminin ötesine geçmeyerek diplomatik bir dil kullanmayı tercih etti.
CASS’ın bir başka uzmanı Zhang Fan ise, Amerika’nın geri çekilmesinin Trump’ın “Make America Great Again” konusundaki kararlığını yansıttığını söyleyerek, Trump’ın bölgesel konularda daha fazla çaba göstermeye istekli olmadığını ve Trump’ın denizaşırı maliyetleri keserek yerel kalkınmaya odaklanmak istediğini söyledi.
- Çin’in bir başka önemli gazetesi GlobalTimes ise “Trump’ın kararı politik bölünmüşlüğü ortaya çıkardı” başlığıyla haberi duyururken, “Trump’ın beklenmedik kararı ABD’deki politika yapıcılar arasındaki politik bölünmüşlüğü gün yüzüne çıkardı” ifadelerini kullandı ve konuyu Beyaz Saray-Pentagon anlaşmazlığı üzerinden değerlendirdi. Gazeteye demeç veren Çin’in eski İran Büyükelçisi Hua Liming, “Bu karar muhtemelen Suriye İç Savaşı’na bir son verebilir, çünkü bu, ABD’nin Suriye hükümetini devirmeye yönelik amacından vazgeçtiği anlamına geliyor. Ayrıca bu kararla birlikte Rusya’nın Suriye hükümetini korumaya yönelik stratejik misyonunu yerine getireceği anlamına da geliyor” dedi. Bölgeyi çok iyi bilen Hua Liming, ABD geri çekilmesini Rusya ve Suriye güçleri için bir fırsat olarak görürken, boşalan bölgelere Rusya aracılığıyla Suriye devletinin kontrolünün sağlanması gerektiğini ifade etmekte.
ABD ASYA PASİFİK’E AĞIRLIK VERECEK
Çin’in en saygın üniversitelerinden biri olan Renmin Üniversitesi’nin Amerika çalışmaları mamasında görev yapan akademisyenlerden biri olan Diao Daming ise “IŞİD hala bölgede var ve tamamen yok edilmeleri için uzun bir süreç gerekiyor. ABD muhaliflere yönelik desteklerine rağmen bu desteğin anlamsız olduğunu düşünüyor ve bu yüzden bölgeden geri çekiliyor” dedi. Öte yandan ABD’nin bölgede varlığını azaltmasıyla Asya-Pasifik bölgesine ağırlık verme ihtimali de olduğunu söyleyen Daming, konuya başka bir bakış açısı getirmeye çalıştı.
Çin’in resmi haber ajansı Xinhua ise, “ABD Suriye’den çekilerek Türklerin gönlünü alırken, Kürtlerin canını sıktı” başlıklı bir haber yayınladı. Xinhua, ABD Başkanı Donald Trump’ın ABD askerini Suriye’den çekmeye yönelik beklenmedik kararının, “Kürt güçlerine (PKK/YPG)” karşı bir saldırı başlatmaya hazır olan NATO müttefiki Türkiye’yi rahatlattığını yazdı. Bir bütün olarak Çin medyasında çıkan yazı ve yorumlara baktığımızda Çin’in karardan mutlu olduğunu fakat ABD’nin çekileceği yerlerde Suriye güçlerini görmek istediğini anlayabiliriz. Uygurlu savaşçılar nedeniyle konuyu ulusal güvenlik kapsamında değerlendiren Çin’in, Türkiye’nin bölgedeki boşluğu doldurması konusunda istekli olduğunu söylemek de güçtür.
