Eskiden çizgi film seyretmek için sabahın erken saatlerinde televizyon başında olmak gerekirdi. Şimdi ise 24 saat çizgi film yayınlayan kanallar, film ve video siteleri, dijital platformlarında istediğimiz zaman, dilediğimiz yapımı izleyebiliyoruz. Peki bu kahramanlardan kaç tanesi bize ait? Bu sorunun peşine takılan Fatih Küçük, Türkiye’ye ve kültürümüze ait çizgi filmler ortaya çıkartmak için Türkiye’nin ilk bağımsız çizgi film okulu Çizgi Film Değirmeni (The Cartoon Mill)’ni kurdu. 2016 yılında Antalya’nın Kaş ilçesinde faaliyete geçen okulda her yaştan öğrenci var. Katılımcılar çizgi film tarihi, karakter tasarlama ve çizgi film üretme konularında eğitim alıyor. Kendi çizdikleri karakterlerle özgün çizgi filmler üretmeyi öğreniyor. Her yıl düzenlenen çizgi film festivalinde ise dünyanın farklı bölgelerinden birçok kişi Kaş’ta buluşuyor. Şehirden uzak, yemyeşil arazi üzerindeki okul, yörenin ekonomik gelişimine de katkıda bulunuyor. Sabancı Vakfı Fark Yaratanlar Programı’nda dikkate değer görülen okulun kurucusu Fatih Küçük ile The Cartoon Mill’in macerasını ve günümüz çizgi filmleri üzerine konuştuk.
Görsel sanatlar öğretmeni olarak üniversiteden mezun oldum, 2013 - 2016 yılları arasında aralıksız olarak şehir şehir dolaşıp köy okullarına gönüllü duvar resimleri yaptım. Duvarlara çizdiğim bilindik çizgi film karakterleri genelde ülkemize ait değil, başka ülkelerin yapımlarıydı. Bizim ülkemizden çıkmış dünyaca bilinen karakterler olmaması beni üzdü. Sinema TV alanında yüksek lisans yaparken 9 farklı ülkeyi ziyaret edip çizgi film sanatlarını araştırıp, gittiğim ülke okullarında çizgi film çalışmaları yaptım. Dünya çizgi film tarihini incelerken, ülkemizin bu tarihte az yer edinmesi de beni yine üzdü. “Bir çizgi film okulu kurmalıyım, ülkemizi dünyaya evrensel, vicdani, kültürel değerler taşıyan çizgi filmlerle tanıtmalıyız, bu alanda çalışma yapmak isteyenleri desteklemeliyiz” diye düşündüm. Kaş Kaymakamlığı, gönüllüler ve destekçiler ile bir adım atıp “The Cartoon Mill – Çizgi Film Değirmeni Çizgi Film Okulu’nu kurduk. Her yıl en az bin öğrenci ile okulumuzda çizgi film eğitimi alıyor. Dört yıldır yaptığımız çalışmalar, toplumsal sorunlar için çözümler üreten kişileri görünür kılan Sabancı Vakfı tarafından fark edildi ve 11. sezon Fark Yaratanlarından biri seçildi.
Hedefimiz, dünyada çizgi film sanatına ticari ve propaganda çizgi filmlerinden ziyade evrensel, vicdani ve kültürel değerler taşıyan çalışmalar sunmak. Çizgi film alanında çalışma yapmak isteyen bireylere nitelikli ve sürekli eğitimler sağlamak.
ŞİDDET İÇERİKLERİ İLGİ ÇEKİYOR
Çizgi film çocuklar için eğlence ve eğitim aracıdır. Bu durumu kullanan kimi ülkeler ve şirketleri için de önemli bir ticaret ve propaganda aracıdır. Çizgi filmlerin bir eğlence ve eğitim aracı olması çizgi filmlerin varlığını korumalarında önemli bir etmen.
Günümüz nesli teknoloji ile iç içe ve oldukça iyi bir kullanıcı, o sebeple ilgili olan öğrencilerin genellikle çevrimiçi platformlardan çizgi film hakkında araştırma yaptığını ve pratik edindiğini gözlemledik. Çizgi film yapımını öğrenmek onları heyecanlandırıyor. Ne yazık ki çizgi film karakterleri tasarlarken şiddet içerikli karakterlerin onların ilgisini daha çok çektiğini görüyorum. Kısa sürede tablet ve telefonları ile çizgi filmin nasıl yapıldığını öğreniyorlar ve geliştirmek için okulumuzu tekrar ziyaret ediyorlar.
DÖRT SAATTEN SONRASI ZARARLI
Her çizgi film masum değildir, çizgi filmler çocuğun bir bakıcısı, bir öğretmeni gibidir, çocuklar o karakterlerin davranışlarını kopyalar, eğer karakter olumsuz davranışlar sergileyen biriyse çocuğa kötü örnek olan bir bakıcısı olur. Çizgi filmleri çocuğa açıp odadan ayrılmak yerine, çocukla birlikte izlemek ve çocuğa çizgi filmde geçen olumlu ve olumsuz davranışlar üzerine açıklamalarda bulunmak gerekir. Uzmanların görüşü, günlük 4 saati aşan izleme sürelerinin çocuklarda olumsuz etki yaratabileceği yönünde.
Erken çocukluk döneminde gerçek ile kurguyu ayırmayan çocuklar çizgi filmlerde izlediği şiddet öğelerinden etkileniyor ve etrafındaki kardeş ve arkadaşlarına çizgi filmde gördüğü şiddeti uygulayabilir. Örneğin bir çizgi filmde karakter binadan atlıyor ve bir şey olmuyorsa, çocuk binadan atlamanın insana bir zarar vermediğini düşünüp atlayabiliyor. O sebeple çizgi film izlemeye en az 7 ve üzeri yaşta başlamalı.
Pandemi süreci öncesi her yıl bin üzerinde öğrenciye ücretsiz eğitimler sağlıyor, uluslararası çizgi film festivali düzenliyorduk. Pandemi sürecinde bu etkinlikleri gerçekleştirememek bizi üzdü, ama bu süreçte 400 - 450 öğrenci online eğitimlerimizde çizgi film eğitimi ile tanıştı. Online çizgi film analizleri ve çizgi film tarihi dersleri yapmaya da devam ediyoruz. Bu süreçte, okulların kapalı olmasını fırsata çevirip bir ihtiyaca da cevap vermek istedik. Okulumuza Türkiye ve dünyanın farklı bölgelerinden öğrenciler gelmekte, Kaş ilçesine ulaşmakta zorluk çekenler için Kapadokya bölgesinde de aynı formatta bir okul kuruyoruz.
TRT Çocuk’la yükselişe geçtik
Çizgi filmin kimlikleşme sürecinde 2. Dünya savaşı önemli bir yer tutar. Savaş sırasında ülkelerin çizgi filmi bir savaş propagandası aracı olarak kullanması çizgi film sektörünün gelişmesine sebep oldu. Bu ülkelerin başında Amerika, Fransa, Japonya, Sovyetler Birliği bulunuyor. Kendi kültürel motiflerini çizgi filme başarılı olarak aktaran ülkelerin özellikle Japonya ve Fransa olması çizgi film sanatında özgün ve başarılı olmalarında önemli bir etken. Türkiye çizgi film sanatı durağan dönemini TRT Çocuk kanalının kurulması ile birlikte bıraktı. Ayrıca ülkemizdeki çizgi film sektörünün gelişmesine önemli ölçüde katkı veriyor.
Çevre ve insana değer veriliyor
Maysa ve Bulut, yerli yapım olarak etkileyici bir çizgi film. Winnie the Pooh ise yabancı yapımlardan eğitici bir çalışma. Ayrıca Heidi çizgi filminin de yönetmenlerinden Hayao Miyazaki ve İsao Takahata filmleri de çevre ve insana verdiği değer bakımından izlenmesi gereken çalışmalardan.
