22. İstanbul Tiyatro Festivali’nin merakla beklenen yapımlarından, Shakespeare’in başyapıtına tiyatro ve güncel sanatın buluştuğu yepyeni bir yorum olan Hamlet Collage seyirciyle buluştu. Festival izleyicisinin aylar öncesinden iple çektiği yapımlardan olan Hamlet Collage, iki gün boyunca Zorlu PSM Sahnesi’ndeydi. Ünlü yönetmen Robert Lepage’ın sürprizlerle dolu rejisi, usta oyuncu Evgeny Mironov’un performansıyla birleşince ortaya seyir zevki yüksek bir oyun çıktı. Boşluğa konumlandırılmış bir küpün içinde, oyundaki tüm karakterlere hayat veren Mironov ile Hamlet Collage’ı konuştuk…
1.Hamlet Collage tiyatroda teknolojiyi hikaye anlatımı ile entegre ederek çoklu ortamlar yaratan çok az isimden biri olan Robert Lepage ile sanatsal yönetiminiz altındaki Milletler Tiyatrosu işbirliğinin ilk yapımı. Hamlet Collage'ın perdearkasından bahsedebilir misiniz? Lepage ile yola nasıl çıktınız? Role hazırlıksürecinde nasıl bir yol izlediniz?
Robert Lepage ile birlikte çalışmayı uzun süredir hayal ediyorduk. Kendisinin yeteneğinin büyük bir hayranıyım. Robert benim katıldığım birçok Uluslararası performansı görmüş. Hemen ardından bir işbirliği fikri ortaya çıktı ama Hamlet'i sahneleme fikri hemen ortaya çıkmadı. Sahnede yalnız olduğumda ve Shakespeare'in oyunundaki tüm karakterleri oynadığımda bana solo bir performans önerileceğini düşünmemiştim. Sonrasında performansın hangi alanda gerçekleşeceğini anlamak gerekti. Bu noktaya kadar Robert, Quebec'teki teknik ekibiyle birlikte iş arkadaşları, sahne tasarımcısı,video, ışık ve ses uzmanlarıyla birlikte bir toplantı organize etti.
Beklenmedik bir karara vardılar; bu tür bir küp icat edilecekti, havada yükselen, dönüştürülmesi gereken, ve videonun kullanımıyla, karakterler kendilerini farklı yerlerde bulabileceklerdi.
Tüm karakterlerin resimlerini bulmalıydım, böylece yeterince anlaşılabilirlerdi. Birkaç saniye içinde bir karakterden diğerine hızlı bir şekilde nasıl dönüşebileceğimi de düşünmek gerekiyordu.
Bu bir oyuncu olarak sadece benim dönüşümüm değil; ki bu tabii ki benim için oldukça zor ve alışılmadıktı, ama aynı zamanda görsel dönüşümü de ilgilendiriyordu. Kostüm tasarımcılarıyla birlikte, bir kostümün bir kısmının nasıl bir sonraki karaktere uygun olabileceği üzerine bazı hileler ve incelikler keşfettik. Bir “lahana etkisi” icat edilmişti: Ophelia'yı oynarken, elbisesinin altına Hamlet'in kostümünü giyiyordum ya da Hayalet, Claudia ve Hamlet için alt alta birkaç pantolon giyiyordum. Hayalet karakterinin oynadığı sahnelerde bazı sirk unsurları bulunuyordu ve o hareketleri yapabilmek için bir Cirque du Soleil performansçısından eğitim aldım; kendisi önce seçenekleri denedi - performans sırasında nasıl görüneceğini - sonra bana öğretti.
Buna ek olarak Shakespeare uzmanları davet ettik ve bazı ders-toplantılar düzenleyerek oyunun birçok prodüksiyonunun hikayelerini anlattılar. Sonrasında olayın geçtiği zamanı 60'lar olarak belirledik. İşin bir sonraki aşaması sezdirmeden ortaya çıkıp, fark edilmeden yok olabileceğim bu muhteşem küpün yapımını öğrenmekti. Burada zorluk küpün içindeki çok sayıdaki mekanizmayla tek başıma başa çıkamıyor olmamdı. Bana bu görevde yardımcı olacak teknik personele ve tüm prodüksiyon atölyemize ihtiyacımız vardı. Bunu yapabilmek için her şeyi öğretmeleri gerekiyordu. Kanadalı ekip provalar sırasında edindiği deneyimleri paylaştı. İlk gösterime kadar, hala küpe hakim olma konusunda zorlanıyordum çünkü benim ya da teknik çalışanlardan birinin hatası ölüme olmasa bile çok ciddi yaralanmaya sebep olabilirdi. Bu nedenle becerileri en inca detayına kadar geliştirmek gerekiyordu. Bu yüzden, Hamlet'in tek bir oyuncunun prodüksiyonu olmadığına, makyaj sanatçısı ve kostüm tasarımcısından, teknik çalışanlara kadar herkesin birer Hamlet olarak, büyük bir sorumluluğu olan koca bir ekip tarafından yaratıldığına inanıyorum.
2. Lepage, daha Önce Needles ve Opium'da yaptığı gibi, Carl Fillion tarafından tasarlanan kübik dekorun ve video sanatının farklı yöntemlerinin avantajından yararlanıyor. Bu oyunun vücut, resim, dans ve video sanatı gibi farklı disiplinlerden oluşan çoklu bir ortam olduğunu söylemek mümkün mü?
Evet, elbette, bu bir multimedya projesidir, ama yine de, bence, performanstaki en önemli faktör oyuncudur, çünkü diğer her şey ona yardım eder.
3. Rus Sineması'ndaki farklı Dünya Klasikleri prodüksiyonlarındaki başarılı performanslarınızla tanınıyorsunuz. Hem endüstriyel hem de sanatsal bakış açısıyla düşünüldüğünde çağdaş tiyatroya ve sinemaya olan yaklaşımınız nedir?
Büyük ölçüde, Milletler Tiyatrosu, bugünün modern tiyatrosunun tüm yönlerini laboratuar yöntemleri ile incelediğimiz ciddi bir projedir. Bu anlamda tiyatro yönetmenlerinin fikirlerine açığız ve bu fikirler birbirinden tamamen farklı. Bob Wilsson'un bazı fikirleri var, Rus yönetmen Timofey Kulyabin'in başka fikirleri var, ama yine de, tiyatronun şu andaki gelişiminin gidişatını takip ediyoruz, çalışıyoruz ve dünyaca ünlü yönetmenlerin performanslarının tiyatroda sahnelenmesiyle gurur duyuyoruz.
4. Çağdaşlığın sosyal konjonktüründe “burada ve şimdi” yaratılan ve yeni teknolojiler ve anlatım biçimleriyle çağdaş ve yeni olana dönüşme sürecinde olan “tiyatro”yu nerede görüyorsunuz?
Tiyatro sonsuzdur, çünkü izleyici ile mutlak iletişimde, burada ve şimdi gerçekleşmiştir. Sadece tiyatro, bugün herkes için çok rahatsız edici olan acil konuları tartışmak için en önemli soruları yanıtlayabilir. İki yıl için yapılmış bir film ya da başka türler değil. Bu anlamda tiyatronun ayrıcalıklı bir pozisyonu vardır. Toplumsal sorunlara gelince, modern drama ve klasik prodüksiyonlar şimdi ve burada yaşayan yönetmenler tarafından sahneleniyor. Onlar dünyada neler olup bittiğinin farkındalar. Tabii ki, onlar acıdan, onları endişelendiren şeylerden bahsediyorlar. Yeni teknolojiler, sadece yönetmenlerin fikirlerini, acı verici temalarını ifade etmenin bir yoludur.
Drama tiyatrosuna ek olarak, Milletler Tiyatrosu'nda topluma tiyatronun etki etme biçimlerini, hatta iletişim araçlarını değil, yaşam üzerindeki çeşitli etki biçimlerini de inceleriz. Tiyatrodan bir terapi olarak bahsedersek, bir dizi sosyal ve yardım projesinin içindeyiz. Tiyatro sadece bir konuyla ilgilenip, dikkat çekmeye çalışmaz, aynı zamanda bu sorunla ilgiliçalışır da. Örneğin, "Bağlantı" Vakfı ile duyma ve görme engellilerin desteklenmesi fonu için ortak bir projeye sahibiz. Proje, bu insanları alışılmadık bir ortama, performansa adapte etmek için yaratıldı; yani bizler, görme ve duyma engellilierin teatral varlığında rehabilitasyon olanaklarını kullanıyoruz. Bu performans, diğer insanları anlamaya çalışan izleyiciler için de önemli. Bu karşılıklı, çok önemli bir çalışmadır.
5. Hamlet, “boşluk” olarak belirlenen küpten ve Shakespeare'in çürüyen adalet aracılığıyla oynadığı diğer karakterlerin hayaletleriyle ölümle diyaloğunun tartışmasıdır. Hamlet'i bu yorumla yaratmanın kariyeriniz üzerindeki etkisi ve Shakespeare'in tiyatrosunun sizde olan yansımasıyla ilgili birkaç şey söyleyebilir misiniz?
Daha önce Peter Stein'ın prodüksiyonunda Hamlet'i oynadım, ama sadece Hamlet olarak oynadım. Bu prodüksiyonda sonsuzluk sorularına cevap verdim –Neden yaşıyorum, intikamda mantık var mı, ve genel olarak, yaşamakta bir mantık var mı. Bu prodüksiyonumuzda başka türlü bir görevimiz var. Bana göre Hamlet Kolaj bir sanatçının, küresel ilhamı deneyimleyen bir kişinin hikayesi. Savaşlar ve farklı olaylar bir kişinin hayal gücünde nasıl meydana gelebilir ve bu kişi nasıl bir hikaye tasarlayabilir. Karakterimin aklında ne gibi bir atomik patlama olacak – Bilmiyorum. Hamlet içinde, bu hikaye boyunca sorunlarımı, dünyanın sorunlarını düzene koymaya çalıştım. Ben bir sanatçı olduğum için yaratıcı detaylarla ilgileniyorum. Bu bağlamda Hamlet, sanatçının dünyadaki yerini, şiddeti ve sanatçının buna dayanıp dayanamayacağını düşünmek için büyük bir zemindir – Ben bu konuyla ilgileniyorum.
