Birkaç kitapta felsefenin inceliklerine ve düşünme yöntemine vakıf olmak mümkün müdür? Elbette, bu eserlerle felsefe güzergâhında hayli yol kat edilebilir. Kritik olan hangi kitabı hangi sorularla okuyacağınızdır. Bizim tavsiye edeceğimiz harita şu şekilde:
1- Felsefe Atlası
Felsefe isimli bölgeye girince afallamamak için öncelikle bir atlasa sahip olmak gerekir. Holenstein'in “Düşünmenin Mekânları ve Yolları” alt başlığıyla çıkan Felsefe Atlası isimli kitabı, bu anlamda, benzersiz bir metin. Kitap bize düşünce tarihini değil, düşünmenin coğrafyalarını işaret ediyor ve felsefenin soyut bir kavramdan daha büyük bir şey olduğunu gösteriyor. “Bütün kara parçalarında, Afrika dâhil” üretilen felsefeyi ve temsilcilerini birbirlerine lehimleyen ilişkiler ağını saptayarak gösteriyor. 41 harita, diyagramlar, coğrafya ve kişi dizinleri ile birlikte…
2- Felsefe Tarihi
Özgün bir yöntemle uzman bir ekip tarafından hazırlanan eşsiz üç ciltlik bir çalışma. Kurucu Düşünceler başlıklı 1. cilt Yunan felsefesini inceledikten sonra Mezopotamya ve Mısır düşüncesinin felsefî yönünü, Kilise Babalarının eserlerini, Hint Düşüncesini, Çin Felsefesini ve son olarak İslâm Felsefesini irdeler. Modern Dünyanın Yaratılması başlıklı 2. cilt Yeni-Platonculuğun mistik düşünce ile Helen logos'unu birleştirmesinden etkilenen Ortaçağ'daki temel felsefî akımları ele alır. Ardından Rönesans'la ortaya çıkan “yeni” bir dünya tasavvuruna yani modern düşüncenin kurucu isimlerine ve düşünce sistemlerine (Descartes ve Kartezyen düşünce) geçer. Aklın Zaferi isimli 3. cilt 18-19. yüzyılları dönemin filozoflarının kavramlarını ve akıl yürütme biçimlerini analiz ederek tasvir eder.
3-Dünya Felsefe Tarihi
Bu kitap felsefenin hikâyesini anlatmaktadır. Eski Hint ve Çin Felsefesi ile başlar Yunan Felsefesi'ne genişçe yer ayırıp Ortaçağ Felsefesi'ne geçer. Aydınlanma Çağı düşüncesine ve Kant'ın eleştirel felsefesine özel olarak değindikten sonra 19. Yüzyıl felsefesinin sosyo-kültürel tarihini anlatıp 20. Yüzyılın başlıca felsefî akımlarını şerh eder.
4- Büyük Filozoflar: Platon'dan Wittgenstein'a Batı Felsefesi
'Büyük filozoflar nasıl düşünürler?', 'Felsefî problemleri nasıl ele alırlar?' gibi soruların cevaplarını bu kitaptan daha iyi veren bir eser Türkçe'de yoktur. Bu harika giriş kitabında Platon'u ve Aristoteles'i; Augustinus'u ve Aquinalı Thomas'ı; modern felsefenin kurucusu Descartes'ı; Spinoza'yı ve Leibniz'i; liberal Locke'u ve idealist Berkeley'i; Aydınlanmacı Hume'u ve Kant'ı; Hegel'i ve Marx'ı; Schopenhauer'ı ve Nietzsche'yi; fenomonolojinin babası Husserl'i, Heidegger'i, Sartre'ı ve Merleau-Ponty'yi; mantıkçı Frege'yi, Russell'ı ve Wittgenstein'ı bulacaksınız.
5- Batı Düşüncesi Tarihi (2 Kitap)
Batı düşüncesinin krizini ancak tarihle aşabileceğini ifade eden Tarnas Batı'yı Batı yapan ve bir zamandan sonra bütün dünyayı tesiri altına alıp azamî bir özdeşlik sağlayan düşüncelerin kökenlerine iner. Antik Grek, Helenistik dönem ve Roma, Yahudilik ve Hıristiyanlığın yükselişi, Kilise ve Skolastik düşünce, Rönesans, Reform, Bilimsel Devrim, Aydınlanma ve onun ikircikli eleştirileri, Pozitivizm ve Sosyalbilimlerin oluşumu, Postmodern çağ uğraklarına harikulâde bir sanat eserine yaklaşır gibi yaklaşıyor.
6 -Platon
Neden Yazdı?
Alfred North Whitehead der ki “Avrupa felsefe geleneği Platon'a düşülmüş bir dizi dipnottan ibarettir.” O zaman bize Platon'un neyi, niçin yazdığını anlamak düşer. Yazara göre, Platon toplumsal yaşamda değişim yaratmak ve siyaseti dönüştürmek maksadıyla yazdı. Platon'un eserlerinin içeriği ile dönemin Atina'sındaki kültür savaşı ve politik tartışmaları aynı bağlama oturtan kitap, Platon'un oturduğu yerden idealar dünyasını temaşa etmediğini, gerçek dünyanın gidişatına müdahale ettiğini ve yazdıklarıyla politikayı nasıl dönüştürdüğünü inceliyor.
7- Ortaçağda Felsefe,
Felsefe tarihinde Ortaçağ ya hesaba katılmaz ya da payına “karanlık” ve “dar görüşlü” sıfatları düşer. Gilson bu kanaatlere güçlü bir yöntem ve araştırma programı ile karşı çıkar. Ortaçağ felsefe tarihini neşet ettiği teolojik köklerden soyutlamadan ele alan bu kitap Ortaçağ'daki düşünsel pratikleri ayrıntılı kavramsal analizler eşliğinde takdim ediyor. 4-14. yüzyıllardaki felsefî pratiklerin bilançosunu çıkaran kitap, Skolastik düşüncenin modern düşünceye etkilerini muhteşem bir akıcılıkla anlatıyor.
8- İslâm Felsefesi: Tarih ve Problemler
İslâm felsefesi alanındaki entelektüel birikimi bir araya getiren bu çalışma, İslâm felsefesinin mahiyetinden Antik birikimin İslâm dünyasına tevarüsüne; klasik dönem ve klasik dönem sonrası filozoflarının eserlerinin analizinden felsefenin geçirdiği serüvenlere; felsefe eleştirilerinin felsefî değerinden felsefenin İslâm dünyasındaki farklı entelektüel geleneklerine etkisine kadar birçok konuya tashih edilmiştir. İslâm felsefesi hakkında okunabilecek en kapsamlı ve en öğretici kitap...
9- Batı Felsefesi Tarihi (3 Kitap)
Russel'ın Batı felsefe tarihini anlattığı eseri geçtiğimiz aylarda yeniden tercüme edildi. Bir akademisyenden değil, bizatihi bir 20. yüzyıl filozofundan felsefe tarihi öğrenmek isteyenler bu kitaba bakmalıdırlar. İlkçağ, Ortaçağ ve Yeniçağ olarak bölümlediği kitabın her cildi güçlü bir felsefî yöntemi ve ışıltılı bir üslubu ihtiva ediyor. Geçmişten hangi filozofun hangi kavramını hangi maksatla alıp Tarih'e dâhil ettiğini çok iyi bilen bir filozoftan mükemmel bir gezinti.
20. Yüzyıl Felsefe Tarihi
Yirminci Yüzyıl düşünce hayatını ve bu yüzyılın temel felsefî figürlerini anlamaya çalışmak başlı başına zor bir iştir. İki dünya savaşı, toplama kampları, diktatörler yüzyılı, radikal kültürel dönüşümler; her şeyin tepetaklak olduğu, her şeyin başına “post” önekinin getirildiği bir ahir zaman diliminin felsefe tarihini yazmak kavramsal bir titizlik gerektirir. Delacampagne'nin bu eseri inatçı ve zorlu bir çabanın kolaylaştırılmış anlatısını sunuyor.
Fransız Filozofu Kimdir? Kavramların Toplumsal Yaşamı (1880-1980)
Karl Marx bir yerde şöyle der: “Almanlar düşünür, Fransızlar eyler.” Kavramsal üretimin Alman düşünürlerin, siyasal aktivizmin ise Fransız aydınlarının harcı olduğuna dair bir tahlil 19. yy için geçerli olabilir ama 20. yy için Fransızların düşünsel üretimde geride durdukları söylenemez. Fabiani'nin kitabı Fransız felsefesinin ve filozoflarının sosyolojisini yapıyor ve Fransız filozofunun 20. asırdaki yetişme şeklini, çalışma pratiklerini ve felsefî kavramların içinde şekillendiği toplumsal alanı inceliyor.
Türkiye'de/Türkçede Felsefe Üzerine Konuşmalar
Türkiye'nin önde gelen felsefe araştırmacıları ve filozofları olan İsmail Kara, Teoman Duralı, Ömer Naci Soykan, Doğan Özlem, Zeynep Direk, Ahmet Arslan ve İhsan Fazlıoğlu ile yapılmış konuşmaların derlemesi olan bu kitapta 'Bu topraklara özgü bir felsefî geleneğimiz var mı?' sorusu ekseninde verilen seminerler ve yapılan tartışmalar var. Toplantılarda Türkiye'de felsefî faaliyetlerin bir güncel hem de tarihsel bir soruşturması yapılıyor.
50 Felsefe Fikri
Felsefeyi filozoflar ve kavramlar üzerinden değil de belirli temalar üzerinden anlatan bu kitap Bilgi, Zihin, Ahlâk, Mantık ve Anlam, Bilim, Estetik, Din, Siyaset, Adalet ve Toplum temalarının problematiklerini 50 başlık altında inceliyor. Ele aldığı başlıklar ilk bakışta zor görünse de kitabın anlatım dili ve tasarımı anlaşılabilirliği kolaylaştırıyor. 'Felsefe yapmak' için lazım gelen 50 aletlik bir çanta gibi de görülebilir bu kısa kitap.
Felsefe İçin Manifesto
21. asrın şafağında, tüm idollerin parçalandığı bu isyan günlerinde, anti-politik bir çağda ve felsefenin ölümünün ilan edildiği bir momentte yazılan bu kitap ismindeki manifesto mefhumunun hakkını veren bir meydan okumada bulunuyor. Felsefenin iki esaslı kategorisi olan hakikat ve özne kategorilerine yeniden-dönüşü davet ediyor Badiou. Kapitalizmin kriziyle örtüşen siyasî momentte düşünsel pratiklere bir “isim” ve bir “zemin” arayışında etkili tezler ileri sürüyor yazar. Eski bütün kavramları ve filozofları “yeni” bir yoruma tâbii tutuyor.
Felsefece Düşünmenin Yolları
Son halkadayız: felsefe tarihini değil bizatihi felsefe yapma sanatının nasıl mümkün olacağını gösteren bir kitapla ipi göğüslemek için son viraja giriyoruz. Bochenski bize felsefenin kapısını açıp o yolun yürünmeye değer bir uğraş olduğunu gösteriyor. Felsefeciler üzerine değil felsefece düşünmenin prosedürlerini on mesele eşliğinde talim ettiriyor okurlarına.
