|

Hatırlayanlar beğendi

Toplumsal Hafıza: Hatırlamanın ve Unutmanın Sosyolojisi psikoloji, sosyoloji, tarih, felsefe, siyaset bilimi ve antropolojiyi bir araya getiren disiplerarası bakış açısıyla alanındaki boşluğu dolduruyor. Kitabın ana teması, modernleşme sürecinde özellikle modern siyasi yapıların toplumsal hafızaya müdahale biçimleri denebilir.

Haber Merkezi
04:00 - 15/07/2019 Pazartesi
Güncelleme: 10:57 - 14/07/2019 Pazar
Yeni Şafak
Toplumsal Hafıza: Hatırlamanın ve Unutmanın Sosyolojisi Ketebe Yayınları'ndan çıktı.
Toplumsal Hafıza: Hatırlamanın ve Unutmanın Sosyolojisi Ketebe Yayınları'ndan çıktı.

S. BURAK MANAV

Toplumsal hafıza, kültürel bellek gibi çalışmalar son zamanlarda sosyal bilimlerde ilgi görmeye başladı. Bu ilgiyi bilişim alanında yaşanan hızlı teknik değişimlere bağlamak mümkün. Teknik gelişimler sadece bilişim alanıyla da sınırlı değil. Silah sanayisinin sürekli büyümesi küresel savaş ihtimalini her geçen gün artırıyor. Tarihte hiç görülmediği kadar kitlesel ölümün yaşandığı bu çağda doğal olarak hatırlama ve unutma kavramarı toplumların ayrılmaz parçaları oldular. Özellikle 2. Dünya Savaşı sonrasında Nazi iktidarının birçok etnik, kültürel kimliği asimile etme girişimleri ve Yahudiler üzerinde uygulanan soykırım unutturulmaya karşı toplumsal refleksleri hareketlendirdi. Haliyle Yahudiler bugün hafızaya ayrı bir önem vermekteler.

Peki nasıl oluyor da unutmama gayreti ya da bir şeyleri tekrar tekrar hatırlama çabası, bir devlet için neden bu kadar önemli hale geliyor? Bir mekânda yaşananlar aslına ne kadar sadık kalınarak hatırlanabilir? Unutmak bir halk açısından ne kadar sakıncalı olabilir? Faruk Karaarslan’ın metni işte bu sorular etrafında şekilleniyor.

İDEOLOJİK HESAPLAŞMA

Her ne kadar dünya sosyal bilimler kamuoyunda toplumsal hafıza çalışmalarına ilgi artsa da ülkemizde aynı durum söz konusu değil. Toplumsal hafıza ile ilgili özgün çalışma neredeyse yok. Olanlar da toplumsal hafızayı sözlü tarih çalışmalarıyla sınırlı tutmakta. Sözlü tarih çalışmalarının metedolojik yapısı onu ideolojik hesaplaşmalara araç haline getirebiliyor.

Toplumsal Hafıza: Hatırlamanın ve Unutmanın Sosyolojisi psikoloji, sosyoloji, tarih, felsefe, siyaset bilimi ve antropolojiyi bir araya getiren disiplerarası bakış açısıyla alanındaki boşluğu dolduruyor.

Kitabın ana teması, modernleşme sürecinde özellikle modern siyasi yapıların toplumsal hafızaya müdahale biçimleri denebilir. Kitap, moderniteye bağımlı olarak hatırlama ve unutma biçimlerinin nasıl şekillendiğine odaklanıyor. Yani kitapta hafıza ve unutuş kavramlarıyla birlikte modernleşme de önemli bir yer tutuyor. Zira Karaarslan’ a göre modern dünyada ulus devletler meşruiyetini inşa etmek için belirli hatırlama ve unutma pratiklerine ihtiyaç duyar. Bu müdahale bir başka deyişle iktidar seçkinlerinin, yönetmeyi arzuladığı toplumsal yapıyı inşa etme çabasıdır.

Kitapta iktidar seçkinlerinin dönüştürdüğü alanlar dört başlıkta toplanmış. Bunlar: mekan, beden – bedensel pratkler, tarihsel anlatılar ve dilsel unsurlar. Ayrıca iki hafıza iki şekilde kavramsallaştırılmış. Birincisi modern siyasi yapıların arzuladığı ve bu doğrultuda toplumu biçimlendimeye çalıştığı hafıza türü ikincisi ise toplumun doğal seyrinde devam eden geçmişinden, dilinden, dininden kısacası kültür dünyasından gelen hafıza türü. Metne göre bu iki hafıza türü iç içe geçmiş durumda ve birbirlerinden ayrılmaları zor. Bu bitişiklik toplumsal hafıza denen şeyi oluşturuyor.

Türkiye iki yüz yıllık bir modernleşme hikâyesine sahip. Ülkemizin moderniteyle olan bu ilişkisi nedeniyle kitabın son bölümü Türkiye’nin modernleşme serüvenine ve bu serüvenin hatırlama ve unutma pratikleriyle olan ilişkisine ayrılmış.

Son olarak kitap teorik yönünün yanı sıra gündelik hayata dair yapılan gözlemler ve bu gözlemlerin ulaştırdığı çıkarsamalara da yer veriyor.

  • Toplumsal Hafıza: Hatırlamanın ve Unutmanın Sosyolojisi
  • Faruk Karaarslan
  • Ketebe Yayınları
  • 2019
  • 206 sayfa
#Toplumsal Hafıza
#Hatırlamanın ve Unutmanın Sosyolojisi
#Faruk Karaarslan
#Ketebe Yayınları
5 yıl önce