Amerika’daki yurttaşların eşitliğini savunan önderlerden Martin Luther King’in tarihe kazınan meşhur sözünü hatırlayarak başlamakta fayda görüyorum: “Ahlaki evrenin arkı uzundur, ancak adalete doğru eğilir.” Ne yazık ki İngiltere’de yaşayan bir gazeteci olarak Birleşik Krallık’ta durumun böyle olmadığını deneyimlemekteyim. Birleşik Krallık toplumunda giderek daha geniş toplumsal eşitlikten mahrum bırakılan gençler, çokkültürcülüğü reddetmekte ve kendilerini ırkçı görüşlerle hizalamaktadırlar.
Geçtiğimiz ay Amerika’da siyahi bir vatandaşın polis tarafından acılar içerisinde kıvranarak öldürülmesinden sonra Amerika’daki gösteriler İngiltere sokaklarına da yansımış durumda. Black Lives Matter’in temsilcileri İngiltere’nin çeşitli sokaklarında gösteriler düzenleyerek Boris Johnson Hükümeti’nden toplumsal eşitliğe dair adil bir yönetim talep ettiler. Talep edilen en önemli husus ise; eğitim müfredatına İngiltere’nin siyahi tarihinin de eklenmesiydi.
Eğitim, şüphesiz her zaman cehalet ve bağnazlığın silahsızlandırılması için anahtar bir araç olarak kalacaktır. Bu yıl Windrush Nesli ile ilgili yayınlanan rapor siyahilerin tarihinin okul ders müfredatına eklenmesinin toplumsal hafızaya ve eşitliğe olumlu katkılarından bahsetmektedir. Öncelikli olarak Birleşik Krallık toplumunun temel yapı taşlarından olan Windrush neslini kısaca izah etmek gerekir. 1940’ların ikinci yarısından 1970’li yıllara kadarki dönemde İngiltere’nin İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıkan işçi açığını kapatmak üzere Britanya Adası’na gelen ve eski İngiliz kolonisi ülkelerin vatandaşları olan kesimlere kısaca ‘Windrush nesli’ deniyor. Yani, adını 1948’de Jamaika ile Trinidad ve Tobago’dan işçileri taşıyan MV Empire Windrush adlı gemiden alan bu nesil İngiliz kolonisi toplumlardan gelerek Birleşik Krallığı kalkındıran nesildir. Bu nesil, 1940’lı yıllarda hâlâ Britanya İmparatorluğu’nun bir parçası olan topraklardan geldikleri için bu göçmenler İngiltere vatandaşı olarak kabul ediliyordu. Ancak, 2018 yılında bu nesile mensup bazı vatandaşlardan çeşitli belgeler talep edildi. Bu belgelere sahip olmayanlar sınır dışı edilmekle tehdit edildi. Yıllardır yaşadıkları ve hizmet ettikleri Britanya topraklarından kovulma riski yaşayan bu nesle yaşatılanlar “Windrsuh skandalı” olarak tarihe kazındı. Bu toplumsal travmayı üzerinden atamayan siyahi İngiliz vatandaşları Amerika’daki ırkçı olayların da etkisi ile müfredata geçme taleplerini yinelediler.
ABD’de George Floyd’un öldürülmesi ardından başlayan ırkçılık karşıtı protestoların İngiltere’ye de yayılmasının ardından, siyahi hareketlerin bir diğer talebi de ırkçı liderlerin heykellerinin kaldırılması. Adları ırkçılık, sömürgecilik ve kölelikle ilişkilendirilen tarihsel kişiliklerin heykellerinin kaldırılmasıyla ilgili talepler de dile getirildi.
Gösterilerde, Bristol’daki 17. Yüzyıl köle taciri Edward Colston’un heykelinin yerinden sökülerek nehre atıldı. Londra’da ise eski Başbakan Winston Churchill’in heykeline “O bir ırkçıydı” ifadesinin yazılmasına tanık olduk. İngilizlerin sömürdüğü toplumlardan biri olan Hindistan’daki kıtlığın müsebbinin Hintlilerin “tavşan gibi üremesi” olduğunu ifade eden Churchill, siyahilere yönelik ırkçı politikaları ve söylemleri ile tanınan bir yönetici olmuştur. İngiltere’de heykellere saldırılarla birlikte Black Lives Matter (BLM) hareketi aşırı sağcı gruplarla çatışmamak için geçtiğimiz hafta sonu bazı gösterilerini iptal etmek durumunda kaldı. BLM, Hyde Park’ta düzenleyeceğini ilan ettiği protesto gösterisini, “birçok nefret grubunun” güvenlik tehdidi nedeniyle iptal etme kararı aldıklarını açıkladı. Ancak ırkçılık karşıtı diğer gruplar gösterinin devamından yana olduklarını belirtti.
Birleşik Krallık’ta heykel tartışması imza kampanyaları ile devam edecek gibi görünse de genç bireyleri ve gelecek nesilleri asıl ilgilendiren ve asıl etkileyecek şey okul müfredatıdır. Kendi tarihini bilmeden yetişen siyahi İngiliz çocukların topluma nasıl kazandırılması beklenmektedir? Birleşik Krallık’ın geçmişini oluşturan siyahilerin tarihi geçici amnezilerle daha ne kadar halının altına süpürülecek? Hiyerarşinin diğer Avrupa toplumlarında gibi olmasa da gizlenerek uygulandığı İngiliz toplumunda bu soru en temel merak konusu.
