Keten tohumu çok önemli bir fonksiyonel gıdadır. Fonksiyonel gıdalar, vücudun temel besin öğeleri gereksinimini yerine getirmenin haricinde, insanın fizyolojik ve metabolik fonksiyonları üzerinde ek yararlar sağlayıp, hastalıklardan korunmaya veya daha sağlıklı bir yaşam sürdürmeye yarayan gıda ya da gıda bileşenleri olarak tanımlanmaktadır.
Latince ismi Linum usitatissimum olan keten bitkisi, 30 cm ile 1 metre arasında değişen boylarda gelişen, mavi renkte çiçek açan ve bir sene yaşayan bir tarım bitkisidir. Keten tohumları ise yaklaşık 5 mm uzunlukta olup yumurta şeklindedir. Bu tohumlar yassı, parlak, kokusuz, yağlı ve lezzetlidir. Keten tohumu kendir tohumu ile karıştırılsa da bu iki bitki tamamen farklıdır. Amerika Ulusal Kanser Enstitüsü'ne göre keten tohumu; kanser önleyici gıdalar arasına yer almaktadır ve üzerinde çalışmalar yürütülmesi gerekmektedir.
Keten tohumu, diğer bitki bazlı gıdalar gibi antioksidan bakımından zengindir. Antioksidanlar, serbest radikaller adı verilen zararlı molekülleri vücuttan çıkararak hastalığın önlenmesine yardımcı olabilir.
Serbest radikaller doğal süreçlerin ve çevresel baskıların bir sonucu olarak ortaya çıkar. Vücutta çok fazla serbest radikal varsa, oksidatif stres gelişebilir ve bu da hücre hasarına ve hastalığa yol açabilir. Antioksidanlar serbest radikallerin vücuttan atılmasına yardımcı olur.
Keten tohumunun yüksek antioksidan özelliğe sahip olmasının nedeni, yüksek oranda lignan denen bir besin içermesidir. Keten tohumunun kabuklarında bol miktarda lignan bulunmakta ve en yakın rakibinden bile 100 kat daha fazla lignan içermektedir.
Keten tohumu, omega-3 yağ asitleri içerir. Araştırmalar, bu yağ asitlerinin farklı kanser hücrelerinin büyümesini önlemeye yardımcı olabileceğini düşündürmektedir.
Keten tohumu ayrıca içerdiği lignanlarla yeni kan damarları oluşturmasını engelleyerek tümör büyümesini yavaşlatabilir.
2013 yılında yapılan bir araştırmada, düzenli olarak keten tohumu tüketen kadınlar arasında, meme kanseri oluşumunun daha düşük olduğu bulunmuştur. Ayrıca, 2018'de yayınlanan bir derlemede, keten tohumunun menopozdan sonra meme kanseri riskini azaltmaya yardımcı olabileceği belirtilmiştir.
Amerikan Kalp Derneği (AHA), kalp sağlığını arttırmak için daha fazla lif ve omega-3 alımını önermektedir. Keten tohumu bu besinlerin tümünü içerir. Keten tohumu ayrıca fitosteroller içerir. Fitosteroller kolesterol ile benzer bir yapıya sahiptir ancak bağırsaklarda kolesterol emilimini önlemeye yardımcı olurlar. Bu nedenle fitosterolleri tüketmek, vücuttaki düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) veya “kötü” kolesterol seviyelerini azaltmaya yardımcı olabilir.
2010 yılında yapılan bir araştırmada, keten tohumunun, orta derecede yüksek kolesterolü olan erkeklerin kolesterol seviyeleri üzerindeki etkisi incelenmiştir. Katılımcılar, 12 hafta boyunca lignan içeren 20 miligram (mg) kapsül, 100 mg kapsül veya plasebo almıştır. Liganlar aldıktan sonra, özellikle 100 mg kapsül alanlarda kolesterol seviyeleri düşük olarak gözlenmiştir.
2012 ylında yapılan bir başka çalışmada, yine keten tohumunun kolesterol seviyelerini düşürmek için yararlı olabileceği öne sürülmüştür.
Artrit Vakfı'na göre, keten tohumu, eklem ağrısını ve sertliğini azaltmaya yardımcı olabilir. Bazı insanlar romatoid artrit, lupus ve Raynaud fenomeni için keten tohumu kullanmanın kendilerinde fayda yarattığını belirtmişlerdir.
Bu amaçla kullanımını destekleyen kanıtlar şu anda mevcut olmamakla birlikte keten tohumundaki α-linolenik asidin (ALA) iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olabileceği belirtilmektedir.
Artrit semptomlarında aşağıdaki yollardan biri kullanılarak keten tohumu tüketilebilir:
Keten tohumu, suda çözünmeyen, yemek yedikten sonra sindirim sisteminde kalan iyi bir çözünmez lif kaynağıdır. Bağırsakta, suyu emerek, bağırsak düzenliliğini arttırmaya yardımcı olur.
Bununla birlikte, Ulusal Tamamlayıcı ve Bütünleştirici Sağlık Merkezi (NCCIH), keten tohumunun kabızlığı azaltmaya yardımcı olduğunu gösteren çok az kanıt olduğunu söylemekte ve çok az su ile keten tohumu tüketmenin kabızlığı kötüleştirebileceğini ve bağırsak tıkanmasına neden olabileceği konusunda da uyarmaktadır. Ayrıca, çok fazla keten tohumu veya keten tohumu yağı ishale de neden olabilir.
2013 yılında bilim adamları, keten tohumu içeren diyetin, radyasyona maruz kalan farelerin iyileşmesine yardımcı olduğunu gösteren kanıtlar buldu.
İnsanlarda yapılacak olan testler benzer sonuç verirse, keten tohumu lignanları, radyasyon veya radyasyon tedavisine (radyoterapi) maruz kalındıktan sonra akciğer sorunlarının tedavisine yardımcı olabilir.
Keten tohumunun fayda sağlayabileceği diğer olası tıbbi rahatsızlıklar
Günümüzde keten tohumundaki besin maddelerinin farklı hastalıkların tedavisi veya önlenmesinde yardımcı olup olmayacağı hakkında halen çalışmalar yapılmaktadır. Aşağıda sayılan hastalıklar ve tıbbi durumlar araştırılması için desteklenmektedir.
yumurtalık kanseri
kalp-damar hastalığı
metabolik sendrom
diyabet
astım
iltihap
