|

Müteferrika Matbaasının öyküsü

Türkiye’nin farklı kütüphane ve arşivlerinde bulunan, Müteferrika Matbaası’nda basılmış, yirmi iki ciltten oluşan on yedi eser, fizikî olarak ilk kez Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi’nde açılan Müteferrika Sergisi’nde bir araya getirildi.

04:00 - 3/10/2021 Pazar
Güncelleme: 01:26 - 3/10/2021 Pazar
Yeni Şafak
30 Aralık’a kadar Millet Kütüphanesi’nde açık olacak Müteferrika Sergisi haftanın yedi günü 09:15 - 17:45 saatleri arasında ziyaret edilebilir.
30 Aralık’a kadar Millet Kütüphanesi’nde açık olacak Müteferrika Sergisi haftanın yedi günü 09:15 - 17:45 saatleri arasında ziyaret edilebilir.
R. RUVEYDA OKUMUŞ

İlk Türk matbaası olarak tarihe geçen Müteferrika Matbaası’nın öyküsü Matbaanın Ön Sözü; Basmacı İbrahim Efendi: Müteferrika Sergisi’nde konu ediliyor. Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi Selçuklu Müze ve Sergi Salonu’nda açılan Müteferrika Sergisi’nde müteferrika matbaasında basılmış, Türkiye’nin farklı kütüphane ve arşivlerinde bulunan yirmi iki ciltten oluşan on yedi önemli eser, İbrahim Müteferrika’ya ait yazma eserler, Osmanlı matbaasının kuruluş sürecini, kurucu kadrosunu ve dönemin anlayışını ortaya koyan arşiv evrakları, İbrahim Müteferrika vefat ettikten sonra Müteferrika Matbaası’nda basılan kitaplar yer alıyor.


İLK TÜRK MATBAASI

İbrahim Müteferrika’nın ilkini 1729’da, sonuncusunu 1742’de bastığı bu on yedi kitap, matbuat tarihimizin ilk kilometre taşlarını oluşturmaktadır. İlk Türk matbaasının kurucusu, Osmanlı devlet adamı ve aydını İbrahim Müteferrika, Romanya’da Cluj şehrinde 1670 ile 1674 arasında bir tarihte doğdu. Tercümanlık, elçilik, Divân-ı Hümâyun tarihçiliği gibi çeşitli görevlerde bulunan İbrahim Müteferrika’ya asıl şöhretini kazandıran matbaacılığıdır. Kendi devrinde Tercüman İbrahim Efendi diye anıldıysa da daha çok Basmacı İbrahim Efendi olarak tanınmıştır. 1727 Temmuzunda İbrahim Müteferrika ile Sadaret Mektûbî halifelerinden Yirmisekiz Çelebizâde Mehmed Said Efendi’ye, Sultan III. Ahmed’in fermanı ve Şeyhülislam Yenişehirli Abdullah Efendi’nin fetvasıyla ilk İslam ve Türk matbaasını kurma izni verildi. Müteferrika, Fatih’de Yavuz Sultan Selim semtindeki evinde matbaa tezgahlarını kurdu ve 1729’da ilk kitap olarak Mehmed el-Vani’nin (ö. 1592) Arapça-Türkçe Vankulu Lugatı’nı bastı.





Kâtip Çelebi’nin Tuhfetü’l-Kibâr fi Esfâri’l-Bihâr’ı (coğrafya ve denizcilik) Cihannüma’sı, Takvimü’t-Tevârih’i, İbrahim Müteferrika’nın Latinceden çevirdiği Tercüme-i Tarih-i Seyyah, Tarih-i Hind-i Garbî, Tarih-i Timur, Süheyli’nin Tarih-i Mısır, Nazmizâde Hüseyin’in Gülşen-i Hulefâ’ı, Holdermann’ın Türkçe-Fransızca (Grammaire Turque) gramer kitabı, İbrahim Müteferrika’nın Usûlü’l-Hikem fi Nizâmi’l-Ümem ile Füyûzât-ı Mıknatısıyye’si, Naima Efendi’nin Tarih-i Naima’sı, Tarih-i Raşid, Tarih-i Çelebizâde Asım, Ahvâl-i Gazevât-ı Bosna müteferrika matbaasında basılan eserlerdir. Bu eserlerin yanı sıra İbrahim Müteferrika matbaasında Marmara Denizi haritası, Karadeniz haritası, Osmanlı ülkeleri ve Asya haritası, İran haritası ile Mısır haritası da basmıştır. İbrahim Müteferrika’nın 1747’de vefatından sonra müteferrika matbaası çalışmaya devam etmiş Vankulu Lugati’nin ikinci baskısı ile çeşitli konulardaki beş eserin basımı gerçekleşmiştir.

40 ADET HARİTA BULUNUYOR

İbrahim Müteferrika vefat ettiğinde şahsi kütüphanesinde 100 adet Arap harfli, 36 adet Latin harfli kitap ve yaklaşık 40 adet harita bulunmaktaydı. Ayrıca matbaasında basılan ve çoğu satılamamış coğrafya, geometri ve astronomiye dair çeşitli kitaplar da terekesinde vardı. 30 Aralık’a kadar Millet Kütüphanesi’nde açık olacak Müteferrika Sergisi haftanın yedi günü 09:15 - 17:45 saatleri arasında ziyaret edilebilir.

#Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi
#​Türkiye
#Müteferrika
2 yıl önce
default-profile-img