Muharrem ayının 10. Gününden ay sonuna kadar pişirilen aşure birlik ve beraberliğin simgesidir. İslam inancına aşure zorluk ve darlıktan feraha çıkmayı müjdelediği için nesiller boyu her Muharrem ayında evlerde aşure tencereleri kaynar. Farklı yörelerde ve kültürlerde tarifler değişse de içine katılan ana malzemeler aşağı yukarı aynıdır. Geçtiğimiz hafta Emine Erdoğan sosyal medya hesabından artık unutulmaya yüz tutmuş geleneksel bir aşure tarifi paylaştı. Bu tarifin en önemli farkı içine şeker yerine pekmez katılmasıydı. Tarif bu yüzden de kısa sürede büyük beğeni topladı.
Bu tariften sonra ben de eskiden evlerde şeker yerine tatlılarda ne kullanıldığını araştırdım. Bilindiği gibi baklava türü şerbetli tatlılarda özellikle Osmanlı sarayında doğal bal kullanılırmış. Ancak sanayileşmenin de etkisiyle şeker pancarından elde edilen şekerle yapılan şerbet balın yerini almış. Yemekleri tatlandırmak için ise geçmiş asırlarda hurma, üzüm, elma ve armut gibi yoğun şekerli meyvelerin suyu sıkılarak elde edilen meyve özü şeker olarak kullanılmış. Aynı zamanda meyvelerden elde ettikleri suyu kaynatıp, pekmez yaparak bu pekmezi de tatlı tariflerinde ya da tatlı yemeklerde, şerbetlerde kullanırlarmış. Yani meyvelerden elde edilen pekmez ve bal asırlardır pek çok tarifte yer almış. Pekmezle yapılan tariflerden birisi ise hiç şüphesiz aşuredir. İşte pekmezli aşure tarifi ve yapımı.
Pekmezli aşure malzemeleri
2/5 su bardağı aşurelik buğday
1 su bardağı nohut
1 çay bardağı fasulye
1/5 su bardağı kuru üzüm
10 adet kayısı
8 adet kuru incir
Bir tutam kaya tuzu
1 çorba kaşığı gül suyu
4 litre su
1 su bardağı üzüm pekmezi
1 su bardağı tüm fındık
1 çay bardağı kuş üzümü
Aşurelik buğday sıcak su ile fasulye ve nohut ise soğuk su ile ıslatılır. Kuru üzüm, kuş üzümü ıslatılır.
Kuru incir, kuru kayısı sabahtan ıslatılır.Fasulye ve nohut iyice yıkandıktan sonra kaynatılır ve ayrı ayrı haşlanır.Buğday, bir tutam tuz ile 4 litre suyun içinde iyice şişip yumuşayana kadar 30 dakika kadar kaynatılır.Kuru üzüm ve kuş üzümü ilave edildikten sonra karışım iyice kendini bırakana kadar pişirilir.Ocaktan almaya yakın kuru kayısı, kuru incir, pekmez, tüm fındık ve gül suyu eklenir. Bir süre kaynatılır.Tezgahta bir süre dinlendikten sonra aşure kaselerine bölünerek soğumaya bırakılır. Soğuma işleminden sonra tercihe göre süsleme işlemi yapılır.
