Salih Uyan’ın Timaş Yayınları’ndan çıkan Dijital Dünyada E-Beveyn Olmak adlı kitabında dijital çağın, sonsuz ve bilinmezliklerle dolu tehlikeli sularının derinlikleri ile mücadelenin incelikleri eğlenceli ama bir o kadar da didaktik bir şekilde ‘e-beveyn’lere aktarılıyor. Aynı zamanda Uyan, bunu yaparken de örnekler ve araştırmalar ile anlatısını destekliyor.
Salih Uyan bu örnekler ve araştırmalara değinirken pedagojik, sosyolojik, psikolojik detaylandırmaları da es geçmiyor. Kitabın merkezinde konumlandırılan çocuk ve ‘e-beveyn’in internet üzerinden ilişkilendirilmesi ve anlatıya ortak olması ise okuyucunun zihnine durumun daha iyi bir şekilde zerk edilmesini sağlıyor, hatta okuyucunun ikna edilmesi konusunda önemli bir rol oynuyor.
BİR CADDENİN İKİ TARAFI
Uyan kitap boyunca güvenli alan üstünde oldukça fazla duruyor ve sık sık güvenli alana değiniyor. Bunun en büyük örneği ise yazarın interneti bir caddeye benzetmesinden sonraki anlatıda gerçekleşiyor. Uyan interneti bir caddenin iki tarafı olarak tanımlıyor. Konuya örneklem olan caddenin bir tarafı izbe, karanlık ve korkutucu -belki de deep web diye adlandırılan bölge- diğer tarafı ise renkli renkli kafeler, sinemalar ile dolu daha aydınlık bir bölge fakat yine aynı satırlarda o ışıltılı bölgenin de içinde çocuk maskesi takmış yetişkinler, normal gözüken ama müstehcen olan cdler olduğunu söylüyor. Bunun ardından ise şu cümle geçiyor; “Bu durumda tek bir çözüm kalıyor. Çocuğunuzun elinden tutup caddenin güvenli tarafında birlikte gezmek… Çocuğunuz el tutma yaşını geçmişse, en azından onun birkaç adım arkasından yürümek gerekiyor.” Bu sözler sanki yazarın okuyuculara internetin güvenli bir bölgesinin olmadığını anlatmaya çalışması gibi geliyor. Hatta belki de yazara göre internet kötü ve daha az kötüden ibaret olarak değerlendiriliyor.
Bunun dışında yazar teknolojinin hayatımızın nihenk taşlarından biri olmaya başladığını, modern insan veya modern dünya tanımının içinde teknolojinin özel bir yere taşındığını ya da başka bir deyişle özel bir konuma sahip olduğunu dile getiriyor. Hatta teknolojinin hayatımıza çok hızlı ve sinsice nüfuz ettiğinden bahsediyor. Mesela şu sözler bunun önemli bir kanıtı gibi duruyor; “Bir haber sitesinde okumuştum. İzmir’de polis 7 yaşında kaybolan bir çocuk bulmuş ve ailesine teslim etmek için çocuğa “Adresini biliyor musun?” diye sormuş. “Biliyorum,” demiş ağlayan çocuk burnunu çekerek ve sonu gmail.com ile biten e-posta adresini söylemiş.” Yazar burada acı gerçeği yüzümüze sertçe vurmuş. Hayatlarımıza, yaşamlarımıza teknolojiyi o kadar dahil ettik ki artık acınacak halimize gülüyor, ne yaptığımızı fark etmeden fütursuzca yaşıyoruz. Daha 7 yaşında olan küçücük çocuk bile adresi sorulduğunda teknoloji etkisinde cevap veriyor. Daha diyebilecek ne kaldı ki?
Bir de bu teknolojinin çocuklar ve hatta yetişkinler için başka bir boyutu daha var. Bu da ‘Siber Zorbalık’ ülkemizde çok fazla önemsenmeyen ve okulların müfredatında yer almayan bu kavram bizlere de yeni diyor Salih Uyan, ve bu kitabında bu konu hakkında da araştırmalarını, örneklemelerini yoğun olarak kullanıyor. Ama benim için en sarsıcı örnek arkadaşları tarafından ölçüsüz bir şekilde siber zorbalığa maruz kalan hayat dolu bir kızın acısının anlatıldığı şu satırlar oldu; “Sıkışıp kaldım. Neden buradayım? Benden geriye ne kaldı? Hiçbir şey bitmiyor. KİMSEM YOK!”
Kısaca Salih Uyan bu kitabında teknoloji, internet, çocuk ve ebeveyn konuları üzerinde bolca kalarak, okuyucuyu bu konu hakkında aydınlatıyor. Durumun büyüklüğünü gösterebilmek için yoğun araştırmalar, önemli örnekler vererek bizlere, okuyuculara, ebeveynlere tehlike sinyalleri çakıyor. Hatta kendilerine gelmeleri ve çocuklarını denetlemeleri hakkında tenkitlerde bulunuyor.
- Dijital Dünyada E-Beveyn Olmak
- Salih Uyan
- Timaş Yayınları
- 2019
- 240 sayfa
