Domates yaprak galeri güvesi, Tuta absoluta (Lepidoptera:Gelechiidae) domatesin çok önemli bir zararlısıdır. Domates bitkisinin tüm kısımlarıyla beslenen Tuta larvaları; üründe çok büyük zararlara sebep olmaktadır. Larvaları yapraklarda ve yeşil olgun meyvelerde büyük galeriler açarlar. Tuta absoluta %80-100 oranlarında ürün kaybına neden olabilmektedir. Zararlının esas konukçusu domates olup aynı zamanda patates, patlıcan ve biberde de zarar vermektedir.
Tuta absoluta 1970'ten beri bilinen ve Güney Amerika orijinli bir zararlıdır. Son yıllarda, Tuta absoluta Avrupa ve Akdeniz'in çeşitli bölgelerinde tespit edilmiştir. Zararlı, Akdeniz çevresinde domates üretiminin geleceğini ciddi bir şekilde tehdit etmektedir. Tuta absoluta'nın varlığı ilk defa 2006 yılı sonunda İspanya'da domates bitkilerinde görülmüş olup 2008'de Fransa,Cezayir ve Fas'ın pek çok yerinde görülmüştür. Zararlı; Akdeniz bölgesinde çok hızlı bir şekilde yayılmaktadır. Uygun ekolojik ortamlarda çok çabuk üreyebilmektedir. Üstelik bir kez giriş yaptığında kontrol edilmesi oldukça zordur.Sera ve açık tarla domates yetiştiriciliğinde Tuta absoluta'nın zarar potansiyeli çok yüksektir. Tuta absoluta bitkinin toprak üstünde kalan tüm kısımlarında beslenir ,gelişir ve zarar oluşturur.Larvalar yapraklarda epidermis tabakaları arasında beslenerek düzensiz şekilde galeriler oluşturur ve daha sonra bitkinin tamamen ölmesine neden olabilir. Meyveler henüz oluşmaya başlarken saldırıya uğrar ve içerilerinde oluşturulan galeriler meyvenin çürümesine neden olan sekonder patojenler tarafından enfekte edilebilirler. Zarar şiddeti mücadele önlemi alınmadığında %100'ü bulabilir.
Tuta absoluta'nın önceden etkili olduğu bilinen kimyasal ilaçlara karşı duyarlılığı azalmıştır.Güney Amerika'da yapılan çalışmalar bilinen bir çok sentetik insektisitlerin başarısız olduklarını göstermektedir. Ayrıca, açtıkları galeriler larvaların kontakt etkili insektisitlerle temas etmesini de engellemektedir. Diğer taraftan da, kimyasal ilaçların faydalı böcekleri öldürmesi, sağlık ve çevre riskleri oluşturmaları ihracat yapan domates üreticilerine ciddi sınırlamalar getirmektedir. Bu nedenle, bilinen insektisitlerin yerine çevreye ve faydalılara karşı zararsız olan yeni molekül insektisitlerin bu zararlıyla mücadele de dönüşümlü olarak kullanılmaları tavsiye edilmektedir.
Zararlıyla mücadelede entegre mücadele (IPM) yöntemlerinin uygulanması gerekmektedir.Sera girişlerinin ve havalandırma açıklıklarının uygun sıklıkta dokunmuş tül ile kapatılarak sera içerisine girişin engellenmesi, feromon tuzakların kullanımı, zararlı ile bulaşık bitki kısımlarının toplanıp imha edilmesi gerekmekte olup herşeye rağmen sera içerisinde yoğun bulaşıklığın devam ettiği durumlarda seçici ve yeni molekül ilaçlarla mücadele önerilmektedir.
Eğer üretici doğru yönlendirilmez ve zararlıyla zamanında ve etkin mücadele edilmezse, bunun sezon içerisindeki yansıması üretimi ve ihracatı olumsuz etkileyecektir.
Bu konuda üreticilerimizin ve üreticileri yönlendiren meslektaşlarımızın bilinçli olmaları sorunu çözme konusunda büyük önem taşımaktadır.
a) Her türlü güzlük ve bahar ekimleri için toprak sürümü ve hazırlığı yapılır. Sürümle birlikte toprakta geç erime yapan gübreler ile çiftlik gübreleri verilebilir. İkileme ve üçlemeler devam eder.
b) Güzlük hububat ekimi başlar ve ay boyunca devam eder.
c) Yeni ekilen hububatta ve diğer bitkilerde sulama, son çapalar ve bakım işleri devam eder.
d) Ekilecek tohumların ilaçlanması ve genel mücadele işleri yapılır.
e) Çeşitli endüstri bitkileri, baklagiller bostan ve hububatın hasadına devam edilir. Ambarlama ve değerlendirme işleri devam eder. Tütünlerde son yaprak kırması yapılır
a) Seralarda ekilecek topraklar hazırlanır.
b) Bazı bölgelerde gelecek yıl turfanda olacak sebzelerin tohumları ekilir.
c) Bazı bölgelerde sonbahar turfandası sebzelerin sulama, çapalama ve bakımları devam eder
d) Sonbahar turfandası sebzelerde görülecek hastalık ve zararlılarla mücadele yapılır.
e) Çeşitli sebzelerin hasadı ambalajı, pazara sevki ve değerlendirilmeleri yapılır.
a) Güzlük dikimler için fidan çukurları açılır.
b) Fidanların sökümü, katlanmaları ve bazı bölgelerde dikimleri yapılır. Dikimle birlikte gübre kullanmak gerekir.
c) Bazı bölgelerde durgun göz aşıları bu ayın ilk haftasında devam edebilir. Sulama durdurulur.
d) Gelecek yıl faaliyete geçecek olan haşerelerin yumurta ve krizalitlerini yok etmek amacıyla gerekli mücadele yapılır.
e) Bazı bölgelerde meyvelerin son hasadı ay boyunca devam eder.
Meyveler ambalajlanarak muhafaza edilir ve çeşitli yollarla değerlendirilir. Turfanda turunçgillerin zeytinin hasadı başlar.
a) Bağlarda toprak işlemesi ve bakım işleri durmuştur.
b) Kışı yaprak altlarında ve kovuklarda geçirecek böceklerle yumurtalarına karşı mücadele devam eder.
c) Üzüm hasadı ay ortalarına kadar yapılır. Kurutulma, pekmez, sirke, şıra şeklinde değerlendirme devam eder.
a) Hayvanların ahırlarda havalandırma, temizlik, dezenfeksiyon ve badanalama devam eder. Onarımları yapılır.
b) Hayvanların yemlemelerine çeşitli yemler üzerinden devam edilir. Ve yeşil yemlerin sağmal ineklere verilmesine çalışılır.
c) Bazı otlu meralarda otlatma devam eder. Bazı bölgelerde yem bitkileri hasadı yapılır. Silaj işleri yürütülür.
d) Hayvan hastalıklarına karşı koruyucu tedbirler alınır, mücadele yapılır.
