SEREN AYLA
Nobel Edebiyat Ödülü’nün sahibi olan Knut Hamsun’un çalışmaları arasında özel bir yer sahip olan “”Benoni” Timaş etiketiyle yayımlandı. İlki 1960 yılında Behçet Necatigil çevirisiyle Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan kitabın uzun süredir baskısı bulunmuyordu. Ağustos ayı itibariyle yeniden raflara çıkan Benoni Hamsun külliyatını tamamlamak isteyenler için güzel bir fırsat…
Öncelikle romanın yazıldığı döneme odaklanmakta fayda var. Knut Hamsun bu romanı 1908 yılında yayımlamış. 1900’lerin başı, romanda güçlü çatışmaların öne çıktığı bir dönemdi. Dünyadaki büyük dönüşümün başladığı, savaşların ayak seslerinin iyice yükseldiği bu yıllar toplumsal eksende de arada kalmışlığın, belirsizliğin en yoğun hissedildiği dönemdi. Romanlar da bu çatışmadan kendi diline uygun ifade biçimini bulmuştu. Temel ikilik köy-kent, zengin-fakir, güçlü-zayıf, sömüren-sömürülen çevresinde ilerliyordu. Benoni de çağdaşları gibi gelenek ve modern, kırsal ve kent, kapitalizm ve para arasındaki çatışmadan nasibini alıyor.
AŞKTA ŞEKİLLENİYOR
Gelelim Benoni’ye… Romanın konusu ise aslında bir aşk hikayesi. Postacı olan genç kahramanımız Benoni, bir sabah ormandan geçip dağları aşmak istersen odun kesen köylülerle karşılaşır. Burada komşu köy rahibinin kızı Rosa da vardı. Benoni, mağrur ve kibar bir kız olan Rosa’dan etkilenir. Aralarında etkileşim başlar. Köy ahalisinin malumu olan ve dillere pelesenk olan bu etkileşime dahil olacak bir taraf daha vardı: kayyum çiftliğinde oturan kayyum Arentsen’in oğlu. İşte bu sıradan gibi görünen aşk hikayesi farklı temaları etrafında toplayan, her teması birbirini besleyen bir roman haline bürünüyor. Benoni de çağdaşları gibi gelenek ve modern, kırsal ve kent, kapitalizm ve para arasındaki çatışmadan nasibini alıyor. Bu temaların yanı sıra karakterlerin varlığı, olaylar karşısındaki tutumu ve analizi yazar tarafından titizce işlenmiş denebilir. Usta yazar Stefan Zweig’ın şu sözleri de aslında romanın özeti niteliğinde, “Hamsun erkekliğin temsilcisidir. Zorla elde edilmiş bir zarafet, sert, buruk gem vurulmuş bir ihtiras. Saf ve öğrenilmesi imkânsız bir hamiyet ve mahcubiyet... Her gerçek erkeklik sanatında vardır bunlar.”
1920 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nün sahibi Knut Hamsun’un yazarlık kariyerinde belirleyici olan romanlarından biri olan Benoni, değindiği temalarla yazarın bütün karakteristik özelliklerini bir araya getiren etkileyici bir eser. Romanın fonundan ise doğa kendini sık sık hissettiriyor. Norveç’in doğası, ormanları, denizi hikayenin geçtiği coğrafyayı başarılı bir şekilde betimliyor. Ümitsiz bir aşk hikâyesini, Norveç kırsalıyla, pastoral ayrıntılarla ve tabiat övgüsüyle harmanlıyor.
ŞAİRİN ÇEVİRİSİ
Romanın okuru besleyecek en keyifli yanlarından biri ise Behçet Necatigil çevirisi. Necatigil’in duru Türkçesi, şair yönünün bir yansıması tadında romanın dramatik yapısını başarıyla yansıtması hikayeyi şüphesiz daha da güçlendiriyor. Necatigil’in “Hamsun, bu büyük romancı 1859’da Norveç’te doğdu. Gezdi, yaşadı, sevdi, yazdı. Hamsun’u çevirmek benim için şiir yazmak gibi bir şey” sözleri de bunu doğrular nitelikte.
