Mısır'da devrim sürecindeki istikrarsız ortamda birçok tarihi eser tahrip edildi veya çalındı. Ancak bugünkü başkent Kahire'nin eski Kahire olarak bilinen bölgesi Fustat'ta inşa edilen ve Afrika'daki ilk mescid olması hasebiyle "Camilerin Tacı" olarak isimlendirilen Amr bin el-As Camisi, halkın hassasiyeti ve koruması sayesinde sarsıntılı bir dönemi zarar görmeden atlattı.
Fustat ve diğer tarihi alanlarda çalışmalar yapan Arkeolog Muhammed el-Mahcub, AA muhabirine yaptığı açıklamada, "641 yılında Amr bin el-As tarafından inşa edilen bu cami, Afrika'nın ve Mısır'ın ilk camisidir. Ülkenin çeşitli kentlerinde meydana gelen tahrip ve hırsızlık vakaları, bölge halkının duyarlılığı sayesinde Fustat'ta yaşanmadı" dedi.
Mahcub, "Mısır fethedildikten sonra Amr bin el-As Camisi inşa edildi. Caminin etrafında Fustat şehri kuruldu ve İslam dünyasının başkenti oldu. Cami, Mısır ve İslam tarihinin en önemli eserlerindendir" diye konuştu.
Cami hakkında bilgi veren Mahcub şunları söyledi:
"Cami, küçük bir alana inşa edilmişti. Zaman içinde genişledi ve 13 bin metre kareye yayıldı. Amr bin el-As, inşa edilecek caminin yeri olarak burayı, Nil'in doğu yakasına bakması nedeniyle seçmiş. Ancak Nil nehrinin yatağı zamanla daha batıya kaymış ve şu an cami Nil'den yaklaşık 500 metre ileride. Caminin ortasındaki avlunun etrafında 4 revak var. Revaklar farklı mermer yapısıyla dikkati çekiyor. İbadet yeri olmasının yanında cami, alimler ve liderlerin çıktığı bir medrese işlevi de görüyordu. Mısır'da ilmin yayılmasında önemli bir merkezdi. İslami ilimler ve Arap dili edebiyatının temelini oluşturan kurallar ve değerler bu camiden Afrika'ya yayıldı."
Fatımiler döneminde camide ders halkalarının kurulduğunu belirten Mahcub, şöyle devam etti:
"Fatımi devleti döneminde kadınlar için vaaz verilmeye, isteyen herkesin katılımına açık ders halkaları kurulmaya başlandı. Dini ve dünyevi tüm konuların konuşulduğu meclisler kurulur, toplum ve siyaset hakkında ilmi tartışmalar yapılırdı. Camide ders alan meşhur alimlerden biri de Şafi mezhebinin kurucusu İmam Şafii'dir. İmam Şafii, Mısır'a geldiğinde fıkıh dersleri alırdı. Bugün onun ders aldığı mekan 'İmam Şafii köşesi' olarak anılır."
Camide oluşturulan ders halkalarının zaman içinde çoğaldığını dile getiren Mahcub, "Şafii, Maliki, Hanefi gibi çeşitli mezheplere mensup Müslümanların ders halkaları vardı. Katılımcılar artınca ders halkaları da arttı. Hicri 4'üncü yüzyılda camide yüzü aşkın ders halkası olduğu biliniyor" dedi.
Mısır'da özelikle Ramazan ayında ziyaretçi akınına uğrayan camide, Kadir gecesinde namaz kılanların sayısının yarım milyona ulaştığı kaydediliyor.
