|

Kuşku oyununa kesinlik gerek

Kesinlik Üstüne + Kültür ve Değer adlı eserde bir önermede bulunabilmek için kimi kuşku duyulmayacak ön kabullerin gerekliliğine işaret eden Ludwig Wittgenstein'a göre; “Kuşku için başlangıcı bulmak güçtür”

Gülden Tümer
00:00 - 11/01/2010 Pazartesi
Güncelleme: 23:00 - 10/01/2010 Pazar
Yeni Şafak
Kuşku oyununa  kesinlik gerek
Kuşku oyununa kesinlik gerek

Ludwig Wittgenstein hayattayken yazdığı tek kitabı Tractatus'la felsefe dünyasında çığır açan isimlerden oldu. 1951'de son şeklini veremeden ölmesi üzerine manevi mirasçıları tarafından yayınlanan Felsefi Soruşturmalar da Wittgenstein'ın "ikinci felsefesi" olarak bilinen görüşlerini ortaya koyduğu önemli bir eseri. Bir dil filozofu olarak modern felsefeye değerli katkılar sunan Wittgenstein'ın eserleri bunlarla sınırlı değil. Son iki yılında kaleme aldığı ancak tamamlayamadığı Kesinlik Üstüne yine ölümünden 20 yıl sonra yayınlanmış bir çalışması. 1914'ten 1951'e değin tuttuğu notların bir araya getirilmesiyle oluşan Kültür ve Değer de yaşarken okuru ile paylaşamadığı bir diğer kitabı. Metis Yayınları bu iki eseri bir araya getirerek Kesinlik Üstüne+ Kültür ve Değer adıyla yeniden yayımladı.

HAYATA IŞIK TUTAN AFORİZMALAR

Wittgenstein kesinlik meselesini irdelerken kuşku konusu üzerinde dikkatle duruyor. Descartes'çı yaklaşımdan uzak duran düşünür, “Her şeyden kuşkulanmaya çalıştığınızda herhangi bir şeyden kuşkulanacak kadar ilerleyemezsiniz” diyor. Çünkü kuşku oyununun kendisi kesinliği varsayar. Bir önerme ortaya koyabilmek için kuşku duyulmayacak temel kabullerin olması gerektiğini belirten filozof, bu önermeleri ifade ederken ise kullanılacak sözcüklerin önemine değiniyor. Ve bu şekilde kesinliğin ne olduğu üzerine söz söylerken, bilmek, inanmak, şüphe duymak yargıda bulunmak gibi konular etrafında ustalıkla dolaşıyor. Kültür ve Değer ise ağırlıklı olarak Witgenstein'ın felsefe, sanat, kültür, yaşam, ölüm ve din gibi konulardaki değinilerinden oluşmakta. İlk kez 1977'de manevi mirasçıları G.E.M. Anscombe ve G.H. Von Wright tarafından yayınlanmış olan bu kitap Kesinlik Üstüne gibi Wittgenstein'ın felsefesini yakından tanımayı gerektirmiyor üstelik. Ancak yine de düşünce tarzıyla ilgili pek çok ipucu barındıran eserde hayata dair farklı bakış açıları geliştirmeye yardımcı olacak aforizmalar var.

BÖLÜK PÖRÇÜK VE ZAVALLI HAYAT

Kültür ve Değer'de yazar ölüm ve geride kalanlara dair şunları şöylüyor; “İnsanlar öldüğünde hayatlarını yatıştırıcı bir ışık altında görürüz. Ölen kişinin hayatı hafif bir sis perdesinin ardından dolgun bir hayat gibi görünür. Oysa kendisi için o dolgun bir hayat değildi, bölük pörçük ve tamamlanmamış bir hayattı. Kendisi için yatışma diye bir şey yoktu: Hayatı çıplak ve zavallıydı.”



14 yıl önce