Gaziosmanpaşa Belediyesi, Plevne'de gösterdiği kahramanlıklarla tarih yazan ünlü kumandan Gazi Osman Paşa'nın anısına, "Plevne Kahramanı Gazi Osman Paşa" adıyla bir kitap yayınladı. İhsan Yenice ve Raşid Fidan'ın derlediği eserde, IRCICA ve Atatürk Kitaplığı'nın arşivinden yararlanıldı. Kitapta, Gazi Osman Paşa'nın yaşadığı yıllarda Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu durum, Gazi Osman Paşa'nın hayat öyküsü, askeri kimliği, siyasi yaşamı, Paşa'nın iç dünyası, vasiyeti, devrin önemli simalarının Paşa hakkındaki görüşleri, çeşitli kişilerin Gazi Osman Paşa'nın hayatı hakkında yazdıkları metinler ve ona ithaf edilen şiirler yer alıyor. "Plevne Kahramanı Gazi Osman Paşa", askeri dehası ve engin bilgisiyle tarihe adını altın harflerle yazdıran ünlü savaş kahramanımız karşısındaki ilgisizliğimizi ve duyarsızlığımızı bir nebze de olsa telafi edecek nitelikte.
Paşa'ya Rus övgüsü
Çeşitli kaynaklarda Ubıh kökenli bir Çerkes olduğu yazılan Gazi Osman Paşa, 1833 yılında Tokat'ta dünyaya geldi. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Plevne'yi destansı bir cesaret ve kararlılıkla savunan Gazi Osman Paşa, köklü bir askeri eğitim aldı. Bursa, Rumeli-Yenişehir, Suriye, Lübnan, Girit, Yemen, Manastır, İşkodra, Erzurum, Bosna ve Niş'de çalışmalar yapan Paşa, yakalandığı bir hastalık yüzünden 1900 yılının Nisan ayında ebedi aleme göç etti.
Ünlü kumandan özgeçmişini anlattığı yazısında Plevne müdafası sırasında yaşadığı esaret dönemiyle ilgili şöyle diyor: "Esaretimiz esnasında Rus ordusu Başkomutanı Grandük Nikola tarafından fevkalâde hüsnü kabül (iyi karşılama) görüldüğü gibi, müteveffa (ölen) İmparator Aleksandır da bizzat Plevne'ye teşrif buyurup, İmparatorun kabül şerefine nail olunmuştur. İmparator insaniyet, nezaket ve şanı şerefli imparatora yakışır bir şekilde konuşma yapmıştır. Şöyle ki; (Osman Paşa) 'esir olarak bulunduğundan dolayı müteesir olmayınız. savaş anında olağan şeydir. Siz askeri görevinizi tamamen yerine getirip, asla kusur etmediniz. Bu kadar çaresizdiniz ki, devletiniz sizi idare edemedi. Binaenaleyh siz benim esirim olmayıp misafirimsiniz. Kılıcını sana verdim. Senin gibi cesur ve gayretli (zeki ve bilgili) bir komutan ile muharip bulunduğuma kendimi bahtiyar addediyorum.' diyerek sözlerini bitirmişti."
Filmleri anımsatan hayatlar
II. Abdülhamit'in en sevdiği komutanları arasında bulunan Gazi Osman Paşa, binbaşılığa yükseldiği sıralarda Kafkas göçmeni olan asker kökenli bir ailenin kızıyla evlenir. Paşa'nın Zatıgül Hanım'dan Nureddin, Kemalleddin, Cemaletin ve Hüseyin Abdülkadir adında dört çocuğu dünyaya gelir. Gazi Osman Paşa'nın çocuklarını, kendi çocuklarının gittiği okulda okutan Sultan Abdülhamit, Paşa'ya duyduğu saygıdan dolayı iki kızını Paşa'nın iki oğluyla evlendirir.
Paşa'nın ölümünden sonra ailesinin başına gelenler ise içler acısı. 1924 yılında Osmanlı hanedanının yurt dışına sürgün edilmesiyle Abdülhamit'in kızları Naile ve Zekiye Sultan'la evli olan Kemaledin ve Nureddin Paşa da sınır dışı edilir. Nureddin Paşa, Türkiye'de babasının adına kahramanlık türküleri yazılırken Fransa'nın Pau kentindeki küçük bir otelde ömrünü yokluk içinde geçirdi. Nureddin Paşa'nın tek kızı olan Fatma Hanım Sultan ise 1952'de Türkiye'ye döndü ve 1972'ye kadar Beyoğlu'ndaki bir binanın merdiven altındaki bölmesinde yaşadı. Kemalettin Paşa'yla evlenen Naime Sultan ise, ilk mesken edindiği yer olan Nice'de ekonomik durumu yavaş yavaş sarsılmaya başlayınca, daha mütevazi bir ülke olan Arnavutluk'a yerleşti ve sefalet içinde yaşadı. Kemaleddin Paşa'nın oğlu Cahit Osman, hayatının büyük bir kısımını iş arayarak geçirdi. 1952 yılında Türkiye geldi ama hazin bir trafik kazasıyla yaşamını yitirdi. Kemaleddin Paşa'nın torunu Nermin Nezahat'ın Türkiye'ye girmesi yasaklandı. Senelerce Birleşmiş Milletler'de çalışan ve altı dil bilen Nermin Nezahat, bugün 72 yaşında ve yatağa mahkum bir kadın. (Gaziosmanpaşa Belediyesi Kültür Yayınları / Tel: 0212-545 45 00)
Paşa'nın aziz anısına
Gasiosmanpaşa Belediyesi'nce "Plevne Kahramanı Gazi Osman Paşa" adıyla yayınlanan eser, "Tuna nehri akmam diyor / Etrafımı yıkmam diyor / Şanı büyük Osman Paşa / Plevne'den çıkmam diyor" marşının, yani unutulmaz Plevne direnişinin kahramanı Gazi Osman Paşa'nın anısına hazırlandı. Döneme ait fotoğraflarla bezeli kitapta yer alan yandaki fotoğraf, Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Selanik'de Hilal-ı Ahmer Cemiyetine ait bir hastenede yatan Osmanlı erlerini gösteriyor.
Destan kahramanı
Çerkes kökenli Gezi Osman Paşa 1833 yılında Tokat'ta dünyaya geldi ve İmparatorluğun zor zamanlarında, 1877-1878 yıllarında devam eden Osmanlı-Rus Savaşı'nda Plevne'de gösterdiği şanlı direniş sayesinde tarihe geçti. Plevne müdafası sırasında olduğu gibi esaret günlerinde bile Rus İmparatoru Aleksandır'ın hayranlığını kazandı.
