Selahattin Eyyubi, Mısır, Suriye, Fırat havzası (Irak) ve Yemen bölgelerinin hükümdarı, Eyyubî Devletinin kurucusu, Hıristiyanların 88 yıl egemen olduğu Kudüs’ü Hıttin savaşıyla Haçlılardan geri alan ve III. Haçlı seferini etkisiz hale getiren tarihe mal olmuş büyük bir kahramandır. Mehmet Akif ’in ifadesiyle “Şarkın en sevgili Sultanı”, Fransız tarihçi Champdor’un beyanıyla “İslam’ın en saf kahramanı”dır.
SELAHATTİN EYYUBİ KİMDİR?
Asıl adı “El-Meliku’n-Nâsır, Ebu’l-Muzaff er Selahattin Yusuf bin Necmettin Eyyup
bin Şazi el-Eyyubî’dir. El-Meliku’n-Nâsır. Yardıma koşan Sultan anlamında olup I.
lakabıdır. Ebu’l-Muzaff er= Galip gelenlerin babası anlamında olup künyesidir.
Selahattin= Dinin iyileştiricisi anlamında olup II. lakabıdır. Yusuf asıl adıdır.
Necmettin Eyyub babasımn lakabı ve adıdır. Şazi (Bazı kaynaklarda Sadi okunmuş) de dedesinin adıdır. El-Eyyubî ise şöhretidir.
SELAHATTİN EYYUBİ'NİN HAYATI
Selahattin H. 532/M.1138 yılında Selçukluların Tikrit Valisi olan Necmettin
Eyyub’un oğlu olarak Tikrit’te dünyaya gelir. Babası Musul Atabeği İmadüddin
Zengi ile yakın dostluk kurduğundan aynı yıl Musul’a gider ve Zengi’nin hizmetine
girer. Zengi de 1139’da Ba’lebek’i zapt eder ve Necmettin’i buraya vali olarak
atar. Kardeşi Esedüddin Şirkuh’u da kumandanları arasına alır. İmadüddin Zengi
ölünce oğlu Nurettin Mahmud, Halep ve civarının hükümdarı olur ve Şirkuh’u
yanına alır. Necmettin Eyyub da Dımeşk Atabegliğine yani Tuğtekinliler’e
bağlanır. Gerek Necmettin ve gerekse Şirkuh iki kardeş, Nurettin’in Haçlılara
karşı mücadelesinde ve Dımeşk’i ele geçirmesinde yardım eder. Böylece Nurettin,
Necmettin’i Dımeşk valisi, Şirkuh’u da ordu komutanı yapar. İşte Selahattin böyle
bir ortamda yetişir, iyi bir eğitim görür, genç yaşında Haçlılara karşı seferlere
katılır.
Fatimîler devleti zayıfl adığından ülke vezirlerle yönetilmekte ve iktidar
sık sık el değiştirmekteydi. 1163 yılında Fatimîlerin Veziri Şâver iktidardan
uzaklaştırılınca, Nurettin’den yardım ister. Böylece Nurettin’e Mısır’da kriz içinde
bulunan Fatimîlere müdahele etme imkanı doğar. Amcası Şirkuh kumandasında
1164-1169 yılları arasında yapılan üç sefere katılan Selahattin iyi bir komutan
ve devlet adamı olarak sivrilir. Amcası Şirkuh, 1169’da Kahire’ye girince, Fatimî
Halifesi Adid-Lidinillah tarafından öldürülen Şâver’in yerine vezir olur. Böylece
ordusunun büyük bir kısmı Oğuzlar’dan oluştuğu için Mısır’da tekrar Türk,
hâkimiyeti devri başlamış olur. İki ay sonra amcası Şirkuh ölünce Selahattin “elMeliku’n-Nâsır” unvanıyla vezir olur. Nurettin Zengi’nin komutanı olan Selahattin
aynı zamanda Fatimî veziridir. Bu arada Haçlılarla mücadeleye başlar ve çıkan
isyanları da önler. Selahattin Mısır’da orduyu yeniden teşkilatlandırır, medreseler
açar ve bürokrasiyi kademeli olarak tasfi ye eder. Bilahare Nurettin Zengi’nin emri
üzerine 1171’de Fatımîlerin hilafetine son verir.
SELAHATTİN EYYUBİ'NİN KUDÜS'Ü FETHİ
Selahattin, Kudüs Haçlı Krallığına karşı pek çok mücadeleye girişir. Ağabeyi
Turanşah komutasında Hicaz ve Yemen’e seferler yapar. Nurettin Zengi ölünce
oğlu Meliku’s-Salih’e bağlı kalır. Çıkan kargaşayı önlemek amacıyla 1174’de
Kahire’den Dımeşk’e (=Şam’a) sefer düzenler. 1176’da Musul-Halep kuvvetlerini
yenilgiye uğratır. Bu arada sultanlığı Abbasî halifesi tarafından tanınır. Suriye ve
Mısır hâkimiyeti onaylanır. Selahattin, 1176’da Haşhaşîleri de bozguna uğratır.
Daha sonra Urfa, Harran, Rakka, Habur, Nusaybin ve el-Cezire bölgelerini
alır. Artuklu Emiri Nurettin bin Muhammed bin Karaarslan’ın isteği üzerine
Diyarbakır (Amid)’ı da alır. Daha sonra Halep üzerine yürür ve orayı da alır ve
böylece ona Kudüs yolu açılır.
Selahattin bir yandan devleti dağılmaktan kurtarmak ve Ortadoğu’da İslam
birliğini sağlamak isterken diğer yandan da Haçlılarla mücadele etmek zorunda
kalır. Birkaç kez Haçlılarla çarpışan Selahattin gerçek büyük zaferini 1187’de
Hıttin denilen yerde elde eder ve onları büyük bir bozguna uğratır. Haçlı ordusunu
imha eder ve pek çok esir ve ganimet ele geçirir. Bunun üzerine Selahattin
Akka, Taberiye, Askalan, Nablus, Remle ve Gazze kalelerini zapt eder. Cem’an
52 şehri fetheden Selahattin 02 Ekim 1187’de (27 Recep 583=Miraç olayının
yıldönümünde) Kudüs’e girer. Batılılar Kudüs’ün düşmesi üzerine yeni bir Haçlı
ordusu düzenlemeye girişirler. İngiltere Kralı I. Richard (Aslan Yürekli Richard)
komutasında 1189’da Akka’yı kuşatırlar. 1191’de Akka Haçlıların eline geçer.
SELAHATTİN EYYUBİ'NİN VEFATI VE TÜRBESİ
Akka ve Yafa sahil şeridini geri alırlar. Selahattin Haçlılarla anlaşma yapar ve kısa
bir süre sonra 4 Mart 1193’te Şam (=Dımeşk)’da vefat eder. Türbesi Şam’dadır.
