“Batı” kültür târihi farklılıkların fetişizmi ile farksızlaşmanın uçuculuğu arasında savrulmanın en tipik misâlidir. Bir taraftan, belki de feodal geçmişinin ayartmasıyla kültürel farklılıkları kutlamayı, yüceltmeyi asla bırakmamış; diğer taraftan ise, feodalitenin toptan reddi manâsına gelen Aydınlanmanın itkisiyle “insanlık” ortak paydasında insanlığın aynılaşması idealinden vazgeçmemiştir. Ama ilginç bulduğum husus, savrulmaların daha çok söylemsel olmasıyla âlâkalıdır. Değilse; içerikte sâbit bir durum ortaya çıkmaktadır. İnsanlık değerleri, neticede “Medenî Batı”nın öz nitelemeleriyle yüklüdür. Bunun içeriği oluşturulurken başka kimseye danışılmaz. O zaman savrulma, etnosantrik Batı'nın çeşitlemeleriyle sınırlıdır. Bu, dargörüşlü bir milliyetçiliğe veyâ ırkçılığa oturabileceği gibi, “medenî-gayrı medenî” dünyâlar ayırımına da oturabilir. İkisi arasındaki çatışma ve savrulmaların bir yanılsama olduğunu düşünüyorum.
