Türkiye, ekonomik kalkınma süreci devam eden bir ülke. Bu süreci hızlandırmak için kalkınma bankacılığı hayatı önem taşıyor.
Bugün sizlere kalkınmaya destek vermek gibi ulvi hedeflerle kurulmuş, gelinen noktada fonksiyonelliği azalmış bir kurumdan; Türkiye Kalkınma Bankası'ndan bahsedeceğim.
**
Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. yurt dışında çalışan işçilerin tasarruflarını yatırımlara dönüştürmek amacıyla 1975 yılında, Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası A.Ş. (DESİYAB) adıyla kurulmuştur.
14.10.1999 tarihinde kabul edilen 4456 sayılı Kanun ile bankanın kuruluşu kanunlaştırılmış ve halen bu kanunla düzenlenen hususlar dışında özel hukuk hükümlerine tabi ve anonim şirket şeklinde, tüzel kişiliğe sahip bir kalkınma ve yatırım bankası olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.
Sermayesinin tamamına yakını (% 99,08’lik payı) Hazine Müsteşarlığı'na aittir. % 0,92’lik payının Borsa İstanbul’da (BİST) işlem görmesi nedeniyle Sermaye Piyasası mevzuatına tabi Halka Açık Anonim Şirket statüsündedir.
**
Banka, A.Ş. statüsündeki şirketlerin başvurularını değerlendirerek doğrudan yenilenebilir enerji (kredilerinin % 50’den fazlası), imalat sanayii (% 20), turizm (%15), eğitim ve sağlık sektörlerindeki yatırımları kredilendirmektedir.
Ayrıca imalat sanayiinde faaliyet gösteren küçük işletmelere aracı diğer finansman kuruluşları üzerinden kullandırım sağlamaktadır.
**
Banka, 500 milyon TL sermaye ile kalkınma bankacılığı yapmaya çalışıyor. Yetersiz özkaynak nedeniyle yurtdışı kaynaklar (6.3 milyar lira) değerlendirilmektedir.
Banka, yurtdışındaki finansal kurum ya da kuruluşlardan, döviz kaynaklı kredileri Hazine Müsteşarlığı garantisi ile temin ederek yurtiçindeki firmalara plase etmektedir.
Kullandırılan kredilerin büyük bir kısmı (2016 yılında 5,42 milyar liralık kredi kullandırılmış) uzun vadeli fonlardan oluşmaktadır.
Son dönemlerde kredilerin yaklaşık % 90’lık kısmını döviz cinsinden krediler teşkil etmektedir.
Yabancı kaynaklar, T.C. Hazine Müsteşarlığı garantörlüğünde ağırlıklı olarak Avrupa Yatırım Bankası, Alman Yatırım Bankası, Dünya Bankası, İslam Kalkınma Bankası gibi kuruluşlardan temin edilmektedir.
**
Finansman imkanı sağlanacak projelerin değerlendirmesinde ithal ikameci yerli üretime ve ihracatta yüksek teknolojili ürünlerin payını artıracak yatırımlara öncelik verilmektedir.
Kullandırılan kredilerin tamamına yakını yatırım kredilerinden oluşmakta ve bu yatırımların bir kısmı 2-3 yıl gibi bir sürede realize edilmektedir.
Yatırım döneminin süresi dikkate alınarak verilen krediler, ortalama 2 yıl anapara ödemesiz dönem olmak üzere, toplam 7-8 yıl vadeli olabilmektedir (Ticari bankalara göre daha düşük maliyetli ve uzun vadeli).
**
Kalkınma Bankası'nın faaliyetlerinden yönetsel verim düşüklüğünü görmekteyiz. Bu nedenle kurumun yeniden yapılanma sürecine (finansal ve yönetsel ) girmesi gerekiyor.
Yapılanma ile; özkaynaklarının artırılması (yeni kaynak temini ve vergisel muafiyet tanınması gibi), sermaye artışının her yıl yapılması, yurtiçinde uygun kaynak bulabilecek konuma taşınması, uzun vadeli, düşük maliyetli ve süreklilik arz eden kamusal kaynaklarla desteklenmelidir.
Diğer yandan; risk almayan, karlılığın yüksek ve takip rasyosunun düşüklüğünü hedefleyen ve bu nedenle daha az fonlama yapan, kredi vermede çok seçici davranan bir anlayış terk edilmelidir.
Yine, yapılandırma ile bankanın teknolojik ve stratejik sektörlerde yapılacak yatırımları daha uzun vadeli fonlayacak mali ve operasyonel yapıya kavuşması sağlanmalı.
Katma değeri yüksek, Ar-Ge’si tamamlanmış ürünlerin ticarileştirilmesinde verilecek proje finansmanı desteği yaygınlaştırılmalı.
Ayrıca, girişim sermayesi yatırımlarının büyütülmesini destekleyecek gücün ve anlayışın yerleşmesine de katkı verilmelidir.
**
Sonuç olarak, kalkınmayı finanse etme gibi ulvi amaçlarla kurulan Türkiye Kalkınma Bankası beklenenin ve potansiyelinin uzağında bir performans göstermektedir. Oysa ülke kalkınmasında hayatı önem taşıyan projeler finansman desteği bekliyor.
Kalkınma Bankası'nın; fikri, teknolojisi, yeni ürünü, Ar-Ge’si ve ihracat iddiası olan projelere ve firmalara yoğun destek verecek şekilde hem özkaynak hem de yönetsel mantalite bakımından acilen yeniden yapılandırılması gerekir.
