|
Bir Çinli Amerika"yı keşfedebilir mi?

Bugünlerde sergilenen bir harita Batı''yı merkez alan dünya tarihi okumalarının ne kadar tek boyutlu, eksik olduğunu hatırlatmakla kalmıyor böylesi bir okumanın insanlık birikimine dair gerçeklerin çarpıtılmış şekli olduğunu ihtar ediyor. 1763''de çizilen bu harita, bugün türbesi Singapur''da bulunan ünlü Çinli amiral Zheng He''ye ait 1418 tarihli dünya haritasının bir kopyası. Amerika''nın Batılılar tarafından keşfinden çok önce bu Müslüman gemicinin çizdiği haritada eski dünya ile birlikte Kuzey ve Güney Amerika ve Antarktika kıtaları da gerçeğine yakın olarak gösteriliyor. Amerika''yı Avrupalılardan önce Çinlilerin keşfettiği tezi bilim tarihçileri arasında uzun zamandır tartışılan bir konudur. En son olarak bu konu, İngiliz donanmasında komutan olan Gavin Menzies''in 2002''de yayınladığı "1421, The Year China Discovered the World" isimli kitabıyla popüler hale geldi. Time ve The National Geographic dergileri bu ünlü Müslüman denizci ile ilgili özel sayı hazırladılar.

Çinli Müslüman amiralin hayat hikayesine göz atmak bile Batı merkezli medeniyet tarihi bilgilerinin şekillendirdiği eski dünya ve uygarlıklarla ilgili tasavvurlarımızı altüst etmeye yeter. Yunan bölgesinden Hui asıllı bir Müslüman olan Zheng He''nin dedeleri Buhara kökenli, babasının ismi Mir Tekin... Çin''de iktidar olan Ming Hanedanı''nın orduları Yunnan''ı işgal edince Çin sarayına götürülür ve Ma Sanbao (Ma Muhammed''in kısaltılmışı olarak kullanılıyor) olan ismi imparator tarafından Zheng He olarak değiştirilir.

Çin donanmasının başına geçen Müslüman denizci 300 devasa gemiden oluşan bir donanma ile farklı bölgelere seferler düzenler. Malaka Boğazı''na, Hindistan''a, Hürmüz Boğazı''na, Kızıldeniz''e, Avustralya''ya ve Afrika sahillerine donanmasıyla sefer düzenlediğini Batılı tarihçiler de kabul ediyor. Çizdiği haritalar ve tutulan notlardan ortaya çıkan gerçek kadim medeniyetlerin dünyayı çok önceden keşfettikleri, bunları dönemin ilmi metod ve imkanlarıyla kayda geçirmiş olduklarıdır.

Ümit Burnu''nu dolaşan Avrupalı Vasco do Gama''nın rehberlerinin önemli iki Müslüman bilim adamı Süleyman el Mehri ve İbn Macid olduğu Batı kaynaklı bilim tarihlerinde yer almaz. Adeta insanlık tarihini, medeniyet tarihini de kendileriyle başlatan Avrupalılar bu büyük ilim adamlarının eserlerinden bugünkü paradigmayı çökerteceği için de bahsetmek istemezler. Bilim tarihçisi İhsan Fazlıoğlu ile bunları konuşurken aktardığı bir bilgi bizi daha çok ilgilendiriyor: Ünlü Türk denizcisi Seydi Ali Reis''in Mirat-ı Kainat isimli kitabında bu iki bilim adamının eserlerinden faydalanarak önemli alıntılar yaptığını biz de bilmeyiz.

Çinli bir Müslüman denizcinin Çin donanmasına komuta etmesi, Müslüman denizci ve bilim adamlarının Avrupalı gemicilere yol göstermesi, dünyaya sömürgeciliği tanıştıran Batılı bakış açısının (ve bizim) kavrayamayacağı bir ilişkiler ağını ortaya seriyor. Üstelik bu Müslüman amiral yalnız değildir; yakın çevresinde sorumluluk sahibi olanlar çoğunluk Müslüman gemicilerdir. Bu nedenle Piri Reis''in haritasını anlayamadığı gibi Zheng He''nin haritasını da anlamakta zorlanıyor modern dünya. Vasco do Gama''nın rehberlerini ve onların bilgi birikimlerini yok sayarak Ümit Burnu''nu keşfettiğini varsayan bir bilim tarihi okuması ile şekillenen zihinlerimiz bir Asyalının Amerika''yı keşfetmiş olma ihtimalini saçma buluyor, kavramakta zorlanıyor...

Şimdilerde Batılı bilim tarihçileri arasında asıl tartışma; Amerika''yı Avrupalılardan önce Asyalıların keşfetmiş olduğu noktasında düğümleniyor. Aslında sorun Zheng He''nin gerçekte Amerika''yı keşfedip etmemesinden çok, Batı medeniyetinin dışında bunu gerçekleştiren ya da gerçekleştirmeye muktedir bir bilimsel ve teknolojik birikimin ve kültürün yok sayılmasıdır. Tarih Batı''yla başlamıyor, uygarlık tarihi Batı uygarlığından ibaret değil; Batı merkezli bir uygarlık tarihi kadim dünyanın birikimini dışlayan, çatışmacı bir dünya görüşünün eseridir.

18 yıl önce
Bir Çinli Amerika"yı keşfedebilir mi?
Evet sokağa çıkamayacak hale geleceksiniz!
Batı’da İsrail spiritüel bir tutkuya dönüştürüldü...
Din savaşı
13 şehit
İstanbul’da bir Yemenli âlim: Abdülmecid el-Zindanî