|
Putinizm yahut Rusya"yı evcilleştirmek

Bütün dikkatler Ortadoğu''ya kilitlenmişken Rusya''da önemli bir seçim yap?ld?. K?sa vadede Rus siyasetini alt üst edecek olmasa da seçim sonuçlar? Putin''in istediği gibi ç?kmad?. Putinizm için sonun başlang?c? olarak yorumlanan sonuçlar?n en dramatik sonucu, Birleşik Rusya Partisi''nin üçte ikilik çoğunluğu kaybetmiş olmas?. Bu durumda Putin''in siyasi projelerini istediği gibi gerçekleştiremeyeceği bir yana Komünistlerin de hat?r? say?l?r oy almas? hoşnutsuzluğun artt?ğ?n? gösteriyor.

Rusya''n?n Sovyetler Birliği''nin çökmesinin ard?ndan kapitalist dünyaya kap?lar?n? açmas?, ülkenin bir anda fakirleşmesine yol açm?şt?. Sovyet imparatorluğu çökmüş en büyük ana parça olan Rusya ise yerlerde sürünüyordu.

İki kutuplu dünya sisteminin sona ermesiyle Rusya serbest pazarc?larla anlaşarak Bat? sistemine entegre oldu. K?sa sürede toparland?; borçlar?n? ödediği gibi tekrar bölgesel güç olarak sahnede yerini almaya haz?rlan?yor.

Tam bu süreçte Putin''in siyasi liderliği ve karizmas? bir yana, nas?l bir Rusya inşa etmek istediği anlaş?lmadan Bat? standartlar?na göre çok geride kalan sosyal ve siyasal yap?daki kurumsal ve hukuki zaaflar? anlamland?rmak güçleşir. Putinizmin çöküşü olarak yorumlanan seçim sonuçlar?n?n siyasal yans?malar? her zaman beklentiye cevap vermeyebilir. Hele hele Rusya gibi bir gücün dinamikleri doğru okunmazsa…

Putinizm ya da "egemen demokrasi" olarak bilinen siyasal proje asl?nda Rusya''n?n imparatorluk düşüyle ilişkilendirilmeden anlamland?r?lamaz… Siyasetteki merkezileşme, Bat?l? anlamda sosyal ve siyasal kurumlar?n geride kalmas? ve hatta iktidar ve servetin ayn? kişilerde toplanm?ş olmas? bugünkü Rusya''ya yöneltilen en büyük eleştiri başl?klar?.

Bu duruma rağmen ve on y?ll?k iktidara rağmen Putin''in gerileme olsa da hemen her alanda yüzde 50''nin çok üstünde desteğe sahip olmas?n?n bir aç?klamas? olmal?.

Rusya''y? ekonomik anlamda büyük ölçüde piyasa ekonomisine, yani kapitalizme açan siyasi akl?n siyasetin tümüyle şeffaflaşmas?, yani Bat? etkisine aç?k hale gelmesi konusunda çok ''tedbirli'' davrand?ğ?n? söyleyebiliriz. İktidar?n merkezileşmesi, ancak tarihe ve siyasi geleneğe yaslanabilirse meşruiyet kazanabilir. Bat?l? sermaye ülkede çok rahat hareket edemezken bir y?l içinde 50 milyar dolar gibi bir rakam ülke d?ş?na ç?km?şken ve bir de Kafkaslardaki isyan devam ediyorken Putin''e desteğin devam ediyor olmas? biraz da siyasal kültürle aç?klanabilir.

Putinizmin şifreleri çözülmek isteniyorsa bir zamanlar Putin''in dan?şmanl?ğ?n? yapan Aleksandr Dugin''in yaz?p çizdiklerine bakmal?. Türkiye''de daha çok ulusalc?-Avrasyac? kesimin sahip ç?kt?ğ? ve bu nedenle sağl?kl? bir okuma ve anlama süzgecinden geçirilmeyen bu teorisyen geleneksel Rus ideas?n? bugünün şartlar?nda stratejik bir dille ifade eder. Asl?nda Dugin''in tüm söylediklerinin özeti şu: "Rusya bir imparatorluk devletidir. Başlang?çtan bugüne bu şekilde var olmuştur. Yal?t?lm?ş bir şekilde ulus-devlet s?n?rlar?na s?k?şt?r?l?rsa hayat?n? sürdüremez. Ya ulus devlet olarak küçülüp yok olacak ya da tekrar imparatorluk olup yaşayacak."

Ruslar?n imparatorluk özlemini stratejik bir hedef olarak zihinlerinin arkas?nda sürekli sakl? tutmalar?n?n -tarihsel ve stratejik anlamda kendilerinde izah? olsa da- bugünün şartlar?nda geçerliliği kalmam?şt?r türünden bir itiraz? duyar gibiyim.

Ruslar?n kolonizatör bir güç olarak imparatorluk peşinde koşmalar?n?n bedelini en çok ödemiş milletlerden biri biziz. Osmanl?n?n son 200 y?l? Rus tehdidini göğüslemekle geçti dense yeridir.

Türkiye''nin hinterland?na farkl? biçimde aç?lmas? ile Rus stratejik emellerinin tarihsel olarak karş? karş?ya gelmesinin yan?nda şimdilerde benzer bir çat?şma ihtimali mevcut. Bunun nedeni Rusya''n?n şimdilik doğrudan karş? koyamad?ğ? Avrupa-Atlantik ekseni yerine, bu eksendeki rolü nedeniyle Türkiye''yi gözüne kestirmiş olmas?d?r. Bu z?tlaşma s?cak çat?şma anlam?na gelmese de stratejik tercihler zaman zaman karş? karş?ya gelecek demektir.

Bat? ittifak?, Putinizmin ''soğuk yüzlü demokrat''l?ğ?ndan rahats?z olmas?na rağmen Rusya''n?n yeni bir güç olarak Asya-Pasifik hatt?nda oluşturduğu dengeye muhtaç görünüyor.

Doğu Asya''da ekonomik güç olarak yükselen Çin''in Orta Asya''ya sarkmas? -şimdilerde fiilen bir nüfus sarkmas? olarak kendini gösteriyor- ancak Ruslar?n askeri ve siyasi gücü ile dengelenebilecektir. Bu çerçevede Türk cumhuriyetleri kurumsal olarak Avrupa''ya entegre edilirken Çin nüfuzuna karş? bir tür Rus şemsiyesi Bat? aç?s?ndan bir çözüm olabilir.

Bu noktada askeri gücünü koruyan Rusya''n?n ekonomik ve siyasal olarak Bat? sistemine tam anlam?yla entegre edilmesi, kontrol edilebilmesi yönündeki en önemli engel kendine mahsus demokrasisiyle sermaye ve siyasetin ayn? merkezlerde tekelleşmesi. Kald? ki bu modelin Putin''in siyasal projeksiyonu aç?s?ndan tercih edildiği ortada.

Sonuçta Bat? ehlileştirilmiş bir "Rus ay?s?"n? ölü bir ay?ya tercih edecektir. Sorun "ay?"n?n nas?l ehlileştirileceğinde düğümleniyor. Putinizme getirilen eleştirileri bir de bu aç?dan okumal?.

12 yıl önce
Putinizm yahut Rusya"yı evcilleştirmek
Bu başarı hepimizin
Bin Kayrevan’dan bir Kayrevan’a
Herkeste bir ‘ben’ var, bir de ‘gerçeklik’…
Yatırım grevi
Gölge oyunu...