Jules Verne (1828-1905) “Kaptan Grant''ın Çocukları” adlı romanını yazarken henüz “küreselleşme” diye bir fenomen yoktu. Fakat bu romanın bence en önemli bölümü olan Paganel-Tolin diyalogu, günümüzde, uluslararası sistem lordlarının “küreselleşme”den ne anladıklarını ortaya koyan bir metin niyetine okunabilir.

Metne geçmeden evvel kısa bir açıklama yapalım: “Kaptan Grant''ın Çocukları”nın Türkçe baskılarını bulamadık. Elimizde romanın Hırvatça tercümesi vardı. Emira Albayrak metni Hırvatça''dan İngilizce''ye tercüme etti, ben de İngilizce''den Türkçe''ye çevirdim.

Metinde geçen “İngiltere” ve “Büyük Britanya”yı Batı diye okuyabilirsiniz. Diğer ülkelerin tamamı günümüzdeki “az gelişmiş” ve “gelişmekte olan” ülkelere tekabül ediyor.

(Melbourne Halk Okulu''nda okuyan 8 yaşındaki Avustralya yerlisi Tolin''in coğrafya dersinde çok başarılı olduğunu öğrenen Fransız coğrafya hocası Paganel, çocuğu ayak üstü imtihan eder...)

– Tolin, dedi Paganel, bana dünyanın beş kıtasını say.

– Okyanusya, Asya, Afrika, Amerika, Avrupa.

– Aferin. Şu anda bulunduğumuz kıtadan başlayalım: Okyanusya''nın başlıca bölgeleri hangileridir?

– Polinezya, Melanezya, Mikronezya ve Meganezya. Başlıca adaları ise, İngiltere''ye ait olan Avustralya, İngiltere''ye ait olan Yeni Zelanda ve İngiltere''ye ait olan Tasmanya''dır. Ayrıca, yine İngiltere''ye ait olan Chathan, Auckland... ve Makari.”

Paganel kızmaya başladı:

– Peki Yeni Kaledonya, Sandwich, Mendana ve Tuamotu adaları?

– Bu adalar Büyük Britanya''nın koruması altındadır.

– Ne? Büyük Britanya''nın koruması altında mı? Ben bunların Fransa''ya...

– Fransa?...

Çocuk şaşırmıştı.

– Şuna bak, dedi Paganel, Melbourne Halk Okulu''nda size bunları mı öğretiyorlar?

– Evet efendim. Harika, değil mi?

– Ya, ne demezsin! Bütün Okyanusya İngiltere''ye ait! Gerçekten harika!!

Paganel, şaşkınlıkla öfke karışımı bir halet-i ruhiye içinde imtihana devam etti:

– Asya''ya geçelim...

– Asya büyük bir kıtadır, diye karşılık verdi Tolin: Bu kıtanın merkezi Kalküta''dır. Diğer büyük şehirleri ise Bombay, Madras, Calient, Aden, Malaka, Singapur, Pegon ve Columbo''dur. Lakadivi, Maldiv, Chages adaları da önemlidir. Bu saydıklarımın hepsi İngiltere''ye aittir.

– Tabii, tabii!.. Ya Afrika?

– Afrika''da iki büyük koloni var: Başkenti Cape Town olan Güney Kolonisi ve kuzeyde Sierra Leone merkezli İngiliz çiftlikleri.

– Çok güzel! dedi Paganel, çocuğun kafasına soktukları muhteşem İngiliz haritasına ilgisini sürdürerek: Anlaşılan Cezayir, Fas, Mısır ve diğer ülkeler İngiliz haritalarından silinmiş! Bakalım Amerika için ne diyeceksin....

Tolin hazırdı:

– Amerika, Kuzey ve Güney olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Canada, (...) New Scotland ve Johnson''un valilik yaptığı Amerika Birleşik Devletleri''ni de kapsayan Kuzey Amerika, İngiltere''ye aittir.

– VALİ Johnson mu? diye bağırdı Paganel. Johnson, vali filan değil, manyak bir kölelik taraftarının katlettiği saygıdeğer başkan Lincoln''ın selefidir! Bravo yani!.. Peki Güney Amerika? Yani Guyana, Jamaika, Trinidad...? Bunlar da mı İngiltere''nin? Hadi öyle olsun. Şimdi bana Avrupa hakkındaki görüşlerini anlat. Daha doğrusu, hocalarının görüşlerini!

– Avrupa mı?

– Evet, Avrupa. Hadi söyle, Avrupa kimin?

Tolin, coğrafya hocasının öfkesine bir anlam veremiyordu.

– Tabii ki İngiltere''nin.

– Ben de öyle düşünmüştüm! diye karşılık verdi Paganel. Peki Avrupa nasıl oluyor da İngiltere''nin oluyor? Bunu bana bir izah eder misin?

– Şöyle ki: İngiltere, İskoçya, İrlanda, Malta, Jersey, Guersney, Hebrids, Shetland adaları, Orkney...

– Tamam Tolin, anlaşıldı. Ama saymayı unuttuğun bazı devletler var.

– Hangi devletler? diye merakla sordu çocuk.

– Mesela İspanya, Rusya, Avusturya, Prusya ve Fransa.

– Bunlar devlet değil, eyalet.

– Ama nasıl???

Paganel''in gözlüğü düştü.

Tolin izahata başladı:

– Efendim, İspanya''nın başkenti İngiltere''ye ait olan Cebelitarık''tır...

– Oh, ne âlâ! Ya Fransa? Ben Fransız''ım ve kime ait olduğumu bilmek istiyorum!

Tolin sakindi:

– Fransa, İngiltere''nin bir eyaletidir. Başkenti Calais''tir.

– Calais mi??? Fransa''nın başkenti mi???

Paganel çileden çıkmıştı.

– Evet efendim, dedi Tolin, Calais; Vali Lord Napolyon''un ikâmet ettiği yer.

– Ah Tolin... Allah bilir Ay da İngiltere''ye aittir!

– Olacak efendim.

Küçük Avustralya yerlisi çok ciddiydi.