|
Türkmenler ne diyor?

Emekli Edebiyat Öğretmeni İsmet Kapusuz, İç Ege köylerindeki -bazıları unutulmaya yüz tutmuş- kelimeleri derlemiş ve ''Dörtlüklerle Türkmen Dili'' adıyla şiir haline getirmiş.

Görelim, Türkmenler ne dermiş...

*

Dilsiz olana ahraz / Biraz şişmana tıknaz / Sözünde durana, caymaz / Diyor Türkmenler

Meteliksiz olana cıbır / Hayvan tüylerine kıbır / Çok öfkelenene, sabır / Diyor Türkmenler

Ukalaya, saygısıza hök / Koyunun zayıfına lök / Şuraya oturmaya, çök / Diyor Türkmenler

Keçiyi döndürmeye coş / Tavuğu ürkütmeye kiş / Eşşeği durdurmaya çüş / Diyor Türkmenler

Keçiyi yürütmeye ça / Köpeği saldırtmaya ha / Şaşırırsa bir şeye ya / Diyor Türkmenler

Ayşe''ye Anşa / Dinlemeye dinşe / Kiri yumşatmaya kovşa / Diyor Türkmenler

Söze başlarken valen / Çabuk ol derken de len / Bir şeyi tasdiklerken he len / Diyor Türkmenler

Erkek karısına, evimin gülü / Hoşa gitmeyen şekilsize deli dülü / Yellenip gezene tüssülü / Diyor Türkmenler

Olması gerekenden aza, esik / Kaynarken bozulan süte kesik / Kaybolup gitmişe tezik / Diyor Türkmenler

Yalvarmaya aman / İç donuna tuman / Hani sözüne taman / Diyor Türkmenler

Keleğe haşıl / Çöpe gidecek hasıra hışıl / Çok parlayan şeylere ışıl ışıl / Diyor Türkmenler

Zıplamaya hotlama / Acele çağırana, çatlama / Ateşi takviye etmeye otlama / Diyor Türkmenler

Kümesteki tek yumurtaya höl / Koyunların kuzulamasına döl / Kızdıklarına, arından öl / Diyor Türkmenler

Çocuğun altına konulan toprağa höllük / Çör çöp atılan yere küllük / Gül bahçesine de güllük / Diyor Türkmenler

Duymadığında ih / Yeter olduğunda eh / Çivi gördüğünde mıh / Diyor Türkmenler

Çatlamış toprağa kakrak / Kurumuş kılçıklara palak / Şapkanın siperine kalak / Diyor Türkmenler

Başağın püskülüne kılçık / Dişi yaratığa kancık / Cam kırığına cıncık / Diyor Türkmenler

Söze başlarken kele / Teyze çocuğuna böle / Geniş sepetlere sele / Diyor Türkmenler

Hayvani yakacağa kerme / Paçayı sıvamaya çerme / Mantı yapmaya dürme / Diyor Türkmenler

İş tutmayana kersiz / Gözü az görene fersiz / Haram kazanca tersiz / Diyor Türkmenler

Hovardaya kırık / Zayıfa, çelimsize cırık / Uzun boylu olana sırık / Diyor Türkmenler

Kazları kovalarken tıs tıs / Köpeği saldırtırken kıs kıs / Usulca söylemeye fıs fıs / Diyor Türkmenler

Çay bardağına kupa / Şişe mantarına tıpa / Eşek yavrusuna sıpa / Diyor Türkmenler

Harman savurduğu alete yaba / Tanımadığı yabancıya oba / Eskimiş elbisesine haba / Diyor Türkmenler

Gizli saklıya orgun / Yorulmuşa yorgun / Dertli görünene durgun / Diyor Türkmenler

Çaput çalaya, çit çaputa, pırtı / Hasır dokuduğu delikli alete dartı / Kokan insana, su görmemiş sırtı / Diyor Türkmenler

Tabuta sal / Kırmızıya al / Köpek yiyeceğine yal / Diyor Türkmenler

Kaş çatana dürük / Örülmüş saçlara örük / Üçkuyulu''ya yörük / Diyor Türkmenler

Hasır ipine öz / Koyu ateşe köz / Güneş görmeyen yere kuz / Diyor Türkmenler

Torba köşesine pöçük / Dudağının kabarmasına uçuk / Deli dolu olana kaçık / Diyor Türkmenler

Canı çok acımaya örtleme / Hayvanı yere bağlamaya örkleme / Diş macununu sıktırmaya pürtleme / Diyor Türkmenler

Bulgur pilavına aş / Tuluk peynirine keş / Tahılı, samanı aktarmaya deş / Diyor Türkmenler

Köyünün yanındaki gölü Eber / Hatır sorar, ne haber / Aynı hızla gitmeye bi garer / Diyor Türkmenler

*

Türkmenlerin kullandığı kelimelerin hepsini biliyorsanız, siz de Türkmensiniz demektir.

Bir sonraki aşamada keçilerinizin rengiyle ilgili sohbet başlayabilir. (Kara, ak, sarı, kızıl...)

Hiç birine rastlamamış olma ihtimali yok fakat büyük kısmını bugüne kadar duymadıysanız, başka diyardan olmalısınız.

Sadece bazı kelimeleri (yarısı civarı) tanıdıysanız, Türkmenlere uzak değilsiniz demektir.

11 yıl önce
Türkmenler ne diyor?
Futbol ve roman...
Fena yakalandılar!
İslâm Birliği
İyi Ki Varsınız
Bir Başka Mesele: Neden cinsiyet değiştiriyorlar?