Kendimizi daha ne kadar ciddiye alacağız?

Christopher Chabris ve Daniel Simons, 1999"da, Harvard Üniversitesi"nde bir psikoloji deneyi yaptı:

Deneklere bir basket maçından 1,5 dakikalık bölüm izlettiler.

Takımlardan biri siyah, diğeri beyaz forma giymişti.

Ve denekler, beyazlı takımın attığı pasları sayacaklardı.

Doğru cevap, "15" idi. Yani 15 pas atılmıştı.

Chris ve Dan; deneklere şu soruyu sordu: "Gorili gördünüz mü?"

İzleyenlerin yarısı şoktaydı: "Goril mi, ne gorili?!"

Halbuki, goril kostümlü biri, ekranın sağından dans ederek giriyor, tam ortada durup göğsünü yumrukluyor ve yine dans ederek soldan çıkıyordu!

*

Görünmez goril deneyi epey meşhurdur.

Muhtemelen zaten biliyordunuz.

Deneyi yapan ikili; NTV Yayınları"ndan çıkan Görünmez Goril adlı kitapta, algı, dikkat, farkındalık konularını etraflıca anlatır.

Göz, en çok yanılan duyu organımızdır.

İllüzyon sanatı, el çabukluğundan da ziyade, gözün aldanma eğiliminden destek alır.

Görüntü çağında yaşadığımız söyleniyor.

Bunun bir anlamı da, çağımızda aldatma ve anlanmaların ağırlık kazanmasıdır.

*

Görünmez goril olayı, yalnızca görsel bir mesele değil.

Düşünsel, duygusal, işitsel… dikkatlerimiz de birçok önemli olguyu / olayı ıskalamamıza sebep oluyor.

*

Modern çelişki; insanların hem "her an her şeye hakim olma" vaadiyle avutulması, hem de tek rota üzerinden belli bir hedefe yöneltilmesinden kaynaklanıyor.

Sınırlarını inkar eden insan, kayboluyor.

Aptallık ile delilik arasında salınıyor.

Tek ideal, tek meslek, tek hedef, tek üslup… ise gorili fark etme imkanını daraltıyor.

Youtube"a "Selective attention test" yazıp, görünmez goril videosunu seyredebilirsiniz.

King Kong basket sahasında göz dolduruyor.

Deneyden haberdar olduğumdan, videoyu izlerken paslara değil, gorile bakıyordum.

Aksi takdirde, gorili göremeyenler kervanına katılırdım.

Buna karşılık, gorili ıskalamanın iyiye işaret olduğunu düşünüyorum.

Bir işe veya cisme odaklandığımızda, ondan başka her şeyi dışarıda bırakmak, bence münasip.

İspanyol filozof Ortega Y Gasset "Aşk, dikkatin yoğunlaşmasının bir sonucudur" diyordu.

Bu anlamda maymunu saptamak, sanırım ayran gönüllülük temayülünün belirtisi.

Galiba asıl mesele şu: Gorili görmekten ziyade, göremeyeceğini bilmek gerekiyor.

Goril gözden kaçtı diye telaşlanmamak, bu noksanlığı, insanlığımızın bir alamet-i farikası olarak benimsemek lazım.

O zaman hatasız, kusursuz, eksiksiz olmadığımızı idrak ederiz.

Dikkatimizi, dikkatsizliğimize yöneltiriz.

Pişmanlıklarımız, bizi bağnazlıktan uzaklaştırır.

Gorili "sonradan görmek" anında fark etmekten daha aydınlatıcı olabilir.

Peki, bu yazıda "goril" kelimesi kaç kez geçti?

Cevap: Sorudakiyle birlikte 18…

Demek istediğim, her gorili görseydik, insanlıktan çıkardık.

[19 etti.]