Seçimin uğultusu kulaklarımızdan bir süre daha gitmeyecek gibi. Ama bir an önce silkinip, "Yahu, dünya nelerle uğraşıyor, biz nelerle?" diye sormazsak, işimiz yaş. Bakalım, müstakbel hükümetimizin öncelikleri neler olacak?
Fortune dergisinin 500 büyük şirket anketine göz attınız mı? İşte size birkaç akılalmaz sonuç: En büyük Amerikan şirketi olan General Motors''un 1998 cirosu 161 milyar $, öz sermayesi 15 milyar $, piyasa değeri ise 64 milyar $. Buna karşılık, cirosu 14.5 milyar $, öz sermayesi 17 milyar $ olan Microsoft''un piyasa değeri tam 419 milyar $. Demek ki bir şirketin "değeri" artık ne cirosuyla, ne aktifleri veya öz varlıklarıyla ölçülüyor. Borsada şirket kâğıtlarına gösterilen rağbet, şirketin vaddettiği istikballe daha yakından ilintili.
Yahoo! bunun en çarpıcı örneklerinden biri. 1998 cirosu 203 milyon $, kârı 26 milyon $. Piyasa değeri ne kadar mı? Cirosunun tam 174 misli! Şu anda hisseleri, yıllık getirisinin 1648 katı üzerinden işlem görüyor (Normal katsayı 20-30 dolaylarında!) İşte bu Yahoo! (nâmiyle maruf Internet arama motoru), geçenlerde ilginç bir alım yaptı ve 1998 yılında 22 milyon dolarlık cirosu üzerinden tam 16.4 milyon $ zarar eden Broadcast.com''u tam tamına 5.7 milyar dolara (yanlış okumadınız: Milyar $) satın aldı.
İmdi soru şu: Yahu, bu Yahoo! aklını ekmek peynirle mi yedi? Hiç yirmi milyonluk iş yapıp 16 milyon zarar eden bir şirkete cirosunun 260 misli para ödenir mi? El cevap: Yahoo! "para" ödemiyor ki! Peki karşılığında ne veriyor? Kendi hisselerini. Yani piyasada gelirinin 174 misline ulaşmış olan kâğıtlarını! Sanal bir ekonominin, ödeme aracı da kendine uygun olmalı değil mi?
Bu konuya önümüzdeki hafta biraz daha ayrıntılı biçimde döneceğiz. Şimdilik size İhtiyar Andri''nin hikâyesini anlatmakla yetineyim. Ahmet Midhat Efendi, Ahmet Metin ve Şirzad başlıklı eserinde (1892), ziraatten kazandığı paraları ya toprağa gömen yahut emin olduğu bir papaza emanet eden İhtiyar Andri ile oğlu Stefano arasındaki tartışmaları işler. Stefano''ya göre: "Bu haller vahşet eseridir. Bakınız Nemçeliler Yaş''ta bir banka açtılar. Parayı oraya yatırmalı. Bir yere para verilecekse oraya çek çekmeli!"
Hesaplarını hâlâ çetele ile görmeye alışık Andri için bütün bunlar anlaşılmaz şeylerdi. Fakat itirazlarına rağmen paralar bankaya yatırılır, çekler gider gelir, sene sonunda para faiziyle beraber biraz da şişer. Stefano bütün bunları babasına izah etmeye çalışıp, kazançlı çıktıklarını anlatmaya çalışsa da, "İhtiyar Andri bu lakırdıları bir masal gibi telakki ederdi. Zira ortada para görmeyip yalnız bir kâğıt üzerinde çizgiler, rakamlar görüyordu ki, Andri için sarı sarı kırmıç altınlarını okşamayınca param var demek kabil değildi."
Yahoo!''nun hikâyesi karşısında Andri''nin konumuna düşmeyen kaç iş adamımız var?
