İçişleri Bakanı Beşir Atalay''ı TV''de izlerken aklımdan bir düşünce geçti: “Bugünler bittiğinde tepelerde neler yaşandığını öğrenmemize yarayacak tarzda bir günlük tutan var mı acaba?”

Tony Blair''in İngiltere''yi 25 yıl boyunca meşgul eden IRA teröründen kurtulmaya karar verdiği andan itibaren yaşananların yakın bir tanığı vardı: Alistair Campbell... Gazeteci kökenli Campbell''i, attığı her adımın tanığı olarak yanında taşıdı Blair; Campbell''in günlükleri yayımlandığında başbakanın çevresinde yaşananlara ışık tutulmuş oldu.

Bu arada IRA terörünü bitirme amaçlı çabalara da...

Günlüklerde bugünlerimizi daha iyi anlamamıza yarayacak ayrıntılar da var. Çekilen sıkıntılar, karşı tarafın kaprisleri, işi zora sokma girişimleri, “Terör yeniden hortlar ha!” tehditleri... Muhalefetin tavrı, medyanın yol açtığı endişeler...

IRA''nın terörden vazgeçme sürecine girmesi 1997 yılının ilk yarısında yaşanmıştı İngiltere''de. Hükümet bir yandan Paris''te otomobil kazasında hayatını kaybeden Lady Diana''nın ölümünün sonuçlarıyla ilgileniyor, bir yandan da IRA terörünü bitirecek çalışmaları sürdürüyordu.

Campbell''in ''The Blair Years'' adlı günlüklerinin 215-420 sayfaları arası bu çabaları sergiliyor.

24 Haziran 1997 tarihinde günlüğüne şu notu düşmüş Campbell: “Saat 8''den sonra ofise döndük ve günümüz Kuzey İrlanda''yla geçti. (..) TB (Tony Blair) karar ânında olduğumuzu söyledi. (..) ABD''nin SF (Sinn Fein- İngiltere''nin DTP''si) ile ilgili havasının değiştiğini, harekete geçme zamanı geldiğini söyledi. (..) TB İrlanda ve ABD yönetimleriyle birlikte çalışmak için kısa bir fırsat aralığı bulunduğunu söyledi. (..) TB bu işi şimdi yapmazsak eldeki fırsatın kaçabileceğini söyledi. Riskleri ve Sinn Fein''in iyi niyetli olmadığını biliyordu. Bütün engelleri de biliyordu, buna rağmen hareketlenmek gerektiğine inanıyordu.”

19 Temmuz''da ilk olumlu adım gelmiş: “Ateşkes ilân edildi. 9.30''da haberi geldi, TB haberdar değildi. IRA/SF''ne çok fazla malzeme verdiğimiz iddialarından kaygılıydı.”

13 Ekim''de Sinn Fein lideri Gary Adams''la (GA) görüşmüş TB. Notlardan ilgili bölüm: “GA çatışmanın en büyük sebebinin İngilizler olduğunu söyledi. (..) ''Kendi ülkende herkese tanınan haklardan mahrum yaşamanın ne demek olduğunu bilir misiniz?'' dedi. Hâlâ polis tarafından defalarca durdurulup kimliğinin sorulduğunu anlattı. (..) ''Kuzey İrlanda''ya barışı ancak siz getirirsiniz'' dedi. TB iki taraf da birbirlerinin görüş açılarını anlamaya çalışmalı; eskiye dönmek gereksiz dedi. Kendi insanlarının en iyi taraflarının ortaya çıkmasını sağlamalısın dedi. (..) TB şimdi ele geçen fırsatın çok değerli olduğunu defalarca vurgulasak az dedi. Bizim siyasi irademiz var, ama karşı taraftan da cevap gelmeli dedi.”

İlk somut olay 1970''lerin ortasında iki yıl boyunca Londra''yı terörize eden ''Balcombe Caddesi Çetesi'' adlı grubun üyesi dört kişinin İrlanda Hükümeti tarafından serbest bırakılmasıyla yaşandı. Campbell olayın yankılarını günlüğüne 10 Mayıs 1998 tarihinde şöyle kaydetmiş: “İrlanda Hükümeti Balcombe Caddesi Çetesi''ni 48 saatliğine bıraktı, kahraman gibi karşılandılar. Bizimkiler de biri Maze hapishanesinde yatan IRA lideri olmak üzere dört kişiyi serbest bıraktı. Balcombe Çetesi ile Sinn Fein liderleri Adams ve McGuinness''in TV görüntüleri hiç hoş değildi. Olayın esas etkisi ''Savaş artık bitti'' hissini yaygınlaştırmak olduğu halde... Karşı tarafın bunu sözle ifadeye yanaşmaması süregiden bir sorun.”

Herkesin tatilde bulunduğu bir sırada 15 Ağustos günü Belfast/Omagh''da 12 kişinin canını alan bir büyük patlama görülür. Belli ki, barış sürecini baltalamak isteyen birilerinin marifetidir bu. Campbell''in günlüğüne düştüğü notlarda şunlar var: “Sinn Fein''den Adams İtalya''daymış, hemen döneceğini bildirdi. Onun yerine McGuinness çok sert bir açıklama yaptı. IRA''nın bunlarla arasına mesafe koyacağı bir durum oluşturulmasını, eylemcilerin başıbozuk ilân edilmesini, IRA içinde demokratik güçlerle başıbozuklar arasında bir kavga yaşanıyor olduğunun vurgulanmasını istedi TB.”

“TB ayrıca yol üzerinde engeller çıksa da sonunda iyiliğin galip geleceğini söyledi. İlk şoku atlatınca bir sonraki adım üzerinde çalışmaya başladı.”

Ertesi gün olay yerine gider Başbakan Blair, izlenimleri Campbell''in 17 Ağustos tarihli günlüğünde var: “Hastanede ziyaret ettiği herkes aynı mesajı verip durmuşlar: ''Devam et, durma, barış için daha fazla çalış.'' (..) Hukuki açıdan ne engel çıkarsa çıksın, insanların olaylara hakim olduğumuza inanacakları bir güvenlik paketi hazırlamamız gerektiğini söyledi TB.”

Bizde de birileri günlük tutuyordur, umarım.